Belastingdienst krijgt meer ruimte voor maatwerk bij toeslagen
De Belastingdienst/Toeslagen krijgt van de rechter meer ruimte om maatwerk te leveren bij het bepalen van het recht op kinderopvangtoeslag én het terugvorderen van toeslagen.
Dat betekent dat de Belastingdienst/Toeslagen er in sommige gevallen voor kan kiezen het bedrag aan kinderopvangtoeslag niet op nul te stellen, maar alleen te verlagen of minder geld terug te vorderen. Dit staat in twee uitspraken van de Afdeling bestuursrechtspraak van vandaag. De Afdeling bestuursrechtspraak zet hiermee nieuwe lijnen uit in de rechtspraak over dit soort zaken.
De lijn was alles of niets…
Tot nu toe heeft de Afdeling bestuursrechtspraak altijd geoordeeld dat de wet eist dat de Belastingdienst/Toeslagen streng optreedt. Bijvoorbeeld als de ontvanger van een toeslag niet alle kosten voor de kinderopvang voor dat jaar heeft betaald. Dan verviel tot nu toe in beginsel het volledige recht op kinderopvangtoeslag en moest de ontvanger alle voorschotten terugbetalen.
Ook moest de Belastingdienst/Toeslagen altijd het volledige bedrag terugvorderen, als er een te hoog voorschot was betaald. Daardoor kon hij geen rekening houden met bijzondere omstandigheden van het concrete geval.
…maar is nu maatwerk
In de praktijk blijkt dat de gevolgen van deze strenge uitleg van de wet voor gezinnen ernstig kunnen zijn. Dat is duidelijk geworden uit de vele rechtszaken die de Afdeling bestuursrechtspraak de afgelopen jaren heeft behandeld. Daarnaast zijn de afgelopen jaren over dit onderwerp verschillende rapporten verschenen van onder meer de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid en de Nationale ombudsman. Grote gevolgen deden zich ook voor in gevallen waarin ontvangers van kinderopvangtoeslag zelf slachtoffer zijn geworden van fraude van anderen, zoals gastouderbureaus, of waarin zij een groot deel van het vooraf opgegeven bedrag wel degelijk aan kinderopvang hadden besteed.
Daarom komt de Afdeling bestuursrechtspraak nu tot een minder strenge uitleg van de wet. De Belastingdienst/Toeslagen heeft voortaan ruimte om ook een recht op kinderopvangtoeslag te bepalen als de aanvrager niet alle kosten voor kinderopvang heeft betaald die hem voor dat jaar in rekening zijn gebracht. En de Belastingdienst/Toeslagen kan voortaan onder bijzondere omstandigheden helemaal of gedeeltelijk afzien van terugvordering. Deze wijzigingen brengen het belang van het voorkomen van fraude en de belangen van de burger meer met elkaar in evenwicht.
Gevolgen van de uitspraken
Door de ruimte die de Afdeling bestuursrechtspraak de Belastingdienst nu biedt, zal de Belastingdienst/Toeslagen zich moeten beraden op een nieuwe werkwijze. De uitspraken kunnen gevolgen hebben voor lopende, oude en nieuwe zaken.
