Portugal heeft maandagavond de kwartfinales bereikt na strafschoppen. Diogo Costa werd de held van Portugal. De Portugese doelman pakte in de strafschopserie alle penalty's van Slovenië, waardoor Portugal in de kwartfinale speelt tegen Frankrijk.

Cristiano Ronaldo had in de poulefase nog niet gescoord en in de achtste finales tegen Slovenië was de superster van Portugal er een aantal maal dichtbij vanuit vrije trappen, maar kwam niet tot scoren. Ook de rest van de spelers die op het veld stonden kwamen in de reguliere speeltijd niet tot scoren, waardoor er verlengingen aan te pas kwamen.

In die verlengingen kreeg Ronaldo de kans om te scoren. Portugal kreeg in de eerste helft van de verlengingen een penalty en Ronaldo zette zich achter de bal, maar de strafschop werd gestopt door Jan Oblak. De wedstrijd leek af te gaan op een strafschoppenserie, maar vlak daarvoor kreeg Slovenië de kans op een doelpunt. Na een fout van Pepe mocht Benjamin Sesko alleen op Diogo Costa, maar kreeg de bal niet voorbij de Portugese doelman.

De strafschoppenserie moest de beslissing brengen en daarin had Costa een heldenrol. De Portugese doelman pakte alle strafschoppen van Slovenië, terwijl Portugal niet faalde vanaf elf meter. Door de winst staat Portugal in de kwartfinale tegen Frankrijk, die eerder op de avond wonnen van België.

Arantxa Rus heeft voor het eerst sinds 2012 weer de tweede ronde van Wimbledon bereikt. Tegen de Chinese Yue Yuan won de Nederlandse met duidelijke cijfers: 6-2, 6-3.

Arantxa Rus kende nog geen goed grasseizoen en ook in het verleden blonk de Nederlandse tennisster niet uit op het gras. Tegen de Chinese Yue Yuan, die hoger staat op de wereldranglijst, won Rus overtuigend de eerste set met 6-2.

Ook in de tweede set was Rus beter dan haar Chinese tegenstandster. De Nederlandse kwam niet in de problemen op eigen service en brak zowel in de eerste als laatste game de service van Yuan en staat na twaalf jaar weer in de tweede ronde van Wimbledon.

In die tweede ronde neemt Rus het op tegen de Griekse Maria Sakkari, die negende staat op de wereldranglijst.

Tallon Griekspoor en Botic van de Zandschulp hebben zich geplaatst voor de tweede ronde op Wimbledon. Op het derde grandslamtoernooi won Griekspoor in drie sets van Daniel Elahi Galan, terwijl Van de Zandschulp won van Liam Broady.

Tallon Griekspoor moest het in de eerste ronde eigenlijk opnemen tegen Pablo Carreño Busta. De Spanjaard trok zich echter op het laatste moment terug, waarna de Colombiaanse lucky loser Elahi Galan de tegenstander was van Griekspoor. Halverwege de eerste set moest Griekspoor zich laten behandelen aan een blessure, maar de als 27ste geplaatste Nederlander kon zijn wedstrijd vervolgen en won de eerste set na een tiebreak.

Ook in set twee en drie werd Griekspoor behandeld aan een blessure, maar kon door blijven gaan en had zowel in set twee en drie genoeg aan één break en won de wedstrijd met 7-6 (3), 6-3 en 6-4.

Ook Botic van de Zandschulp wist zich te plaatsten voor de tweede ronde op Wimbledon. De 28-jarige tennisser die al enige tijd uit vorm is en is afgezakt richting plaats honderd op de wereldranglijst, won overtuigend de eerste set tegen Liam Broady. De tweede set ging vervolgens naar de Britse tennisser

Van de Zandschulp herstelde zich weer in de derde set en halverwege de set brak hij de service, waarna de Nederlander bij 5-3 op zijn eigen service de set binnenhaalde. Ook in de vierde set was de Nederlander sterker dan zijn Britse tegenstander en won vervolgens de set met 6-2, waardoor Van de Zandschulp voor het eerst sinds augustus 2023 weer eens een wedstrijd op grandslamniveau wist te winnen.

Farnkrijk is doorgedrongen tot de kwartfinales van het EK voetbal in Duitsland. Dankzij een eigen doelpunt van Jan Vertonghen vlak voor tijd wonnen de Fransen met 1-0 van België.

Frankrijk en België maakten er geen hoogstaande wedstrijd van. In de eerste helft was het vooral aftasten tussen de twee buurlanden en het was na 45 minuten voetballen nog 0-0. In de tweede helft was het niet bepaald beter, al was Frankrijk wel wat beter dan België.

