Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) presenteren vandaag de nieuwe methode om armoede in Nederland te meten. In die nieuwe methode worden de werkelijke kosten die mensen hebben aan wonen en energie meegenomen in plaats van gemiddelden.
Daarnaast is gekeken of huishoudens een financiële buffer hebben. Volgens deze nieuwe methode leefden in 2023 540 duizend mensen in Nederland onder de armoedegrens. Dat is 3,1 procent van de bevolking. Hoewel het aantal armen in 2023 lager was dan in de jaren ervoor, nam de ernst van de armoede toe.
Tot nu toe werd armoede op vijf verschillende manieren gemeten; de nieuwe methode zorgt voor duidelijkheid. ‘Eén gezamenlijke maatstaf was hard nodig,’ aldus Karen van Oudenhoven, directeur van het SCP: ‘Goed dat we die nu hebben. Eén armoedegrens, die duidelijk maakt wat een huishouden minimaal nodig heeft om te kunnen rondkomen en die aansluit bij de sociaal-maatschappelijke situatie in ons land.’
Belangrijkste verschillen
Bij de nieuwe armoedegrens worden voor het eerst de individuele uitgaven aan wonen en energie meegenomen. Voorheen werd uitgegaan van gemiddelde uitgaven. Huishoudens met relatief hoge woonlasten kunnen hierdoor als arm worden aangemerkt als er niet genoeg geld overblijft voor de andere noodzakelijke uitgaven. Daarnaast wordt vanaf nu gekeken naar het financieel vermogen waarover huishoudens beschikken. Nibud-directeur Arjan Vliegenthart: ‘Als een huishouden een inkomen onder de armoedegrens heeft, maar genoeg vermogensbuffer om een jaar lang de noodzakelijke uitgaven te doen, dan is het volgens de nieuwe methode niet arm. Een eigen huis zien we hierin niet als geld of vermogen, want daar kun je geen boodschappen mee doen.’
De nieuwe methode
In het rapport van het CBS, SCP en Nibud staan voor 35 verschillende typen huishoudens welke bedragen nodig zijn om volwaardig mee te kunnen doen in de samenleving. Naast geld voor wonen, energie, verzekeringen, kleding en de dagelijkse boodschappen, gaat het ook om bijvoorbeeld een telefoon, toegang tot het internet en sociale activiteiten. Tegelijkertijd kijken we naar de daadwerkelijke uitgaven van een huishouden en de financiële middelen (inkomen en eventueel spaargeld of ander direct te besteden bezit).
De nieuwe armoedegrens
Als er na het betalen van de vaste lasten (wonen, energie en zorg) te weinig geld overblijft voor andere basisbehoeften, dan is een huishouden arm. Waar de armoedegrens voor een huishouden ligt, is afhankelijk van het soort huishouden. Hoe meer mensen, hoe meer er nodig is voor de minimale levensbehoeften. Op basis van de nieuwe methode is de armoedegrens in 2023:
• Voor een alleenstaande: € 1.510 netto per maand, bij een huur van € 590 en energielasten van € 145.
• Voor een paar met twee kinderen tot en met 12 jaar: € 2.535 netto per maand.
• Voor een tweeoudergezin met twee puberkinderen: € 2.910 netto per maand.
• Voor een eenoudergezin met twee pubers: € 2.500 netto per maand.
Als het huishouden een vermogen (en daarmee een financiële buffer) heeft dat hoger is dan de armoedegrens op jaarbasis, dan is er geen sprake van armoede. Voor een alleenstaande lag dat bedrag in 2023 op € 18.145, voor een stel met twee jonge kinderen was dat € 30.405.
In 2023 minder mensen in armoede, maar armoede wel ernstiger
In 2023 waren er volgens de nieuwe meetmethode 540 duizend mensen in Nederland arm (3,1 procent van de bevolking). In 2018 was dat 7,1 procent. In 2023 groeide 3,6 procent van alle minderjarige kinderen op in armoede (ruim 115 duizend). In 2018 was dat 8,6 procent. Sinds 2019 daalde de armoede onder meer door dalende werkloosheid, loonstijgingen, coronasteun-maatregelen, de energiemaatregelen en maatregelen die de koopkracht verbeterden, zoals de verhoging van het minimumloon. Bijna 175 duizend mensen waren in 2023 al minstens drie jaar op rij arm. Dat betekent dat 1 op de 3 armen langdurig arm was.
