Sherlock: The Empty Hearse
The Adventure of the Empty House is het korte verhaal waarmee de bundel The Return of Sherlock Holmes opent. In het verhaal beschrijft Sir Arthur Conan Doyle hoe de detective terugkeert van de dood, ter verrassing van John Watson.
Het verhaal volgt chronologisch op The Final Problem, waarin Holmes en Moriarty vanaf de Reichenbachwaterval naar hun dood vallen. Holmes legt in Empty House uit hoe hij de val heeft overleefd en zich daarna heeft schuilgehouden omdat Moriarty's handlangers nog actief zijn. Niet geheel afwijkend van de verhaallijn in Sherlock.
Wel voldoende afwijkend om te kunnen zeggen dat The Empty Hearse, de openingsaflevering van Sherlock 3, eigenlijk heel weinig met het korte verhaal van Doyle te maken heeft. Niet gek ook: wanneer verfilmd zou The Adventure of the Empty House in een kwartier voorbij zijn. In plaats daarvan zijn een paar elementen meegenomen in een verder volledig nieuw verhaal.
In de twee jaar sinds Holmes zijn dood in scène heeft gezet, heeft hij de wereld over gereisd om Moriarty's netwerk op te rollen. Dit was te zien in de prequel Many Happy Returns die vorige week verscheen. Hij keert op Mycrofts verzoek terug naar Londen om een terroristisch plot op te lossen. In Doyles versie is de terugkeer van Holmes verbonden aan het oprollen van Moriarty's netwerk: de moord waarmee het verhaal begint is gepleegd door Sebastian Moran, een van Moriarty's mannen. De naam Moran is in deze verfilming meegenomen als de naam van de politicus die zich met de bommen bezighield.
Watson heeft in de twee jaar sinds Holmes' verdwijning zijn werk als arts opnieuw opgepakt. The Empty Hearse toonde dat Mary, zijn verloofde, hem bijstaat als zijn assistente; vermoedelijk hebben ze elkaar op het werk leren kennen. Hij is eindelijk klaar om Holmes daadwerkelijk achter zich te laten; Mary ten huwelijk vragen is hier de eerstvolgende stap in, maar uitgerekend dat moment kiest Holmes als zijn moment van terugkeer. In een vermakelijke reeks scènes doet Holmes zich voor als een ober, door zich te vermommen. Het is Holmes-fans bekend dat hij goed is in vermommingen: in Empty House was het ook een vermomming waarin hij zich voor het eerst weer aan Watson presenteerde. De onthulling dat Holmes nog leefde had in het boek een bijzonder effect op Watson: hij verloor het bewustzijn.
Mark Gatiss, schrijver van deze aflevering (eveneens te zien in de rol van Mycroft), gaf eerder in een interview al aan dat het flauwvallen van Watson niet bijzonder bij de serie past. Een wat meer verontwaardigde, agressieve reactie leek hem gepaster. En inderdaad; Watson is kwaad op Holmes, en terecht. Niet voor lang, natuurlijk, dat spreekt voor zich. Maar de beledigde, gekwetste Watson kwam goed over in Martin Freemans uitvoering.
De aflevering zelf probeerde een beetje een balans te vinden tussen het afronden van de Reichenbach Fall-verhaallijn en het terreurplot dat de basis was voor Holmes' terugkeer. De duale functie uitte zich in een flashback (of was het een flashforward?) naar Holmes' uitleg van zijn bedrog in seizoen 2, midden in de sleutelscène waarin de bom werd ontmanteld. Driemaal krijgen we een theorie te zien over hoe Holmes de val van het ziekenhuis heeft overleefd, en helemaal zeker zijn we niet van de 'uiteindelijke' uitleg. Al is deze wel het meest geloofwaardig.
Het terreurplot zelf maakte een verwijzing naar Guy Fawkes en het Gunpowder Plot, zowel in de datum en de brandstapel als in de aanslag op het parlement. De vraag is of dit slechts een mooie wijze was om het verhaal wat aan te kleden, of dat de nieuwe 'big bad' in dit seizoen daar iets meer mee gaat doen. Hij werd enigszins verhuld getoond terwijl hij de beelden van Watsons bevrijding bekeek. Wat had dat te betekenen? Waarom werd Watson gevangengenomen en kreeg Mary daar een sms-bericht over dat bedoeld was voor Holmes? Te zien is een driehoeksverband dat wellicht een voorbode is van hoe Watson nu zijn tijd moet verdelen tussen Mary en Holmes. Of anders voor de aflevering van aanstaande zondag, die getiteld The Sign of Three gebaseerd lijkt te zijn op The Sign of Four, het boek waarin Doyle Mary introduceerde.
Deze aflevering was misschien meer transitioneel dan hij had moeten zijn: Holmes' dood en terugkeer werden benadrukt en de 'zaak van de week' lijkt een voorbode voor de rest van het seizoen. Dat was allemaal prima acceptabel geweest als één aflevering niet meteen een derde van het seizoen had gevuld. Dat is echter wel het geval, en deze eerste akte van Sherlock 3 voelt daarom aan als een wat stommelig begin, als het op het verhaal aankomt.
De prestaties van Benedict Cumberbatch, wiens ouders Holmes' ouders speelden, en Freeman waren weer uitermate in orde, met een prima evenwicht tussen het emotioneel zware van Watsons rouw, woede en opluchting, en Holmes' eeuwige doelgerichte arrogantie, vermengd met een komisch tintje. Qua toon is The Empty Hearse dan ook een prima binnenkomer, aangevuld met een weer voortreffelijke regie van Jeremy Lovering, die het emotionele Sherlock-gevormde gat in Watsons hart in beeld weet te brengen door een stofwolk in close-up te tonen.
Sherlock is dus terug: het eerste verhaal was niet een sterk detectiveverhaal dat anderhalf uur vermaakt, zoals het had moeten zijn, maar wat werd getoond was op z'n minst mooi en visueel toch wel vermakelijk. Het is te hopen dat de komende twee zondagen de verhaallijn iets boeiender weten te maken.