Het duel leek op weg naar verlengingen, maar vlak voor tijd werd het toch 1-0 voor Frankrijk. Een zwak schot van Kolo Muani raakte de knie van Jan Vertonghen en daarbij was de doelman van België kansloos. In de resterende minuten probeerden de Belgen nog wel om een gelijkmaker te maken, maar werden nooit dreigend en Frankrijk staat in de kwartfinale.

De Eritreeër Biniam Girmay heeft de derde etappe in de Tour de France gewonnen. De renner van Intermache, die zijn eerste ritzege in de Tour pakt, was na 230 kilometer koersen van Piacenza naar Turijn de rapste in de massasprint. Omdat Richard Carapaz voor Tadej Pogacar over de finish kwam, pakt die eerste de gele trui.

Het peloton bleef lang bij elkaar. De Noren Jonas Abrahamsen en Johannes Kulset probeerden het wel en kregen ruimte. Ze leken echter geen zin te hebben om de hele dag vooruit te rijden en lieten zich terugzakken. De uren die volgden waren saai te noemen en het tempo was ook niet hoog.

Op zo'n 65 kilometer voor de streep besloot de Fransman Grellier uit het peloton te ontsnappen. Het peloton liet hem voorlopig gaan maar zijn maximale voorsprong was niet meer dan 50 tellen. 35 kilometer duurde zijn ontsnapping waarna hij weer werd opgeslokt.

De sprintersploegen waren zich ondertussen aan het klaarmaken voor een bijna onvermijdelijke massasprint en zetten zich aan kop van het peloton. Met nog acht kilometer voor de boeg reed Van der Poel, een belangrijk onderdeel van de sprinttrein van Jasper Philipsen, lek en kon zijn ploegmaat niet helpen. Op 2,5 kilometer van de meet vond er in het peloton een grote valpartij plaats. Hierdoor was er maar een kleine groep die ging sprinten om de dagzege. Het was vervolgens Girmay die de rapste was.

Results powered by FirstCycling.com

De nieuwe Wet seksuele misdrijven is van kracht. Hiermee zijn slachtoffers van seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag strafrechtelijk beter beschermd. Uitgangspunt van de wet is dat seksuele handelingen altijd vrijwillig en gelijkwaardig moet zijn.

In de nieuwe Wet seksuele misdrijven (WSM) zijn meer vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag strafbaar. Ook online. Voor aanranding en verkrachting gaat het niet meer om “het doorbreken van de wil” (dwang), maar over “het ontbreken van instemming”. En verkrachting kan niet verjaren. Ook seksuele intimidatie en sexchatting met minderjarigenzijn strafbaar waarbij voor beiden geldt dat het online en offline strafbaar is.

Het is strafbaar als:

• Seksueel contact wordt doorgezet, terwijl er duidelijk waarneembare signalen zijn dat de ander geen seks wil.
• Iemand op intimiderende wijze seksueel word benadert. Op straat, op openbare sites of sociale media. Of het strafbaar is, hangt onder andere af van de inhoud van de seksuele benadering. Maar ook van de duur, frequentie, omgeving en situatie.
• Een kind onder de 16 jaar – of een kind van 16 of 17 jaar in een kwetsbare positie – word benadert voor seks. Dus ook al voordat er een voorstel is gedaan voor een ontmoeting voor seksuele doeleinden. De politie kan hierdoor sneller optreden om seksueel misbruik van kinderen te voorkomen.

Vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag
Naast seksueel geweld en seksueel misbruik, zijn er veel vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Je vindt hier voorbeelden die kunnen helpen om seksueel grensoverschrijdend gedrag te herkennen.

Woorden kunnen offline worden uitgesproken en online worden verstuurd. Beide vormen kunnen seksueel grensoverschrijdend zijn. Denk aan:

• seksuele verzoeken;
• dubbelzinnige grapjes;
• opmerkingen over uiterlijk en kleding;
• praten over tv-programma’s of films waarin veel seks voorkomt;
• anderen onder druk zetten om mee te gaan in het seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Gebaren zijn alle bewegingen waarbij je de ander niet aanraakt. Deze kunnen seksueel grensoverschrijdend zijn. Net als gezichtsuitdrukkingen. Beide vormen kunnen ook online plaatsvinden. Voorbeelden zijn:

• staren of begluren;
• knipogen;
• seksuele handgebaren;
• opvallend veel contact zoeken via appjes, sms, chat of andere sociale media;
• ongevraagd seksueel getinte foto’s of emoji’s sturen;
• ongevraagd pornografische video’s laten zien (ook via e-mail, WhatsApp, Teams of sms).