Vorig jaar waren er naast de 540 duizend armen ook nog bijna 1,2 miljoen mensen met een inkomen tot 25 procent boven de armoedegrens en weinig tot geen financiële buffer. In 2018 zaten ruim 1,5 miljoen mensen in deze situatie, die maar weinig beter is dan armoede. De groep is kleiner geworden doordat het inkomen van veel mensen sterker steeg dan de armoedegrens. Vooral in 2022 was dat zo door de overheidssteun bij het betalen van de energierekening.
Werkenden onder armoedegrens
Naast het aantal mensen dat onder de armoedegrens leeft, is door CBS, SCP en Nibud ook gekeken naar de mate van armoede. Peter Hein van Mulligen van het CBS: ‘Het aantal armen is opnieuw gedaald, maar de ernst van de armoede is toegenomen. In vergelijking met 2018 waren er vorig jaar relatief meer werkenden arm dan er mensen in de bijstand arm waren. Werkende armen komen meer inkomen tekort dan arme mensen met een bijstandsuitkering.’
Karen van Oudenhoven van het SCP: ‘Armoede gaat vaak gepaard met een minder goede lichamelijke en mentale gezondheid, een verminderd gevoel van eigenwaarde en kan leiden tot sociale uitsluiting. Het heeft invloed op de veerkracht van mensen en leidt in veel gevallen tot een lager vertrouwen in de overheid. Opgroeien in armoede heeft ook vaak negatieve gevolgen voor de leerprestaties en toekomstkansen van kinderen.’
Vorig jaar wees de Commissie sociaal minimum daar in hun adviesrapport ook op. Net als op de gevolgen van armoede voor de samenleving als geheel. Hierbij valt te denken aan het onbenut laten van talent en de stijging van uitgaven aan de gezondheidszorg. Armoede kan dan ook niet los worden gezien van het bredere maatschappelijke debat over sociale ongelijkheid.
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft woensdag zijn langverwachte, maar verdeeldheid zaaiende "overwinningsplan" gedetailleerd uiteengezet aan leden van het Oekraïense parlement. Eerder heeft hij het plan gepresenteerd aan Washington, Londen, Parijs, Rome en Berlijn. Vandaag zal hij het plan presenteren op de EU-top in Brussel.
"We moeten er allemaal aan werken dat de omstandigheden veranderen zodat Rusland gedwongen wordt tot vrede." aldus Zelensky. Terwijl het Russische leger verder oprukt in de oostelijke regio's van Oekraïne, besprak Zelensky de vijf belangrijkste punten van zijn plan, waaronder een onvoorwaardelijke uitnodiging om lid te worden van de NAVO en een gerichte wapenondersteuning.
Hoewel hij vaak heeft opgeroepen tot een "eerlijk" einde van de aanhoudende oorlog, zegt Zelensky dat dit plan noodzakelijk is om het Kremlin te dwingen om te eerlijk te onderhandelen. Het voorstel geeft het Westen een rol bij het verdedigen van de natuurlijke minerale hulpbronnen tegen Russische aanvallen, evenals bij de wederopbouw na de oorlog. De Oekraïense president benadrukte dat het plan de oorlog uiterlijk volgend jaar zou kunnen beëindigen.
NAVO-secretaris-generaal Rutte reageerde terughoudend op het plan van Zelensky. “Ik kan hier vandaag niet zeggen dat ik het hele ‘overwinningsplan’ van Oekraïne steun”, aldus Rutte op een persconferentie. .Een van de publiekelijk aangekondigde onderdelen van het plan is een onmiddellijke uitnodiging om lid te worden van de NAVO. Oekraïne is nu “dichter bij onze defensiealliantie dan ooit tevoren”, aldus Rutte. Hij is ervan overtuigd dat Oekraïne uiteindelijk NAVO-lid zal worden. De NAVO-leden liggen stevig op koers om de beloofde 40 miljard euro aan militaire hulp aan Oekraïne dit jaar waar te maken, aldus Rutte. Tot nu toe is ongeveer de helft van het geld beschikbaar gesteld.
