'Nederland moet onverdonken'
In 2000 verliet Lubbers Nederland om Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen te worden. Toen hij vijf jaar later terug kwam, schrok hij van het land dat hij vooralsnog het langst heeft geregeerd. De samenleving had een metamorfose ondergaan. Nederland was verworden tot "een vijandig oord voor mensen die elders geboren zijn. Er is een nationale waan ontstaan dat minder allochtonen in ons land gelijk staat aan minder problemen."
Volgens de CDA'er is niet het aantal allochtonen van belang, alswel de manier waarop bevolkingsgroepen met elkaar omgaan. "We moeten ons bevrijden van de angst, de verkrampte reactie op mensen die elders zijn geboren, er anders uitzien of anders zijn. Ik noem het de derde bevrijding, na die van de Duitsers en van het communisme. Er zijn alleen geen geallieerden die ons helpen, we moeten het zelf doen."
Broodnodig vindt hij maatregelen als positieve discriminatie ("net als destijds bij vrouwen"), de openzetting van de grenzen voor kennismigranten en een sterk pleidooi van 's lands huidige premier, Balkenende, voor een harmonieuze samenleving ("Hij zou moeten zeggen: 'Moslims zijn de moeite waard'").
Ook heeft Lubbers het nodige aan te merken op allochtonen. Hij wijst er constant op dat zij hun handen uit de mouwen moeten steken. "Doe mee in de samenleving, dat is mijn centrale boodschap". Ook bedrijven, de horeca, onderwijs, sportclubs en verenigingen moeten zich extra gaan inzetten voor de deelname van allochtonen. Daar, op die plekken, moet het gebeuren.
Dit alles vat de ex-premier samen als 'onverdonken'. Het beleid van ex-minister van Vreemdelingenzaken Rita Verdonk, van vol=vol, zou hebben bijgedragen aan de huidige verhoudingen. In de populariteit van Verdonk, die ondanks een gebrek aan een duidelijk programma goed is voor 20 zetels in de recente peilingen, zit volgens Lubbers een les verborgen voor al haar collega's. "Zij moeten dezelfde soort fermheid en duidelijkheid tonen".