Ook kunnen vormen van ongewenst lichamelijk contact seksueel grensoverschrijdend zijn. Denk aan:

• een arm om de schouder;
• tegen iemand aan staan;
• een tik op de billen;
• een ongevraagde nekmassage;
• de weg versperren.

Bewijsbaarheid niet anders
De politie staat positief tegenover de wetswijziging. Het sluit aan bij de huidige tijdsgeest en maatschappelijke norm. Wel waarschuwt de politie voor te rooskleurige verwachtingen van de wet als het gaat om bewijsbaarheid. Want ook als er bijvoorbeeld geen dwang was, moet nog wel worden bewezen dat het slachtoffer niet wilde. Daarbij geldt dat de verdachte redelijkerwijs had kunnen vermoeden of wist dat die wil ontbrak

én hoe de verdachte met die wetenschap is omgegaan. Aanvullend bewijs -zoals sporen op het lichaam, camerabeelden en tekstberichten-blijft noodzakelijk. De politie schat daarom in dat het verzamelen van bewijs niet eenvoudiger is dan in de huidige wetgeving.

Meer houvast voor wie toch een nare ervaring heeft
Voor wie iets naars heeft meegemaakt, geeft de wet meer houvast voor een melding en eventueel een aangifte bij de politie. Slachtoffers van seksueel grensoverschrijdend gedrag kunnen voor hulp terecht bij de politie, het Centrum Seksueel Geweld of Slachtofferhulp Nederland.

Meer informatie?
Op https://www.metelkaartrekkenwedegrens.nl/ leest u meer over de wet, het voorkomen van seksueel grensoverschrijdend gedrag en de landelijke campagne.

Nieuwe wet seksuele misdrijven ( @ Rijksoverheid)

De hype is enorm: een nieuw medicijn om af te vallen wordt agressief gepromoot op sociale media - en belooft patiënten een snelle oplossing voor overgewicht. Maar maakt het middel alle beloftes waar?

Deze documentaire laat de gewetenloze marketing zien die een injectie om af te vallen aanprijst als een wetenschappelijke sensatie. Het actieve ingrediënt in kwestie, Semaglutide, is oorspronkelijk ontwikkeld voor diabetespatiënten. Ook voor mensen met licht of matig overgewicht lijkt het een gemakkelijke manier om af te slanken. Deskundigen waarschuwen echter voor mensen die de injectie zonder medisch toezicht toedienen. "Voor mensen die gewoon een paar kilo willen afvallen, vormen deze nieuwe medicijnen een risico. We hebben namelijk nog geen gegevens over bijwerkingen op de lange termijn", zegt Dr. Lucie Favre van een Obesitas-kliniek in Lausanne, Zwitserland. Het echte probleem voor veel mensen, voegt ze eraan toe, heeft meer te maken met slechte voedingsgewoonten en onvoldoende lichaamsbeweging. "Als je alleen op de injectie vertrouwt, behandel je de gevolgen van het probleem en niet de oorzaak", zegt Favre.

De kosten voor (dure) kankermedicijnen in Nederland zijn in de afgelopen vijf jaar verdubbeld, hoewel hun effectiviteit vaak ter discussie wordt gesteld. Bovendien worden er de komende twee jaar honderden nieuwe medicijnen op de Europese markt verwacht.

Zorgorganisaties pleiten voor een andere aanpak en wil dat er kritischer wordt beoordeeld welke medicijnen daadwerkelijk effectief zijn en in welke dosering. Dit leidt echter tot conflicten met de farmaceutische industrie.

Reactie (PDF) van medisch-oncologen, longartsen en ziekenhuisapothekers op deze uitzending

Reactie (PDF) MSD

Reactie (PDF) Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG)

Het Amerikaanse leger heeft het alarmniveau van verschillende militaire bases in Europa verhoogd naar niveau 'Charlie', het op een na hoogste niveau. Dit gebeurt wanneer er "een incident plaatsvindt of inlichtingen worden ontvangen waaruit blijkt dat een of andere vorm van terroristische actie of gerichte aanvallen op personeel of faciliteiten waarschijnlijk is".

Voormalig directeur van de militaire inlichtingendienst MIVD, Pieter Cobelens, verklaart dat hij er volledig van overtuigd is dat Nederlandse inlichtingendiensten weten waarom niveau Charlie is afgekondigd.

Cobelens zegt dat als er informatie is die aangeeft dat militaire bases of de families die in de buurt wonen een verhoogd risico lopen, het dreigingsniveau wordt verhoogd. De voormalige MIVD-chef benadrukt dat dergelijke waarschuwingen vaker worden uitgegeven, maar dat dit voor de Amerikaanse bases de eerste keer in tien jaar is. "Dat is behoorlijk opmerkelijk", voegt hij eraan toe.

De waarschuwing kan volgens hem verband houden met diverse lopende kwesties, zoals de Amerikaanse verkiezingen en de protesten tegen de uitslag van de Franse verkiezingen. Ook evenementen zoals de Olympische Spelen, het EK-voetbal of de gelijktijdige Tour de France spelen een rol. "Dit zijn allemaal onrustige situaties die landen die ons kwaad willen doen maar al te graag uitbuiten."

Cobelens benadrukt eveneens de Nederlandse situatie waarin een nieuwe regering aantreedt, wat doorgaans een periode is waarin een land automatisch kwetsbaarder is. "Nieuwe leiders (...) die nog hun weg moeten vinden met hun nieuwe ministeriële verantwoordelijkheden. Dit zijn allemaal momenten waarop mensen die ons niet gunstig gezind zijn, kunnen proberen om zaken te manipuleren."

In het west Afrikaanse Sierra Leone heeft de regering een belangrijke stap voorwaarts gezet in de strijd tegen kindhuwelijken door een nieuwe wet aan te nemen die dit strafbaar stelt.

Dit is een belangrijke overwinning voor activisten in een regio waarin kindhuwellijken veel voorkomen. Het wetsvoorstel, dat overtreders een gevangenisstraf van maximaal 15 jaar of hoge boetes oplegt, moet nog door president Julius Maada Bio worden ondertekend.

Kindhuwelijken vormen een ernstig probleem in Sierra Leone, waar 30 procent van de meisjes en 4 procent van de jongens voor hun 18e jaar wordt uitgehuwelijkt, met nog hogere percentages op het platteland. Op dit moment zijn ongeveer 800.000 meisjes getrouwd in Sierra Leone, waarvan de helft voor hun 15e.

Kinderhuwelijken veroorzaken het hoge aantal zwangerschappen onder adolescenten in Sierra Leone, waar zwangerschapscomplicaties tragisch genoeg de belangrijkste doodsoorzaak zijn voor meisjes van 15-19 jaar.

De nieuwe wet verbiedt alle vormen van kindhuwelijken en samenwonen met een kind, inclusief medeplichtigheid, beschermt de belangen van kinderen en zorgt ervoor dat getroffen meisjes toegang hebben tot begeleiding en bescherming. De wet wijzigt bestaande wetgeving, waaronder de kinderrechtenwet en de wet op de registratie van gewoontehuwelijken, om het wettelijke kader voor huwelijken te harmoniseren en de cyclus van vroegtijdige huwelijken en de verwoestende gevolgen ervan te doorbreken.

De wet bouwt ook voort op de inspanningen van Sierra Leone om jonge meisjes te beschermen tegen uithuwelijking en belemmeringen voor onderwijs voor meisjes aan te pakken. Een nieuwe onderwijswet, aangenomen in 2023, garandeert kinderen 13 jaar gratis onderwijs, inclusief een jaar kleuteronderwijs en voortgezet onderwijs.

De wetgeving is een mijlpaal op weg naar gendergelijkheid en kinderbescherming in Sierra Leone. Het is ook een stap voorwaarts voor andere Afrikaanse landen, zoals Tanzania en Zambia, om wetten die kindhuwelijken toestaan in te trekken en ervoor te zorgen dat meisjes basis- en middelbaar onderwijs kunnen afronden.

De regering van Sierra Leone moet nu voorlichting geven, vooral op het platteland, over de nieuwe wet en de schadelijke gevolgen van kindhuwelijken. De regering moet ook andere veelvoorkomende schadelijke praktijken aanpakken die verband houden met kindhuwelijken, zoals genitale verminking. Ze moet samenwerken met lokale gemeenschappen, niet-gouvernementele groepen en internationale organisaties om publiekelijk campagne te voeren over de schadelijke gevolgen van kindhuwelijken en tegelijkertijd hulp bieden aan getrouwde kinderen en kinderen die het risico lopen kindhuwelijken te worden.

De regering zal zich ook moeten blijven richten op het naar school blijven gaan van meisjes, waardoor ze duurzame economische kansen en sociale programma's ontwikkelen die de meisjes en hun families meer zelfredzaamheid zullen geven.

Gisteravond gingen duizenden Fransen de straat op om te protesteren tegen de uitslag van de verkiezingen. In steden zoals Parijs, Nantes, Lille en Marseille werd gedemonstreerd tegen de overwinning van de rechts-radicale Rassemblement National (RN) van Marine Le Pen.

