Film: The Banishment
Veel nieuws doet regisseur Zvyagintsev niet. Familieproblemen die maar niet uitgesproken worden vormen ook in zijn tweede film de voedingsbodem voor het drama. De christelijke symboliek is overduidelijk en Konstantin Lavronenko speelt wederom de rol van de vader. De plot is simpel: Een man vertrekt met zijn vrouw en twee kinderen voor een korte periode van een grijze industriestad naar de glooiende heuvels van het platteland. Vergeleken met de regenachtige grauwe huizen en enorme fabrieken die overal boven uit torenen, lijken ze in een waar paradijs te zijn beland. Totdat de vrouw aan haar man vertelt dat ze zwanger is, en niet van hem.
Tot heftige emoties leidt deze onthulling niet. De schijn van het voorbeeldige gezin wordt opgehouden en de man en vrouw gaan de confrontatie constant uit de weg. Onderhuids groeit de psychologische spanning wel gestaag en doet daardoor sterk denken aan de films van Ingmar Bergman. Nog duidelijker is de invloed van Tarkovski, bijvoorbeeld in de trage tracking-shots. In de openingssequentie wordt dit zelfs tot in het extreme doorgevoerd. De eerste twintig minuten zien we alleen maar een auto rijden door de grauwe industriestad. Wie er in de auto zit of wat het doel van de autorit is blijft minutenlang onduidelijk. Maar visueel is het zo sterk, vooral in combinatie met de onheilspellende, gotische muziek, dat het geen moment verveelt.
Wat The Banishment zo sterk maakt, is dat juist op de momenten dat er niets gebeurt, de film het meest intrigeert. Typerend hiervoor zijn bijvoorbeeld een aantal sleutelscènes waar de personages slechts van achteren te zien zijn. Normaal gesproken zou de aandacht van de kijker gefocust worden op de gelaatsuitdrukkingen van de centrale karakters. Maar niet in de film van Zvyagintsev, hij laat de kijker zelf invullen wat er in de hoofden van zijn personages omgaat. Vervolgens speelt hij constant met de interpretatievrijheid van de toeschouwer. Vooral gedurende het laatste uur van de 150-minuten durende film wordt er keer op keer gevraagd om je mening te herzien.
Want ook al doet het begin anders vermoeden, er wordt wel degelijk naar een climax toe gewerkt. Door middel van flashbacks, voorzichtige hints en symboliek wordt er heel langzaamaan wat meer duidelijk over de daadwerkelijke achtergrond van de familiaire problemen. En daarnaast zijn er nog tientallen lagen, die voor de kijker zelf in te vullen zijn. De bijbelse symboliek is misschien het duidelijkst aanwezig, maar die kan ook volledig genegeerd worden. Er zijn zoveel onduidelijkheden en polyinterpretabele elementen dat je er alle kanten mee op kan.
The Banishment is een film geworden waarin eigenlijk maar heel weinig gebeurt, maar die je wel constant aan het denken zet, zowel over de interne psychologische verhoudingen als de diepere betekenis van het geheel. Je moet als regisseur wel van heel goede huize komen wil je dat presteren. Zvyagintsev is zo'n filmmaker, die met weinig woorden en prachtige beelden zijn verhaal weet te vertellen Maar is hij ook de nieuwe vaandeldrager van de Russische cinema? Zijn oeuvre lijkt, met maar twee films, toch nog wat te kleinschalig om die vraag al te kunnen beantwoorden. Maar het is onvoorstelbaar dat een man wiens eerste films van zulke uitzonderlijke klasse zijn, uiteindelijk in de vergetelheid zal geraken. Grootse uitspraken en voorspellingen zijn eigenlijk een taboe in de filmjournalistiek, maar voor deze keer worden de conventies opzij geschoven: All rise for Tsar Andrei!
Label: Contact Releasedatum: 27 maart 2008 Waardering film:
