Problemen Noord-Zuidlijn onderzocht
Vanaf vandaag probeert een enquêtecommissie in Amsterdam de oorzaak te vinden van de vertragingen en enorme kosten van de Noord-Zuidlijn.
In India wordt binnen drie jaar een metrolijn van 120 kilometer aangelegd. In Amsterdam gaat het nog minstens acht jaar duren voordat de roemruchte Noord-Zuidlijn van krap 10 kilometer gereed is.
Vanaf vandaag tot eind september wil een enquêtecommissie van de Amsterdamse gemeenteraad via openbare verhoren uitzoeken waarom het in de hoofdstad zo lang moet duren én waarom de kosten van het project explodeerden van 1,4 miljard tot inmiddels 3,1 miljard euro, ofwel 310 duizend euro per strekkende meter.
Tijdens haar werkbezoek aan China en India, vorig jaar, viel de Amsterdamse delegatie onder leiding van burgemeester Cohen van de ene in de andere verbazing. In hun rapportages lieten de Amsterdammers duidelijk doorschemeren dat het prutswerk op het thuisfront toch wel erg schril afstak tegen de enorme inspanningen van de Chinezen en Indiërs op het terrein van metro- en hogesnelheidslijnen.
Al in 1988 vroeg de gemeenteraad naar een onderzoek voor 'een sneltram onder de grond'. Pas in oktober 2002 werd het sein op groen gezet. Een jaar later ging de schop de grond in met, zoals inmiddels bekend en zichtbaar, een spoor van ellende.
Of de enquêtecommissie de werkelijke oorzaak van vertragingen en uit de hand gelopen kosten kan achterhalen, valt te bezien. In hoofdlijnen is namelijk allang vastgesteld dat de Noord-Zuidlijn door een uitputtende reeks van fouten is getroffen: van gebrekkige organisatie tot aan volstrekt misplaatst optimisme.
Zo concludeerde een commissie onder leiding van oud-minister Sorgdrager in juni 2005 dat het project 'out of control' was geraakt. Het optimisme bleef niettemin overheersen, zeker in het openbaar. Zo kwalificeerde de in die periode verantwoordelijke VVD-wethouder Mark van der Horst de kritiek op de nieuwe metro als 'azijnzeikerij'; de Noord-Zuidlijn kon wat hem betreft nog steeds met 'een maanexpeditie' worden vergeleken, technisch ongelooflijk knap.
In februari dit jaar werden alle werkzaamheden stilgelegd als gevolg van verscheidene verzakkingen en nieuwe financiële tegenvallers. De opvolger van Van der Horst, PvdA-wethouder Herrema, voelde zich verplicht af te treden. Daarop werd opnieuw een commissie aan het werk gezet onder leiding van oud-minister Veerman.
Deze commissie concludeerde onlangs dat de kosten van de Noord-Zuidlijn zullen oplopen tot 3,1 miljard euro en dat de lijn op z'n vroegst in 2018 gereed zal zijn. Op tv verklaarde Herrema, een insider inmiddels, vorige week dat die 3,1 miljard waarschijnlijk nóg te weinig zijn. Anders gezegd: nieuwe verrassingen zijn op komst.
Zowel Herrema als Van der Horst worden over twee weken gehoord, waarbij met name Van der Horst het volgens verscheidene waarnemers erg lastig zal krijgen, juist vanwege zijn op drijfzand gebaseerde optimisme.
Hoogtepunt deze week zal het verhoor zijn van Geert Dales (VVD), wethouder ten tijde van het definitieve raadsbesluit in 2002. Hem wordt verweten dat hij de raad ondeugdelijk heeft voorgelicht. De Noord-Zuidlijn zou volgens Dales destijds 1,407 miljard euro gaan kosten, waarvan het Rijk een eenmalige bijdrage ter beschikking zou stellen van 1,1 miljard; de stad Amsterdam nam 317 miljoen euro voor haar rekening.
Terwijl die bedragen nu lachwekkend klinken, is het toch Dales, een dossiervreter, die als een van de weinigen popelt om vrijdagochtend de enquêtecommissie van repliek te dienen. Eerder dit jaar verklaarde hij op tv dat zijn bestuurlijke integriteit in het geding is: hij zal alles in het werk stellen om aan te tonen dat hij geen informatie heeft achtergehouden.
Vandaag is, naast drie ambtenaren, de burgemeester van Hilversum als eerste aan de beurt. Ernst Bakker was van 1994 tot 1998 wethouder in Amsterdam en zou bijvoorbeeld kunnen vertellen of in zijn jaren als bestuurder van de hoofdstad al sprake was van misplaatst optimisme. Eveneens deze week ten stadhuize: oud-wethouder Frank Köhler (GroenLinks) en voormalig minister Tineke Netelenbos. Onder haar bewind werd de Tweede Kamer voorgespiegeld dat de ongeveer 1,1 miljard aan staatssubsidie eenmalig en voldoende zou zijn.
De financiële tegenvallers maken binnen de nagenoeg bankroete gemeente al de eerste slachtoffers, betoogt FOK-columnist Driek Oplopers.
Noord-Zuidlijn: prutswerk van 310.000 euro de meter (foto: DAG)