RN kreeg de meeste stemmen in de eerste ronde van de Franse parlementsverkiezingen, met naar schatting 33 procent van de stemmen. Een coalitie van linkse partijen eindigde als tweede met 28 procent, terwijl de partij van president Macron achterbleef met slechts 21 procent. De linkse partijen riepen hun aanhangers op om hun ontevredenheid over de uitslag te uiten op het Place de la République in Parijs, waar ook enkele partijleiders zich bij het protest voegden.

In Lyon liep een demonstratie uit de hand en raakte de politie slaags met betogers, die agenten bekogelden met flessen en vuurwerk vanaf barricades, wat resulteerde in vernielde ramen. Ook in Parijs moest de politie ingrijpen toen relschoppers ruiten ingooiden en vuilnisbakken in brand staken. Met wapenstokken en traangas werden ze verdreven.

Goedemorgen!

Vanochtend is er af en toe zon en komen er in het noorden en oosten buien voor. De westelijke wind is overwegend matig.

Vanmiddag zijn er perioden met zon en zijn er vooral landinwaarts en in het noorden buien. In het noordoosten is bij de buien ook onweer mogelijk. De middagtemperatuur ligt rond 19°C. Er staat een meest matige westenwind.

Vanavond zijn er eerst vooral landinwaarts nog perioden met zon, met in het uiterste oosten mogelijk nog een enkele bui. Verder raakt het van het westen uit bewolkt en kan het in het noordwesten later (mot)regenen. De westelijke wind is matig, aan zee en op het IJsselmeer mogelijk vrij krachtig.

Ook bij Chateau de Larochette in Luxemburg was het mooi weer vorige week (Foto: DJMO)

Jouw foto of filmpje bij het weerbericht? Deze is te mailen via weer@fok.nl of up te loaden via ons fotoforum. Vermeld bij de foto waar deze ongeveer is gemaakt.

Meepraten over het weer? Dat kan op ons weerforum waar de atmosfeer op ontploffen staat:
WKN - De atmosfeer staat op ontploffen.
Of uiteraard in de reacties onder het weerbericht.

Ook zondagavond werd er weer geracet op de Portland International Raceway. In het voorlaatste Formule E-weekeinde van het seizoen stond de tweede race op het Amerikaanse asfalt op het programma en ook dit keer werd het weer een uiterst boeiend gevecht.

Op poleposition stond Jean-Eric Vergne in zijn Penske, naast de Porsche van Antonio Felix da Costa. Sam Bird en Robin Frijns stonden op rij twee, voor Jake Hughes, kampioenschapsleider Nick Cassidy, Pascal Wehrlein, Nyck de Vries, Jehan Daruvala en Stoffel Vandoorne.

Ook dit keer was de openingsfase weer flink chaotisch, waarbij onder meer Hughes, Vergne en zelfs De Vries even op kop reden. Voor Bird was het wel vrij snel klaar: in ronde zes liep hij forse schade op in de strijd en hij moest de pitstraat in, waarmee zijn kansen verkeken waren.

Ondertussen reden zelfs Sebastien Buemi en Nico Müller zich naar de kop, nadat ze ruim buiten de top-10 gestart waren. Voor Buemi, die zelfs als zeventiende vertrokken was, duurde het feestje echter niet lang: hij kreeg een drivethroughpenalty wegens een overschrijding van het technisch reglement.

Het McLaren-drama werd halverwege de race compleet: na Bird ging ook Hughes het gras in en ook zijn kansen waren verkeken. Hij was bepaald niet de enige, want ook Cassidy, Jake Dennis, De Vries én debutant Caio Collet kwamen de pitstraat in met schade. Frijns reed ondertussen aan de leiding, voor Da Costa, Vergne en Pascal Wehrlein.

Een ruime ronde later ging Mortara ook het gras in, het veld werd alsmaar verder uitgedund. Acht ronden voor het einde kwam de safety car de baan op, zodat de nodige troep van de baan gehaald kon worden. Met Frijns op kop en zes ronden te gaan kon er weer geracet worden, Da Costa nam gelijk de eerste plek over.

Na de herstart was het afgelopen met de constante positiewisselingen, want met een paar ronden te rijden had men het gaspedaal dit keer wél gevonden, waar de coureurs eerder nog vooral energie aan het besparen waren. Evans ging langs Frijns naar plek twee en opende de jacht op Da Costa, maar werd juist teruggepakt door Frijns.

