Spreekwoordwoensdag - Joost mag het weten
Wie is eigenlijk Joost? (Foto: LeoLucy)
Toen ik een paar weken geleden begon met Spreekwoordwoensdag nam ik mij voor om elke week een spreekwoord uit te kiezen waarvan ik de betekenis nog niet wist. Deze week gooi ik dat voornemen uit het raam en ga ik een ander mysterie uitzoeken. Wie is in vredesnaam Joost?
Stap 1
Ik moet je wel meteen teleurstellen, maar waar ‘Joost’ vandaan komt, is tot op de dag van vandaag niet 100% duidelijk. Over de jaren heen zijn er meerdere theorieën ontstaan. En welke waar is en welke niet… Joost mag het weten. Haha, flauw.
Vroegâh
Tussen de jaren 1587 en 1679 werd dit spreekwoord toegeschreven aan wat toen één van de bekendste Joosten uit de Nederlandse geschiedenis was, namelijk Joost van den Vondel, de dichter. Omdat hij zo bekend was (toen, niet nu) werd de uitdrukking nog wel eens veranderd naar ‘Joost van den Vondel mag het weten’. Deze uitdrukking kwam echter later dan het origineel, en dus is Meneer Van den Vondel niet de alwetende Joost. Next theory!
Javaanse of Chinese Joost
In de Javaanse taal bestaat het woord dejos, wat godheid betekent. In het contact tussen de Nederlanders en de Javanen zou het woord overgenomen en, laten we wel wezen, verloederd zijn tot het woord Joost. Ook de Chinezen hadden een woord dat wij, wederom, verloederd hebben tot Joost: Tshoe-tszé, een te vereren kistje waar een houten beeltenis van Boeddha in zat.
Of gewoon Nederlandse Joost
Voordat ik verder ga kan ik je al wel vertellen dat Joost niet zomaar iemand is, maar dat het een benaming voor de duivel is. <insert: spannend deuntje>. De duivel heeft vele bijnamen en was een van de machtigste aartsengelen van God. Door zijn groeiende afgunst keerde hij zich tegen God en werd daarmee zijn grootste tegenhanger. Om maar niet over de duivel te spreken verzonnen mensen bijnamen. ‘Joost mag het weten’ is dus eigenlijk hetzelfde als ‘De duivel mag het weten’.
Hoe een Javaanse of een Chinese godheid uiteindelijk symbool is komen te staan voor de duivel is helaas onduidelijk. Als de theorie überhaupt klopt natuurlijk. Afgezien daarvan, sommigen claimen dat ‘Joost’ helemaal niet afkomstig is uit een andere taal, maar gewoon Hollandse roots heeft. Omdat wij in sommige uitdrukkingen de duivel ook wel de naam Hein, Piet of Hans geven.
Conclusie
Mijn conclusie is drievoudig:
- Mysterieuze Joost staat voor de duivel;
- Niemand weet waar ‘Joost’ nou eigenlijk echt vandaan komt;
- Wij Nederlanders zijn toppers als het aankomt op verloedering van de taal. ;-)
