special
Special - Herman Brusselmans
Herman Brusselmans (foto: Michiel Hendryckx)
In deze special:
*De André van Duin van de literatuur
*Toffe_Ellende wijst je de weg (en de afgrond): Brusselmans voor beginners
*'Al had je de laatste kut op aarde..' (Doorgrondelijkheden van Herman Brusselmans)
*Column door bazbo: 'Val dood' - zo vader, zo zoon, zo Brusselmans
*Overzicht van een vermoeide egoïst
*De (recht-)'zaak Uitgeverij Guggenheimer'
*De Gewraakte Passages
*Tenslotte Tinner
*Column: Terugkeer van Bonanza
*Het Laatste Oordeel
Waar talloze collega-schrijvers geplaagd worden door writer's blocks, depressies en andere kwellingen die zo clichématig aan het schrijversschap verbonden lijken te zijn, staat de teller van Brusselmans na vijfentwintig jaar al bijna op vijftig publicaties. De Vlaming, die eind jaren zeventig overigens ook een verdienstelijke linksbuiten was van voetbalclubs als Vigor Hamme en Sporting Lokeren: "Ik schrijf zo'n drie pagina's per dag. Na een half jaar heb ik dan een boek bij elkaar geschreven. Ik vraag me af wat mijn collega's in de tussentijd aan het doen zijn."
Deze pretentieloze houding over zijn veelschrijverij heeft er in combinatie met zijn eigenzinnige stijl en legio optredens in de media toe geleid dat hij niet altijd serieus wordt genomen door de critici. In een interview met Hervormd Nederland (d.d. 03/01/1998) zegt Brusselmans dan ook: "Ik ben de André van Duin van de literatuur".
'Het mooie kotsende meisje'
Ondanks de cynische, zwaarmoedige ondertoon in het overgrote deel van zijn oeuvre, laat Brusselmans zich wél altijd makkelijk lezen. Een willekeurig, illustratief fragment die het bovenstaande mede onderstreept, is bijvoorbeeld te vinden in de bundel Het mooie kotsende meisje waar enkele podiumverhalen gedrukt staan die het altijd goed doen bij lezingen voor publiek:
Nee, met grappen en lachen kom je niet ver in dit leven. Daarom besloot ik bij het begin van mijn literaire carrière dan ook om zeer ernstige boeken te schrijven. Dat begon al goed met mijn eerste roman, die helaas door diverse uitgevers werd geweigerd. Dát was nog eens een ernstig boek! Het was een autobiografisch werk over het leed van mijn schoonvader, toen zijn nieuwe valse tanden vijf maten te groot bleken en dit gebit, iedere keer als mijn schoonvader de letter F uitsprak, uit zijn mond viel. De buren bespotten hem daarmee en stelden hem vragen waarop de antwoorden niet anders anders konden dan op z'n minst één F bevatten. Dan vroegen ze bijvoorbeeld: 'Zeg eens, Fred, met welke auto rij jij ook alweer?' en dan zei hij: 'Met een Ffffffiat' en dan vielen zijn tanden eruit en lachten die buren zich te pletter. M'n arme schoonvader heeft omwille daarvan een andere auto gekocht en dat heeft 'm een smak geld gekost want hij wilde per se een gitzwarte Ford Fiesta. Enfin, op den duur hebben we de vleugels van zijn bril aan de zijkanten van zijn vals gebit gemonteerd en toen bleef het inderdaad in z'n bakkes zitten, maar nu zag hij praktisch geen steek meer en is hij met z'n Ford Fiesta een huis binnengereden. Dan nog toevallig zijn eigen huis.Ernstige humorist
Net zo makkelijk benoemt Herman Brusselmans zichzelf (niet geheel zonder sarcasme) tot de Mooie Jonge Oppergod der Vlaamse Letteren. In een lange interviewsessie met Ed van Eeden, die tien jaar geleden naar aanleiding van Brusselmans' veertigste verjaardag het boek Wie is Herman Brusselmans en waarom? samenstelde, gaat de Gentenaar daar dieper op in. "Negentig procent van mijn lezers waarderen mijn boeken omdat ze grappig zijn. Dat is een vorm van verkeerd begrip, met als gevolg dat ik een soort clown geworden ben. Met dat verschijnsel krijgt iedere ernstige humorist te maken. (…) De beeldvorming rond mijn persoon wordt in stand gehouden door complete idioten" (-waarvan akte, -red.)
Compleet geschifte bullshit
Brusselmans vervolgt tegen Van Eeden: "Logica voor idioten (semi-autobiografiche roman uit 1997) is vooral een boek vol zwartgalligheid, met veel nachtmerrie-achtig gedoe. En inderdaad zitten er een paar stukken met compleet geschifte bullshit in. Daar word ik in de kritiek op gepakt, dat weet ik zeker. (…) Zelf ben ik niet zo'n moppenliefhebber. Het genre van de gepatenteerde komiek staat me niet zo aan, want die zegt in feite altijd: 'Nu vertel ik iets en moeten jullie gaan lachen,' en 'Ik ben grappig.' De echte humorist staat er niet bij stil dat hij humorist is, zoals iemand er ook niet bij stilstaat dat hij één meter vijfenzeventig lang is; je bent het gewoon. (…) Komische literatuur wordt als genre nooit voor vol aangezien. En dan doel ik dus op boeken die humor als werkend element van hun stijl en inhoud hebben. Veel critici zijn niet bereid zulke boeken serieus te nemen, zodat iedere grappige schrijver in zekere zin onderschat wordt. Daarom staat er in de kritieken over mijn werk altijd veel over de meligheid en de flauwiteiten. Het gaat er dan niet om dat ze de grappen niet goedvinden, maar dat er grappen in voorkomen."Over zijn literaire credo zegt Herman Brusselmans tegen Bob Mendes:
"Niet per se de inhoud, het thema of de stof is belangrijk; wel de stijl, de inventiviteit en het persoonlijke talent van de schrijver. In die zin zijn er zeer slechte romans geschreven over de Tweede Wereldoorlog en de gevolgen er van, en zeer goeie over het verdrinken van een mug in een druppel water."
'De in een druppel water verdronken mug' is weliswaar nog nooit van Brusselmans' hand verschenen, en ook diens langverwachte trilogie in twee delen laat op zich wachten. Na een inmiddels imposant oeuvre, schrijvend voor een groeiend aantal fans, een rechtszaak en een film achterlatend, is het ook op FOK! eens hoog tijd om via deze 'special' ons licht te laten schijnen over vijfentwintig jaar veelschrijverij van deze unieke schrijver: Herman Brusselmans...