Volgens het Kremlin moet Oekraïne ‘wakker worden en de nutteloosheid van zijn beleid onderkennen’. Het is nog te vroeg om gedetailleerd commentaar te geven op het overwinningsplan van president Zelensky, volgens Dmitry Peskov, woordvoerder van het Russische presidentiële bureau.
Volgens woordvoerster van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken, Maria Zakharova, duwt net ‘overwinningsplan’ van Zelensky de NAVO in een direct conflict met Rusland. Verder zei ze zei het plan tot een catastrofe voor het Oekraïense volk zou leiden.
De Nederlandse Staat is niet aansprakelijk voor onregelmatigheden bij de adopties van acht personen uit Sri Lanka in de periode 1983-1990. Dat volgt uit een uitspraak in een bodemprocedure bij de rechtbank Den Haag.
De rechtbank stelt vast dat de Staat destijds een beperkte toezichthoudende taak had op de adopties die in Sri Lanka plaatsvonden. Het handelen van de Staat moet worden getoetst aan de hand van de (wettelijke) normen en maatschappelijke opvattingen in die jaren. De adoptiedossiers bevatten geen fouten of tegenstrijdigheden die zo kenbaar en ernstig zijn dat de Staat deze had moeten onderkennen. De rechtbank begrijpt dat deze uitkomst niet zal aansluiten bij het rechtvaardigheidsgevoel van de acht geadopteerde personen, die hun biologische ouders door de onjuiste informatie in de adoptiedossiers niet hebben kunnen vinden.
Adoptie
De acht personen zijn in Sri Lanka geboren en in de periode tussen 1983 en 1990 door Nederlandse adoptieouders in Sri Lanka geadopteerd. Zij hebben gebruik gemaakt van de bemiddelingsdiensten van de Nederlandse Stichting Flash. De stichting is in de jaren tachtig een aantal malen negatief in het nieuws verschenen. De stichting is in 2010 opgehouden te bestaan. In 2019 heeft de Commissie-Joustra onderzoek gedaan naar de rol en verantwoordelijkheid van de Nederlandse overheid bij interlandelijke adopties. Die concludeert in 2021 dat bij de adopties in Sri Lanka ernstige structurele misstanden plaatsvonden en dat de Staat daarvan op de hoogte was. De minister heeft daarop aan de mensen die geadopteerd zijn excuses aangeboden voor de rol van de Staat bij de geconstateerde misstanden.
Aansprakelijkheid
De acht uit Sri Lanka geadopteerde personen hebben op basis van hun adoptiedossiers niet kunnen achterhalen wie hun biologische ouders zijn. Dat is voor hen een groot verdriet. Zij hebben schrijnende vragen over hun identiteit en afstamming. Sommigen werden geadopteerd met een veronderstelde tweelingzus of -broer, maar aan de hand van DNA-testen zijn ze erachter gekomen dat ze niet verwant zijn. Ook bleken sommigen niet verwant aan hun veronderstelde biologische moeder en zijn ze geconfronteerd met zogenaamde ‘acting mothers’, vrouwen die zich voordeden als hun biologische moeders maar dat niet bleken te zijn.
De acht houden de Staat aansprakelijk voor onregelmatigheden bij hun adopties en het ontbreken van juiste informatie over hun biologische ouders. Volgens hen had de Staat kunnen en moeten weten dat er bij adopties uit Sri Lanka in het algemeen, en door Flash in het bijzonder, sprake was van frauduleuze praktijken en babyhandel. Er waren daarover verschillende signalen stellen ze, zoals berichten in de media van destijds en andere documentatie. Ze vinden dat de Staat destijds beter toezicht had moeten houden bij de interlandelijke adopties, dat de Staat fouten heeft gemaakt bij de visumverlening en dat de Staat niet voldoende heeft gecontroleerd of de adoptiedossiers correct waren. Zij wijzen op het rapport van de commissie uit 2021.
