BREIN richt pijlen op de nieuwsgroepen

Elke dag zijn 350 duizend internetters illegaal bezig. En ze weten het niet. Althans, dat zeggen ze. Het zijn de leden van binaire nieuwsgroepen die via een eigen netwerk, Usenet, films, muziek, spelletjes en computerprogramma's uitwisselen. En het worden er snel meer.

Een gebruiker van zo'n nieuwsgroep haalt zijn digitale spullen vrijwel gratis van een enorme server, nadat een andere gebruiker, soms tot tweehonderd dagen daarvoor, die film, muziek-cd of het spelletje er in kleine stukjes op heeft gezet.

De stichting die inbreuk van het auteursrecht probeert tegen te gaan, de stichting BREIN, is van plan op korte termijn de strijd aan te binden tegen de nietsvermoedende downloaders. Niet rechtstreeks, maar via de bedrijven met servers vol bestanden die mensen met een snelle internetverbinding willen 'downen'.

Die gebruikers zijn zich van geen kwaad bewust en geloven dat het zonder meer legaal is om een film of een muziek-cd - software is een ander verhaal - op te halen - te downloaden. Wat niet mag, menen ze, is uploaden. Dus een dvd of cd op Usenet zetten. Daarmee bied je iets aan wat via auteursrecht van een ander is. Dat is heling.

'Muziek en films downloaden mag wel'

'Software downloaden is altijd illegaal', zegt Tim Kuik, directeur van BREIN. 'Helaas heeft de overheid een onderscheid gemaakt en mag downloaden van films en muziek wel.' Maar het mag geen commercieel oogmerk hebben. En dat is het meteen als iemand 'aankoopvervangend downloadt' - dat is als je bijvoorbeeld een dvd, die je van plan was te kopen, niet aanschaft, omdat je hem al hebt opgehaald. 'De makke is', zegt Kuik, 'dat dit natuurlijk niet te bewijzen is.'

'Downloaders verzinnen allemaal ingewikkelde redeneringen waarom wat ze doen wel zou mogen', zegt de specialist auteursrecht van advocatenkantoor DLA Piper, Carja Mastenbroek. Maar het is juist zo simpel waarom downloaden vrijwel nooit mag. 'Alles wat nieuw of oorspronkelijk is, is door iemand gemaakt of bedacht. Daar rust dus altijd auteursrecht op. Zonder zijn toestemming voor het gebruik van zijn creatie heeft gegeven, maakt iemand die dat toch doet, inbreuk op het auteursrecht en is daarmee illegaal bezig.'

Auteursrechten

Er zijn uitzonderingen. Als de auteur van een werk 70 jaar dood is, dan is het auteursrecht verjaard. Maar dat is niet erg relevant voor mensen die vooral geïnteresseerd zijn in het nieuwste, digitaal beschikbare materiaal. 'Maar je betaalt er niet voor', zegt Mastenbroek, 'dus is het niet legaal.' Wie denkt hij rechtmatig handelt als hij een gisteren uitgekomen dvd gratis downloadt, heeft een gaatje in zijn hoofd.

'Ik schat dat er auteursrecht rust op 95 procent van wat er op Usenet staat', zegt Kuik. Dat is wat hem betreft ook meteen illegaal materiaal, want de auteursrechthebbende wordt in nul keer van de gevallen om toestemming gevraagd om wat zijn brein heeft voortgebracht, te gebruiken.

P2P populair

Toch wordt het downloaden via nieuwsgroepen steeds populairder. Het marktonderzoeksbureau GfK schat het aantal op 350 duizend. Dat is nog steeds veel minder dan wat naar schatting 1,2 miljoen Nederlanders doen: P2P - 'peer to peer'. Dat is via een programma als Kazaa of BitTorrent twee of meer computers met elkaar verbinden om films, muziek of wat er maar digitaal is, uit te wisselen. Ook illegaal, want de ene gebruiker kan alleen iets downloaden, als een ander dat tegelijkertijd uploadt.

P2P neemt af en gebruik van nieuwsgroepen neemt toe. Volgens de webmaster van een site met handleidingen om met nieuwsgroepen om te gaan - binaries4all - is dat omdat de bandbreedte van internetters steeds groter is geworden. 'Bovendien', zegt Daniël Veldkamp, 'is de tijd dat een bestand op een server blijft staan, de retentie, fors toegenomen. In 2002 moest je er binnen drie dagen bij zijn, nu kunnen bestanden bij sommige aanbieders tweehonderd dagen blijven staan.' Ook is het steeds makkelijker om een ingewikkeld bestand met succes te downloaden. 'Vroeger deden we dat allemaal handmatig, nu zijn er gratis programma's die dat allemaal voor jou doen.'

Pakkans niet groot

Stichting BREIN wil dit niet over zijn kant laten gaan. Kuik gaat 'stappen ondernemen tegen bedrijven die zich hiermee inlaten'. Maar waar te beginnen? Er zijn portals die een gids zijn in de brei van nieuwsgroepen. Het zijn scherp bijgehouden lijsten met verwijzingen naar de plek op Usenet waar welke film, muziek en software te halen is. FTD is in Nederland veruit de grootste. 'Hoewel ze zelf niet de illegale content op servers hebben staan, is wat FTD doet zonder meer strafbaar', stelt Kuik. FTD-baas Roland Sievers was niet bereikbaar voor een reactie.

Kuik is zeker van zijn zaak sinds BREIN een rechtszaak won waarbij de rechter expliciet zei dat ook het systematisch verwijzen naar ongeautoriseerde, dus illegale content, onrechtmatig is.

De downloaders zelf hoeven geen politie te verwachten, maar ze moeten volgens auteursrechtspecialist Mastenbroek wel af van een groot misverstand: 'Dat de pakkans niet groot is, wil niet zeggen dat je legaal bezig bent.'