'Je genen zijn niet van jou'
Terwijl de EU je spaargeld inpikt, de banken je huis onteigenen en de overheid een flink deel van je loon opeist, kun je je troosten met één gedachte: je lichaam is nog steeds van jou. Helaas blijkt dat dus ook niet zo te zijn. Onderzoekers van Cornell Medical College stellen namelijk dat je genen al lang en breed volledig gepatenteerd zijn.
Ze keken daarbij zowel naar de lange als naar de korte fragmenten van de DNA-keten. Patenten op de lange fragmenten, die vaak gehele genen beslaan, hebben in totaal zo'n 41% van de menselijke genetische code afgeschermd. Dat betekent dat het inbreuk op het patent zou zijn om ook maar op zoek te gaan naar die fragmenten.
De korte fragmenten zijn nog problematischer. Doordat ons DNA uit een relatief klein aantal varianten bestaat - combinaties van de nucleotiden A, C, G, en T - worden met een patent op een klein fragment meerdere delen uit ons DNA verboden gebied. De onderzoekers rekenden uit dat zo'n 91% tot een volle 100% van onze genen op die manier gepatenteerd is.
Ze deden het onderzoek in het kader van een rechtszaak die op 15 april aan het Amerikaanse Hooggerechtshof dient. Daarin verdedigt een bedrijf niet alleen een patent op de BRCA1- en BRCA2-genen, die een rol spelen bij borst- en eierstokkanker, maar ook op delen van de genen die zo kort zijn als 15 nucleotiden.
De onderzoekers ontdekten dat alleen al korte fragmenten uit het BRCA1 ook voorkomen in zo'n 689 menselijke genen, waarvan de meeste niets te maken hebben met borst- of eierstokkanker. Wel spelen 19 van de genen een rol bij andere vormen van kanker, maar ook bij de werking van het hart en de ontwikkeling van de hersenen.
Hoofdonderzoeker dr. Christopher E. Mason legt zelf uit wat er op het spel staat in de rechtszaak: "Dit betekent dat, als het Hooggerechtshof de huidige dekking van de patenten bevestigt, geen enkele arts of onderzoeker het DNA van deze genen kan onderzoeken bij hun patiënten en er kunnen geen tests of medicijnen ontwikkeld worden op basis van de genen, zonder inbreuk te maken op het patent."
Mason vertelt verder: "Als deze patenten nageleefd worden, gaat onze genetische vrijheid verloren. Juist nu we het tijdperk van de gepersonaliseerde zorg binnentreden, leven we ironisch genoeg in het meest restrictieve tijdperk voor de genetica."
Hij waarschuwt ook voor de gevolgen voor de patenthouders zelf, mocht het Amerikaanse Hooggerechtshof in hun voordeel beslissen. Veel korte fragmenten komen namelijk voor in meerdere patenten. Patenten van verschillende bedrijven zullen dan hetzelfde stukje genen opeisen.
