'Het Amazoneregenwoud wordt groener tijdens droogte, dat is geen goed nieuws'

Het Amazoneregenwoud heeft de afgelopen decennia meer koolstofdioxide (CO2) opgenomen dan uitgestoten. De door klimaatverandering veroorzaakte toenemende droogte en warmte vormen echter een gevaar voor het voortbestaan van dit regenwoud. Aardwetenschapper Thomas Janssen toont met zijn onderzoek aan dat toenemende droogte in dit gebied dramatische gevolgen kan hebben voor het voortbestaan van de vele boomsoorten, alsook het koolstofvastleggend vermogen van het Amazonegebied.

Janssens onderzoek richtte zich op de droogtegevoeligheid van het Amazonegebied. Hierin vroeg hij zich af of er verschillen zijn in droogtegevoeligheid van een enkel blad, een boom en het gehele ecosysteem. Ook onderzocht Janssen wat de belangrijkste kenmerken zijn in het hout van verschillende boomsoorten die bijdragen aan droogtetolerantie. Tenslotte onderzocht hij of de op satellietbeelden waar te nemen en contra-intuïtieve vergroening van het kronendak tijdens droogte overeenkomt met veldwaarnemingen en wat de onderliggende processen zouden kunnen zijn die deze vergroening verklaren.

Evolutionair aangepast aan droogte
Uit het onderzoek is gebleken dat een groot deel van de bomen en boomsoorten in het gebied niet evolutionair is aangepast aan droogte en daardoor extreem gevoelig is voor afsterving tijdens droogte. Toenemende droogte in het Amazonegebied kan hierdoor dramatische gevolgen hebben voor het voortbestaan van deze boomsoorten, alsook voor de rol van het regenwoud als koolstofvastleggend ecosysteem.

Daarnaast blijkt onder andere uit satellietwaarnemingen dat veel bomen in het gebied nieuwe bladeren aanmaken tijdens droogte. Het vergoenen van het kronendak valt samen met een sterke afnamen van groei in de stam en zou kunnen worden gezien als een stressreactie op de droogte. Dit plant fysiologisch fenomeen is weinig onderzocht maar is belangrijk om een goede voorspelling te maken van de toekomst van het Amazoneregenwoud.

Van koolstofvastleggend naar koolstofuitstotend
Het Amazoneregenwoud vervult een belangrijke functie als koolstofvastleggend ecosysteem. De afgelopen jaren heeft het regenwoud een deel van de door de mens uitgestoten CO2 via fotosynthese opgeslagen in de vorm van bladeren, takken, stammen en organisch materiaal in de bodem. Door de toenemende droogte en hittegolven in het gebied kan het echter gaan veranderen van een netto koolstofvastleggend naar een koolstofuitstotend ecosysteem. Hierdoor kan het Amazonegebied in de toekomst gaan bijdragen aan de mondiale CO2-uitstoot en klimaatverandering verergeren.

De conclusies uit Janssens onderzoek wijzen erop dat het Amazoneregenwoud bijzonder gevoelig is voor droogte en dat de frequentie van droogte de afgelopen jaren sterk is toegenomen. Om de gevolgen van toekomstige hittegolven en droogte te verkleinen, zal het regenwoud strenger beschermd moeten worden en zal de opwarming van de aarde zoveel mogelijk moeten worden beperkt.

Meer informatie over dit proefschrift van T.A.J. Janssen.

Regenwoud ( Pixabay)