Oordeel rechtbank
De rechtbank stelt vast dat bij de beoordeling van het handelen van de Staat moet worden gekeken naar de omstandigheden en de kennis in de tijd dat de adopties plaatsvonden. De rechtbank oordeelt dat de Staat niet aansprakelijk is voor de geleden schade. Ten eerste had de toezichthoudende taak van de overheid bij interlandelijke adopties een vrij beperkte inhoud. Het ging vooral om toezicht op grond van de door vergunninghouders aan te leveren jaarverslagen. Hoe mager dat met de kennis van nu ook overkomt, dit was in feite alles wat toen nodig werd gevonden.
De Staat hoefde op grond van de algemene signalen over misstanden, adoptieverzoeken uit Sri Lanka niet te stoppen. Op dergelijke verstrekkende ingrepen was het toezicht niet gericht. Ook kan niet worden geoordeeld dat de Staat toezicht had moeten houden op de verzameling van afstammingsgegevens. Dat bij de informatie in de adoptiedossiers nu terecht allerlei kritische noten kunnen worden geplaatst en de informatie achteraf vervalst of niet juist blijkt te zijn, maakt de Staat niet alsnog aansprakelijk voor de daardoor geleden schade.
De rechtbank oordeelt ten tweede dat de visumverlening niet onrechtmatig was. De acht stellen dat de Staat niet voldoende heeft gecontroleerd of de adoptiedossiers correct waren, maar de rechtbank heeft geen fouten in de adoptiedossiers kunnen vaststellen die zo ernstig zijn dat de Staat destijds geen visum had mogen verlenen. Daarvoor heeft de rechtbank gekeken naar de beschikbare documenten in de individuele adoptiedossiers van de acht.
Volgens de acht geadopteerde personen heeft de Staat het recht op privé, familie- en gezinsleven uit het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM) geschonden. Onder meer omdat ze niet geadopteerd hadden mogen worden en de adoptiedossiers niet correct zijn. Ook dat wijst de rechtbank af. De acht bevonden zich ten tijde van de adoptieprocedures in Sri Lanka, waar het EVRM niet geldig is.
Rechtvaardigheidsgevoel
De rechtbank overweegt dat de uitkomst schuurt met het algemene rechtvaardigheidsgevoel en al helemaal moet schuren met het individuele rechtvaardigheidsgevoel van deze acht. Zij lijden immers onder de gevolgen van de onregelmatigheden die bij hun adopties hebben plaatsgevonden, waardoor zij hun biologische ouders niet hebben kunnen achterhalen. Hoe schrijnend de situatie ook is, de rechtbank moet de vraag of de Staat hiervoor aansprakelijk is, beoordelen aan de hand van de kennis, normen en maatschappelijke opvattingen ten tijde van de adopties.
We zitten in een nieuwe space race en vooral de maan is populair. Het ene land na het andere land onderneemt een poging om de witte bol aan onze hemel te bezoeken. Maar: van wie is de maan eigenlijk? NOSop3 legt uit:
00:00 Intro
01:19 Maanlandingen
04:17 Van wie is de maan?
06:58 Wie willen naar de maan en waarom?
10:11 Outro
'De brug stond open' of 'ik heb haast'. Het zijn klassieke smoesjes die iedereen wel eens heeft gebruikt om ergens onderuit te komen. Een klein leugentje voor eigen bestwil, dit wordt door veel mensen niet als probleem ervaren. Welke smoes heb jij vaak te horen gekregen gehoord van andere mensen?
Het besluit van Vattenfall om definitief een streep te zetten door de plannen om een biomassacentrale bij Diemen te bouwen zorgt voor blijdschap. Zowel het Comité Schone Lucht als verantwoordelijk wethouder Dirk de Jager zijn opgelucht. Zo meldt AT5.
"Een weg op gaan die weinig zin heeft, is niet goed en nu gaan we weer de goede kant op", zegt De Jager (Duurzaamheid, GroenLinks). "Het betekent dat we nu gaan inzetten op duurzame energie voor het warmtenet van de centrale. Dat is goed nieuws als het gaat om het tegengaan van klimaatverandering."
De plannen voor de biomassacentrale dateren van 2018. Het moest de grootste biomassacentrale van Nederland worden en 80.000 woningen in Amsterdam en Almere verwarmen door het verbranden van houtsnippers. In 2019 gaf de provincie toestemming voor de komst van de centrale.
Amsterdam aardgasvrij
De Raad van State floot de provincie vorig jaar augustus terug, omdat ze bij het verlenen van de vergunning geen onderzoek had laten doen naar de milieugevolgen van de centrale. Er moest opnieuw een vergunningsaanvraag worden ingediend, maar Vattenfall laat vandaag dus weten daar helemaal vanaf te zien. Een goed besluit voor de schone lucht, maar ook een hoop vertraging voor Amsterdam, dat in 2040 van het gas af wil zijn.
"Dat doel staat nog steeds", aldus De Jager. "We hebben inderdaad wat tijd verloren. De hele energietransitie is ook zoeken; soms ga je een bepaald pad op en dat blijkt dan niet het juiste. Dan moet je weer terug en een ander pad vinden, dat is hier aan de orde."
"Of het doel gehaald gaat worden is zeer de vraag, maar dat hangt niet af van deze biomassacentrale", aldus Fenna Swart, voorzitter van het Comité Schone Lucht. "Het feit dat hij er niet komt scheelt wel een hoop, want biomassa stoot meer uit dan gas- en steelkoolverbranding."
Overwinning voor de natuur
Ze noemt de beslissing een overwinning voor de natuur en biodiversiteit: "De champagne gaat vanavond open." Tegelijkertijd is ze kritisch: "Nu Vattenfall zelf besluit om niet door te gaan met de centrale dienen ze ook geen nieuwe vergunningsaanvraag in. Dat betekent dat de Raad van State geen uitspraak doet over de natuurvergunning." Het Comité wilde juist wel dat die uitspraak er kwam: "Dat is belangrijk omdat het gaat over de stikstofruimte, en die heeft gevolgen voor alle lopende stikstofzaken in Nederland."
Vattenfall gaat verder kijken naar andere manieren om woningen in de omgeving te verwarmen, bijvoorbeeld via waterstof en via geothermie, waarbij warmte uit de diepe ondergrond van de aarde wordt gehaald.
De Jager: "Als we nu niet investeren in duurzame bronnen, dan moeten we ons op een gegeven moment wel zorgen gaan maken. Ik denk dat we op tijd zijn, maar er is haast geboden om in te zetten op en te investeren in duurzame energie. Dat moeten we gezamenlijk gaan realiseren."
In Santa Cruz, Californië, is een verbod op de filters van sigaretten ingesteld. Daarmee is het de eerste plek ter wereld waar filters worden verboden. Meer plaatsen en landen overwegen zo’n verbod.
In het Amerikaanse Santa Cruz is de kogel door de kerk: sigaretten mogen er geen filters meer hebben. Het is de eerste plek ter wereld waar uit milieuoverwegingen daadwerkelijk een filterverbod is ingevoerd. Andere plaatsen en landen overwegen het al langer. Panama, Peru en Zwitserland zeiden al voor zo’n verbod te zijn, Europese landen overwegen het ook in te voeren, in Nederland was het vorige kabinet ook voor een Europees verbod en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) steunt zo’n direct wereldwijd verbod. Maar het is een Amerikaanse county die de daad als eerste bij het woord voegt.
Sigarettenfilters bevatten plastics die in het zwerfvuil terechtkomen en ontzettend schadelijk voor het milieu zijn. Ook geven ze de roker het idee dat ze schadelijke stoffen tegenhouden en dus ‘minder schadelijk’ zijn om te roken, maar dat is een fabeltje. Daarom strijden milieu- en gezondheidsorganisaties over de hele wereld voor een verbod op de filters. “We hebben alles al geprobeerd”, zegt een raadslid van Santa Cruz tegen de lokale zender KBW. “Afvalbakken, accijnsverhogingen, maar niets helpt, dus nu pakken we de bron van de vervuiling aan.”
Er zijn wel kleine lettertjes: het verbod gaat pas in 2027 in en alleen op voorwaarde dat nog twee jurisdicties eenzelfde verbod instellen. Inwoners van Santa Cruz mogen in 2027 nog wel sigaretten met filters blijven roken, ze mogen dan alleen niet meer in de county verkocht worden. Winkels die dat toch doen, krijgen een boete.
Het kabinet bekijkt de mogelijkheid om uitgeprocedeerde asielzoekers op te vangen in Oeganda. Minister Klever van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp heeft dat gezegd terwijl ze op werkbezoek was in Oeganda.