Frijns was degene die het tempo zeer sterk te pakken had, bij het betreden van de slotronde zat hij ineens onder de achtervleugel van Da Costa. De Portugees hield de deur echter zeer knap dicht en pakte zijn derde opeenvolgende zege, pas de derde keer ooit dat iemand dat lukte: Buemi deed het in 2016/17 en Da Costa zelf in 2019/20.

Frijns bekroonde een uitstekend weekeinde met plek twee en dus zijn tweede podiumplek op rij, Evans finishte als derde, voor Wehrlein. De Duitser profiteerde daarmee niet echt lekker van de dubbele nulscore van Cassidy in Portland, waardoor Cassidy alsnog als leider het slotweekeinde in gaat - Evans en Wehrlein zijn de enige twee realistische concurrenten die hij nog heeft.

Ook de tweede etappe in de Tour de France was vermakelijk, we hebben een leuk openingsweekeinde achter de rug. Tadej Pogacar staat al in het geel, dat dan weer wel, maar de twee etappes werden door aanvallers gewonnen en dat is altijd leuk. Vandaag waarschijnlijk een wat ander verhaal: sprinten!

De heren krijgen een lange etappe voorgeschoteld, al om 11.35 uur gaat men in Piacenza op pad voor de 230 kilometer lange rit naar Turijn. Onderweg moeten drie klimmetjes van de vierde categorie bedwongen worden, waarvan de eerste niet zo'n punt zal zijn. De tweede zitten in de vroege finale van de koers en kunnen best pittig zijn, daar zullen de sprinters moeten overleven.

Na het derde klimmetje, in Sommariva Perno, kunnen de sprinters zich echt klaar gaan maken. Het is dan nog een kilometer of vijftig naar de finish, eerst in licht dalende lijn en vervolgens vlak. De finish wordt rond vijf uur verwacht, dan kunnen we in principe de eerste massasprint van deze Tour zien.

Voor de meest uitgebreide voorbeschouwing verwijzen we natuurlijk weer even door naar het FOK!forum.

Het profiel van vandaag (Bron: Tour de France)

De route van vandaag (Bron: Tour de France)

Macron heeft zich misgerekend met het vervroegd uitroepen van de Franse verkiezingen na het verlies van zijn partij bij de Europese verkiezingen. Volgens prognoses staan de rechtse partijen rond Le Pen na de eerste ronde duidelijk voorop.

Het rechtse Rassemblement National (RN) behaalde samen met zijn bondgenoten 33 tot 34,2 procent, volgens de omroepen TF1 en France 2 na het sluiten van de stembussen.

Het centrumkamp van president Emmanuel Macron eindigde op de derde plaats met 20,7 tot 22 procent, achter de linkse alliantie Nouveau Front Populaire die  met 28,1 tot 29,1 procent behaalden. Volgens de instituten bedroeg de opkomst bij de verkiezingen 65,8 tot 67 procent.

De eerste voorspellingen gaan ervan uit dat de rechtse populisten van Le Pen en hun bondgenoten met 230 tot 280 zetels de sterkste kracht in het lagerhuis zouden kunnen worden. Ze zouden echter de absolute meerderheid van 289 zetels kunnen mislopen. Links zou ook winst kunnen behalen en tussen de 125 tot 200 zetels kunnen uitkomen. De liberalen van Macron dreigen terug te vallen naar slechts 60 tot 100 zetels.Het is echter lastig om precieze uitspraken te doen over de zetelverdeling, omdat in de eerste ronde de minste zetels worden verdeeld. De tweede verkiezingen op 7 juli zullen in de meeste kiesdistricten beslissend zijn.

Afgelopen week uitten advocaten en ethici kritiek op het kabinetsplan om bij coldcase-zaken meer gebruik te maken van DNA-databanken die zijn opgezet voor stamboomonderzoek. Het steeds toevoegen van nieuwe toepassingen is slechts één van de problemen rond de groeiende mogelijkheden voor analyse en opslag van menselijk DNA. Het belang van een brede, maatschappelijke discussie hierover wordt steeds groter. 

Je stuurt wat wangslijmvlies naar een bedrijf, omdat je benieuwd bent naar informatie over je stamboom. En jaren later worden je DNA-gegevens gebruikt voor het oplossen van een moordzaak. Dit moet mogelijk zijn, vinden PVV, VVD, NSC en BBB. In hun hoofdlijnenakkoord staat dat de partijen bij coldcase-zaken willen ‘inzetten’ op het gebruik van genealogische DNA-databanken.

In Nieuwsuur uitten advocaten en ethici deze week kritische kanttekeningen bij dit plan. Ze wijzen er onder meer op dat het niet alleen gaat om DNA van de persoon die het wangslijmvlies opstuurt, maar ook om DNA-gegevens van (verre) familieleden, zonder dat die daarvoor toestemming hebben gegeven. 

