Als Poetin blijft, willen Russen weg
Natalia Lepleiskaja is precies de persoon die het huidige Rusland nodig heeft - een succesvolle IT-manager die zich in haar vrije tijd wijdt aan liefdadigheidswerk. Maar gefrustreerd door de corruptie en stagnatie die ze om zich heen zegt te zien, pakken zij en haar echtgenoot hun spullen bijeen om een nieuw leven in Canada te beginnen.
"Ik zie niet hoe ik verandering kan bewerkstelligen, en ik wil er mijn jeugd niet aan verspillen", zegt de 29-jarige. Enkele jaren geleden verhuisde ze vanuit een provinciestadje naar Moskou waar ze opklom tot een hoge positie binnen een groot technologiebedrijf.
Terwijl de partij van premier Vladimir Poetin alles in het werk stelt om zondag een zo groot mogelijke verkiezingswinst binnen te slepen, een overwinning die een voorbode moet worden voor zijn terugkeer als president, overweegt een toenemend aantal Russen het moederland te verlaten om in het buitenland een rooskleuriger toekomst te zoeken.
De ontgoocheling over het leven in Rusland nam al toe voordat Poetin en president Dmitri Medvedev in september besloten volgend jaar van baan te wisselen. In een peiling uit mei van het Levada Centrum liet 22 procent van de ondervraagden weten voorgoed naar het buitenland te willen vertrekken. In april 2009 was dit nog dertien procent.
Demograaf Michail Denisenko van de Hogere School voor Economie in Moskou schat dat tussen 2002 en 2009 zeker een half miljoen Russen emigreerde. Volgens hem volgen er nog velen in wat hij de vijfde emigratiegolf sinds het begin van de twintigste eeuw noemde. "De frustratie is groter, het is een gevoel van onbehagen, een afkeer van het leven in Rusland", zei Lev Goedkov, hoofd van het Levada Centrum.
Tal van websites en blogs bieden tegenwoordig advies over emigratie. Daarbij worden de problemen in Rusland, met name de welig tierende corruptie, niet onder stoelen of banken geschoven. "Het nieuws dat Poetin blijft verziekt het gemoed van mensen en het gespreksonderwerp emigratie komt steeds vaker aan bod", aldus Anton Nossik, een populaire blogger en internetdeskundige die bijeenkomsten over emigratie organiseert.
De democratische hervormingen na de val van de Sovjet-Unie in 1991 deed de hoop groeien dat Rusland eindelijk vrij en progressief zou worden. Maar elf jaar Poetin aan de macht, eerst als president en nu als premier, heeft veel mensen gedesillusioneerd achtergelaten. Zij vrezen voor hun toekomst. De levensstandaard is voor velen door de groeiende economie beter geworden, maar de corruptie is niet verdwenen en politieke pluriformiteit is zo goed als verdwenen. Veel Russen klagen daarbij dat het onderwijs en de ziekenzorg achterblijven. Slechts weinigen vertrouwen nog dat de politie of de rechtbanken hun eigendommen kunnen beschermen.
Russische emigratie is geenszins een nieuw fenomeen. De twintigste eeuw kende meerdere emigratiegolven. De eerste vond plaats na de Russische Revolutie in 1917, de tweede tijdens de Tweede Wereldoorlog. Tussen 1971 en 1988 trokken bijna driehonderdduizend joden weg uit Rusland en in de periode van 1989 tot 2002 emigreerden 1,6 miljoen mensen als gevolg van het desintegreren van de Sovjet-Unie.
De huidige emigratiegolf is bij lange na niet zo traumatisch als tijdens het Sovjettijdperk, toen mensen jarenlang wachtten op toestemming om te vertrekken. Maar de beslissing tot een vertrek is tegenwoordig niet minder pijnlijk. Veel emigranten laten bejaarde ouders achter, hun cultuur en de mogelijkheid om in hun eigen taal te communiceren.
Vijftien jaar geleden maakte Lepleiskaja haar neef nog uit voor verrader omdat hij naar de Verenigde Staten vertrok. Begin deze eeuw stemde ze nog op Poetin en zijn partij, maar naarmate de jaren vorderden werd ze steeds kwader over wat er met het land gebeurde. De sociale ongelijkheid is toegenomen, de corruptie woekert door, protesten van de oppositie worden op gewelddadige wijze beëindigd en het nieuws op de televisie verschilt maar weinig met Sovjet-propaganda. "Er kwam een moment dat ik me er niets meer van aantrok, er komen toch geen echte veranderingen", zegt zij. De arrestatie van een bevriende zanger, die in het zuiden van Rusland een kritisch lied over de politie ten gehore bracht, betekende voor haar de spreekwoordelijke druppel. Lepleiskaja kwam tot de conclusie dat burgers niet over de macht beschikken om politici ter verantwoording te roepen of verandering af te dwingen.
Ze besefte dat de opkomende Russische markt mogelijkheden biedt voor vlugge winsten en een snelle opmars op de carrièreladder, maar ze is er niet gerust op dat de regering haar spaargeld kan beschermen tegen inflatie en economische tegenslag. Haar vader ging onlangs met pensioen en ontvangt omgerekend tweehonderd euro per maand.
Zij en haar echtgenoot, Aleksandr, een 27-jarige IT-specialist, ontvangen de komende dagen hun Canadese visa en willen in het voorjaar naar Montreal vliegen. Lepleiskaja moet haar kat Xavier nog laten vaccineren, haar spulletjes verkopen en haar vrienden, kennissen en familieleden gedag zeggen. Beiden hebben Canada nog nooit bezocht en zijn zich ervan bewust dat het enige tijd zal duren voor ze werk hebben gevonden dat even interessant en goedbetaald is als hun huidige banen, maar ze kijken naar de toekomst en hopen daar een beter bestaan voor henzelf en hun kinderen te vinden.
Volgens Denisenko is het een slecht voorteken als ondernemende, hoogopgeleide Russen hun vaderland achter zich laten. "Het is moeilijk om hen te vervangen", zei hij. "Het zou Rusland beter vergaan als ze zouden blijven."