Binnen Europa klinken er steeds meer geluiden om zogenoemde terugkeerhubs te realiseren. Dit zijn plekken buiten de Europese Unie, waar afgewezen asielzoekers zouden kunnen worden opgevangen. Vanuit daar zullen ze dan terug keren naar het land van herkomst.
Oeganda, een land in het oosten van Afrika, heeft een open grensbeleid als het gaat om het opvangen van vluchtelingen. Het land huisvest ruim 1,7 miljoen vluchtelingen en asielzoekers afkomstig uit vooral buurlanden Zuid-Sudan en de Democratische Republiek Congo. Bovendien heeft Oeganda al ervaring met migratieplannen zoals van Klever. Voor de Verenigde Staten werd tijdelijke opvang geregeld voor 2000 Afghaanse vluchtelingen, kort nadat de Taliban de macht in het land weer had overgenomen in 2021.
Het plan van Klever moet nog verder worden uitgewerkt, maar de kern is dat Afrikaanse asielzoekers die in Nederland niet in aanmerking komen voor asiel, uitgezet worden en overgebracht worden naar Oeganda waar opvang voor ze zal worden gerealiseerd . Oeganda zal hier dan een vergoeding voor ontvangen.
Klever verwijst voor verdere informatie naar asielminister Faber. De Oegandese minister van Buitenlandse Zaken Odongo reageerde na afloop van de ontmoeting met Klever positief op het plan en liet weten open te staan voor gesprekken.
Uganda-kenners reageren bezorgd op het nieuws dat het Nederlandse kabinet de mogelijkheden verkent om uitgeprocedeerde asielzoekers naar Uganda te sturen. Het land wordt regelmatig beschuldigd van het schenden van mensenrechten. De omstandigheden in gevangenissen en detentiecentra zijn slecht te noemen en in sommige gevallen zelfs levensbedreigend vanwege de enorme overbevolking, ontoereikende hygiënische omstandigheden, fysieke mishandeling van gevangenen door beveiligingspersoneel en medegevangenen, onvoldoende voedsel en onderbezetting.
In New York komt er in januari een tentoonstelling over Anne Frank. Daarvoor wordt onder andere het Achterhuis volledig nagebouwd. De tentoonstelling is ter gelegenheid van de 80e herdenking van de bevrijding van kamp Auschwitz. Zo meldt AT5.
Anne Frank The Exhibition, zoals de tentoonstelling heet, belicht het leven Anne Frank. Haar jongere jaren in Frankfurt am Main, de opkomst van het naziregime, de verhuizing naar Amsterdam, het onderduiken in het Achterhuis en haar arrestatie, deportatie en vroegtijdige dood komen aan bod. Anne en haar zus Margot belandden na concentratiekamp Auschwitz-Birkenau vervolgens in Bergen-Belsen, waar de omstandigheden erbarmelijk zijn. Ze stierven beiden begin 1945 na te zijn besmet met vlektyfus.
Voor de tentoonstelling, die vanaf eind januari volgend jaar te zien is in het Center for Jewish History, is het Achterhuis op ware grootte nagebouwd en ingericht in de stijl van de onderduiktijd. Ook maken meer dan 100 originele collectiestukken de reis naar Amerika. Zo zijn onder andere het eerste fotoalbum van Anne Frank, haar getypte en handgeschreven uitnodiging aan haar vriendin Jacqueline van Maarsen voor een filmvoorstelling bij haar thuis en handgeschreven versjes van Anne Frank in poëziealbums van haar vriendinnen te zijn. Het originele dagboek blijft wel in Amsterdam.
"De woorden van Anne Frank blijven inspireren. Haar stem dragen wij, bijna tachtig jaar later, nog altijd wereldwijd uit", aldus algemeen directeur van de stichting Ronald Leopold. "Als Anne Frank Stichting hebben wij de verantwoordelijkheid om met name jonge mensen kennis te laten maken met de ontstaansgeschiedenis van het antisemitisme, de verdere ontwikkeling ervan en hoe dit de nazi-ideologie voedde die uiteindelijk leidde tot de Holocaust. De tentoonstelling geeft inzicht in hoe dit heeft kunnen gebeuren en wat dit voor ons vandaag de dag betekent."