Maar het probleem is breder. Onderzoek van het Rathenau Instituut laat zien dat het delen, combineren en gebruiken van DNA-data steeds verder toeneemt. Gevoelige informatie komt hierdoor in handen van verschillende publieke en commerciële spelers uit allerlei landen. Hierdoor is het moeilijk te reguleren en te controleren wat er precies met die data gebeurt. Ons onderzoek laat zien dat publieke waarden en mensenrechten, zoals autonomie, veiligheid en rechtvaardigheid, onder druk kunnen komen.

Hoe we als samenleving willen omgaan met het snel toenemende gebruik van DNA-gegevens, vraagt om een brede politieke en maatschappelijke discussie. De plannen van het kabinet zijn een extra aanleiding om hiermee haast te maken. 

Supermarkten verkochten dit jaar zeven procent minder plantaardige melk dan in dezelfde periode het jaar ervoor, blijkt uit cijfers van marktonderzoeksbureau Circana. Dit na een verhoging van de verbruiksbelasting die wel geldt voor plantaardige melk, maar niet voor dierlijke. 

Consument in portemonnee geraakt
Wakker Dier analyseerde de prijsontwikkeling van koemelk en plantaardige melk bij zeven grote supermarktketens. Sinds de heffingswijziging op 1 januari 2024 werd plantaardige melk 12 eurocent duurder en kelderde de verkoop. Koemelk werd juist 4 eurocent goedkoper. Molenaar: “Deze prijzen verleiden consumenten om slechte keuzes te maken.”

Oneerlijke concurrentie
De verbruiksbelasting op veel alcoholvrije dranken steeg dit jaar van 9 eurocent naar 26 eurocent per liter. Dierlijke melk was al langer vrijgesteld van deze belasting en had hiermee een concurrentievoordeel. Dit is sinds de tariefaanpassing nog groter geworden. Molenaar: “De overheid wil dat we in Nederland meer plantaardig gaan consumeren. Maar werkt dit nu zelf actief tegen.”

Brandbrief
Op initiatief van meerdere partijen die ontevreden zijn met de huidige verbruiksbelasting, wordt deze per 1 januari 2026 opnieuw aangepast. De Tweede Kamer besluit binnenkort over de nieuwe invulling. Wakker Dier stuurt een brandbrief naar de Tweede Kamer waarin zij vraagt om dierlijke melk niet langer te bevoordelen en deze op gelijke wijze te belasten als plantaardige melk.

Zeven op de tien Nederlanders ondersteunen het verkoopverbod van tabak in supermarkten dat maandag ingaat. Eenzelfde aantal wil ook dat rookwaren eerder uit benzinestations en gemakszaken worden geweerd. De Kamer heeft ondertussen nog vragen over het verbod en kleine buurtsupers klagen in de lokale pers.

Vandaag, 1 juli, wordt het verkoopverbod van tabak in supermarkten van kracht. Voor deze maatregel bestaat brede steun in de samenleving, blijkt uit onderzoek in opdracht van de gezondheidsfondsen Hartstichting, KWF Kankerbestrijding en Longfonds. Van de 1.200 ondervraagde Nederlanders is 72 procent voorstander van het verkoopverbod. Vrijwel evenveel mensen (71 procent) vinden dat ook de verkoop bij benzinestations en gemakszaken als Primera en Bruna sneller moet worden verboden, liefst al in 2028. Nu is het einde van de verkoop in benzinestations voorzien voor 2030 en voor gemakszaken in 2032. Daarna is de verkoop van tabak en andere rookwaren voorbehouden aan tabaksspeciaalzaken.

De fondsen onderzoeken sinds 2019 jaarlijks hoe Nederlanders aankijken tegen een verkoopverbod. Het draagvlak is in die jaren verdrievoudigd, van 25 procent in 2019 naar 72 procent nu. Volgens Carla van Gils, directeur van KWF Kankerbestrijding, laat dit zien dat rookvrij steeds meer de norm is in Nederland. “Het overgrote deel van de mensen is blij dat dit schadelijke product vanaf maandag niet meer te krijgen is op de plek waar zij hun dagelijkse boodschappen doen”, zegt zij in een persbericht.

130.000 minder rokers door verbod
Het versneld verder afbouwen van het aantal verkooppunten is volgens Van Gils een ‘no-brainer’. Recente cijfers van GGD en RIVM laten zien dat het aantal vapende jongeren in vier jaar is verviervoudigd en dat het roken onder deze groep juist weer toeneemt. “Elk jaar dat we langer wachten raken weer meer kinderen verslaafd. We moeten alles op alles zetten om hen te beschermen tegen deze dodelijke, verslavende producten vol gif.”

