Elysium

Het is 'de toekomst'. De wereld is naar de klote en de mensheid is 'iets anders' gaan zoeken. Klinkt bekend? Het zijn de eerste punten van een verscheidenheid aan sci-fi verhalen. De details van het verhaal van Elysium zijn niet veel specifieker dan dit: de wereld is overbevolkt en 'de 99%' is armer dan die van het heden. De 1%heeft zich gevestigd op een ruimtestation buiten onze atmosfeer en leeft daar in een paradijs.

Elysium is vervolgens niet alleen een mooie, afgesloten omgeving voor de rijken, maar ook eentje zonder ziektes: de technologie is dermate vergevorderd dat elke aandoening, van een schaafwond tot kanker, kan worden genezen door even in een medische scanner te gaan liggen. Sterven door ouderdom lijkt eveneens niet te bestaan. Deze technologie wordt door de inwoners en het bestuur van Elysium niet met de inwoners van de aarde gedeeld. Sterker nog: niets wordt met de aarde gedeeld. Zo goed als de Elysiants het hebben, zo slecht hebben de aardlingen het: ze worden onder de duim gehouden door robotpolitie, arbeiders in fabrieken zijn volledig 'expendable' en aardbewoners worden gezien als minderen door de Elysiants. "Adem niet op me," aldus een fabrieksdirecteur (een afgezant van Elysium) aan een werkvloermanager. "Sorry, meneer. Excuus," luidt het antwoord.

Elysium: Matt Damon

Neill Blomkamp, schrijver en regisseur van Elysium, is bekend van District 9, een film waarin ongelijkheid tussen volkeren, een Zuid-Afrikaan als Blomkamp niet vreemd, onderdeel van de boodschap was. De eerste helft van Elysium staat ook in het teken van deze ongelijkheid: op meerdere punten laat Blomkamp je voelen hoe klote het is om op deze aarde te leven en bij het omhoog kijken dat ruimtestation te zien waar alle problemen die jij hebt totaal onbekend zijn.

Max Da Costa (Matt Damon) kijkt al zijn hele leven omhoog. Hij wil naar Elysium, want daar is het beter. Hij belooft het zijn jeugdvriendinnetje: ooit breng ik jou daarheen. Flashforward naar een volwassen Max, een fabrieksarbeider die een strafblad heeft voor het stelen van auto's. Elysium is nog steeds het paradijs waar velen van dromen maar slechts weinigen terechtkomen. Zoals Cubanen illegale schepen naar Miami hebben, zo zijn er shuttles die pogen aardlingen een plek te geven op het ruimtestation, maar meestal zonder succes. De regering van Elysium, die ook jurisdictie op aarde lijkt te hebben, rekent eenvoudig met illegalen af: de ruimteshuttles worden zonder blikken of blozen beschoten en vernietigd. Vluchtelingen die het wel halen, worden ter plekke opgepakt. Defensieminister Delacourt (Jodie Foster) beschermt Elysium als een leeuwin, zonder enige zorg voor wat er met de aardlingen gebeurt.

Er zijn grote tegenstellingen tussen de twee werelden en dit levert een interessant contrast op. Helaas doet Blomkamp daar minder mee dan leuk zou zijn geweest. Al redelijk vlot komt de focus volledig op Da Costa te liggen: door een incident op zijn werk heeft hij een bijzonder sterke reden om als de wiedeweerga een trip naar Elysium te maken, en om dat te bereiken laat hij zich in met ongure lieden. De film wordt een actiefilm, die in een sfeer die in District 9 ook te voelen was, maar minder bijzonder lijkt, van Matt Damon wederom een actieheld maakt.

Elysium: Matt Damon

Elysium probeert iets te doen met de ongelijkheid tussen de werelden, een politiek klimaat weer te geven en indruk te maken met futuristische techniek. Er komt echter weinig van over: van het ruimtestation is eigenlijk bitter weinig te zien, een intern politiek spelletje wordt nauwelijks uitgediept en de rest wordt gevuld met een vechtpartij die zich langzaam van de aarde naar Elysium verplaatst.

Deze vechtpartij wordt door Damon en tegenspeler Sharlto Copley (District 9, The A-Team) goed ingevuld: Copleys afgeragde speciale overheidsagent, of huurling, en Damon, met mechanische onderdelen versterkt, zijn wel aan elkaar gewaagd en leveren prima scènes op. Echter vraag je je na een tijdje af waar die film is gebleven die aan het begin zo interessant leek.

Elysium is daarom een film die wellicht meer had willen zijn dan hij uiteindelijk is geworden. Er lijken ideeën te zijn, maar die moeten wijken voor actie en het onverklaarbare gegeven dat personages digitale gegevens ronddragen in implantaten in hun hoofd. Jammer; hoewel het een prima semi-futuristisch actieverhaal is, is dat niet waarvoor je naar deze film gaat.