Clusterfuckistan
Wat opvalt aangaande Afghanistan, is dat we er zo weinig over horen. Af en toe een discussie over terugtrekken of niet, over troepensterkte, over de einddatum van ons verblijf aldaar. Hier en daar een berichtje over een bomaanslag of een drone-aanval. Verder was het tot op heden nogal gokwerk. Instinctief geloven waarschijnlijk nog maar weinigen, dat de Afghanen een fantastisch zelfbestuur en probleemloze onafhankelijkheid zullen kennen zodra 'we' vertrekken. Hóe ontluisterend de situatie echter is, dat wist ik pas toen ik de nieuwe documentaire van de journalisten van Vice zag, getiteld “This Is What Winning Looks Like.”
Vice, verantwoordelijk voor enkele van de beste staaltjes journalistiek van het afgelopen decennium,
is in december 2012 afgereisd naar de stad Sangin, één van de minst stabiele van het land. Daar volgt de Britse oorlogscorrespondent Ben Anderson Amerikaanse soldaten wier taak het is om te controleren hoe het gaat met de Afgaanse zelfverdediging. Ook volgen Anderson en kornuiten een Afghaanse legereenheid die in één van de eerste volledig door Afghanen geleide missies, Taliban zoekt en bekampt. De centrale vraag van de docu: kunnen we daar wel weg? En wat gebeurt er zodra de laatste NAVO-soldaat foetsie is?
Het antwoord is pijnlijk. Pijnlijk makkelijk te zien. Pijnlijk voor de westerse landen die er twaalf jaar lang wat van probeerden te maken maar uiteindelijk inzien dat dat niet gaat lukken en met de staart tussen de benen (maar in de media met opgeheven hoofd) proberen te vertrekken met zo weinig mogelijk gezichtsverlies. En pijnlijk voor de Afghanen die vreselijk halfslachtig zijn geholpen: Anderson stelt dat je normaal verwacht dat er twee fases zijn bij 'nation building', veroveren en humanitaire hulp. Scholen, ziekenhuizen, “this is nation building from the psyche up.” En juist dat laatste – het land proberen uit de Top 10 van armste en meest analfabete landen wereldwijd te krijgen – is niet of nauwelijks gebeurd.
Werkelijk alles, van basislessen in hygiëne tot het aansluiten van zonnepanelen, van bemiddeling over de Afghaanse grondwet en misstanden bij de politie, tot het uitleggen van de ethische onwenselijkheid van pedofilie; voor al dat werk heb je specialisten nodig, maar die zijn er niet. Dus mogen soldaten als de Amerikaanse Major Steuber het proberen op te lossen, een man bij wie al die niet op te lossen problemen zijn terug te zien in zijn ogen; de wanhoop straalt er vanaf.
De situatie aldaar is vreselijk complex. Vanwege de aanstaande terugtrekking zijn Afghanen in een groot deel van het land tegenwoordig zelf verantwoordelijk voor hun veiligheidsapparaat. Politie, leger en patrouillebasisverdediging is in hun handen, maar blijkbaar beseffen ze dat zelf nog niet zo. Vroeger wezen zij met hun vinger richting de Taliban en gingen de westerse troepen er meteen heen. Nu worden ze geacht het klusje zelf te klaren. De Afghanen die je in de docu hoort, geven continu conflicterende signalen af. Ze willen méér hulp, maar ook mínder hulp. Die vervelende Amerikanen moeten niet zo belerend doen, maar tegelijkertijd vindt men het onbegrijpelijk dat 'we' 'ze' niet meer helpen zoals vroeger. Ze zijn vrijwel allemaal conservatieve moslims, maar kindermisbruik is bij de politiechefs zó normaal dat ze agressief worden als je er überhaupt over begint.
Ze krijgen wel hulp, geld en macht toegewezen, maar dat weinige beetje hulp is in no-time dermate gecorrumpeerd dat er effectief een nieuwe, door het westen gesteunde krijgsherenstructuur is ontstaan. Tegenover de Taliban. “De helft (van de Afghaanse troepen en agenten) zal de dag dat we vertrekken overlopen naar de Taliban en de andere helft zal gewoon verdwijnen”, zegt de docu-maker. De Afghanen zien die realiteit in en kiezen nauwelijks nog echt een kant, “ze kiezen de kant van degene in de achtertuin”. Simpele overlevingsdrang die zorgt dat men niet wil kiezen tussen twee kwaden.
Ik kan de hele documentaire voor u uiteenzetten, maar zal dat vooral niet doen. Daarom twee linkjes: één naar de docu (deel 1, 2, 3) en één naar de Reddit-chat die de journalist heeft gegeven. Beide zeer ontluisterend en zeer het kijken en lezen waard. Op dit moment sterven er dagelijks tien Afghaanse soldaten en agenten, en dat aantal stijgt alleen maar. “De burgeroorlog is effectief al uitgebroken,” zegt Anderson.
Afghanistan is in het kort een soort tweede Vietnam: terugtrekken met zo weinig mogelijk gezichtsverlies om het land aan twee tot op het bot verdeelde, gewapende groepen over te laten. Een land dat ook met honderden miljarden dollars en twaalf jaar tijd niet van de grond af op te bouwen is – in elk geval niet op deze manier. Een land, kortom, waar blíjven misschien wel even desastreus is als weggaan. En waar we bovenal niet van mogen denken, dat het hele project niet is gewonnen, maar schromelijk mislukt, met alle humanitaire gevolgen van dien.
Als je interesse hebt, stuur dan een column van jouw hand naar Zonnetje40. Of stuur een PM. Je krijgt z.s.m. een reactie.
Eindredactie FOK!columns