Het verbod op verkoop in supermarkten scheelt in één klap ruim 6.000 verkooppunten in Nederland. Dat zal naar verwachting zorgen voor een substantiële afname van het aantal rokers, zoals het onderzoeksbureau SEO in 2021 berekende. De verminderde verkrijgbaarheid kan leiden tot 130.000 minder rokers. Belangrijker nog is dat het zal zorgen dat minder jongeren beginnen met roken, omdat ze op veel minder plekken geconfronteerd zullen worden met de beschikbaarheid van rookwaren.

Onbegrip over nieuwe tabakszaken
Met name in verband met dat laatste is het stuitend dat supermarkteigenaren besluiten om aparte tabakszaken te openen in de nabijheid van hun supermarkt. In onze lijst Nieuwe verkooppunten van tabak telden we inmiddels 125 aparte tabakszaken van supermarkteigenaren, ruim de helft van de 230 nieuw geopende verkooppunten die we opspoorden. Zeker is dat dit een onderschatting is van het werkelijke aantal nieuwe verkooppunten.

Uit eerder onderzoek van de Gezondheidsfondsen blijkt dat de helft van de Nederlanders vindt dat er geen nieuwe zaken bij zouden moeten komen en dat ondernemers hierin hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Van Gils: “Elke nieuwe tabakszaak is er een te veel. Wat we nu nodig hebben is dat ondernemers kiezen voor een Rookvrije Generatie. Die oproep doen wij dan ook nadrukkelijk.”

Kamer heeft nog vragen
Ondertussen ligt bij de staatssecretaris van VWS nog een lijst met 33 vragen uit de Kamer over het supermarktverbod, die op 17 juni is gepubliceerd. Die vragen gaan onder meer over de handhaving van het verbod, over de reden voor het uitstel met respectievelijk zes en acht jaar van een verkoopverbod in tankstations en gemakszaken en over de argumenten om niet direct onderzoek te doen naar de mogelijkheden voor een vergunningstelsel voor de tabaksverkoop. Zo’n vergunningstelsel, waar Rookpreventie Jeugd al jaren voor pleit en de Gezondheidsfondsen sinds kort ook, lijkt de enige mogelijkheid om straks het aantal en de locaties van tabaksspeciaalzaken te kunnen reguleren. Alleen zo kan worden voorkomen dat speciaalzaken zich vestigen in de nabijheid van scholen, opleidingsinstituten en andere plekken waar veel jongeren komen.

Kleine supers plots in het nieuws
Lokale media berichten over kleine buurtwinkels die vanaf maandag een deel van hun omzet zien verdwijnen. RTV Utrecht sprak met de eigenaren van een Spar in Lexmond die 9 procent omzet verwachten te verliezen. “Met de nevenverkoop erbij kom je op 13 procent”, aldus de ondernemer. Een collega van een Dagwinkel in Schoonrewoerd bij Leerdam stopte om te wennen in november al met tabak en merkte dat loonwerkers op hun trekkers, die voorheen tabak kwamen kopen, voorbijrijden aan de winkel. De winkel compenseert het omzetverlies met uitbreiding van het assortiment met drogisterijartikelen en speelgoed.

NH Nieuws meldt dat het verbod voor dorpssuper Anne & Co in Ilpendam een ‘zware klap’ betekent, vanwege een verwacht omzetverlies van 20 procent. Eigenaar Debbie Geerlings denkt erover om haar winkeltje ‘om te toveren’ naar een gemakswinkel. “Want dan kunnen we wel tabak verkopen en kunnen we blijven bestaan.” Ook De Gelderlander heeft het over dorpssupermarkten die in gevaar komen: “Jonge mensen kunnen wel naar een dorp verderop, oude mensen niet. Dat doe je niet even met je rollator.” 

Deze gelijktijdige berichten met dezelfde strekking doen vermoeden dat het hier om een georkestreerde actie gaat. Het Vakcentrum, belangenbehartiger van zelfstandige supermarkten, dreigde enige tijd geleden nog de tabaksban juridisch aan te vechten. En in 2022 werd bekend dat de brancheorganisatie grote invloed heeft gehad op het SEO-onderzoek naar de gevolgen van het verkoopverbod voor supermarkten. De conclusie dat mogelijk 500 lokale supermarkten failliet zullen gaan door de maatregel bleek gebaseerd op gesprekken met 12 door het Vakcentrum aangedragen ondernemers.