Consensus klimaatwetenschap wordt fors onderschat

Klimaatwetenschappers zijn het er al geruime tijd over eens dat de mens een grote rol speelt in de klimaatverandering. Desondanks blijft het grote publiek deze wetenschappelijke consensus vaak onderschatten. Een recente studie, geleid door Bojana Većkalov van de Universiteit van Amsterdam en Sandra Geiger van de Universiteit van Wenen, toont aan dat het actief communiceren van deze consensus een belangrijke rol speelt in het corrigeren van misvattingen en het versterken van overtuigingen over het bestaan van klimaatverandering. Het onderzoek, waaraan meer dan 10.000 mensen uit 27 verschillende landen op zes continenten deelnamen, werd gepubliceerd in het vooraanstaande tijdschrift Nature Human Behaviour.

Uit de studie blijkt dat tussen de 97% en 99,9% van de klimaatwetenschappers wereldwijd het erover eens zijn dat klimaatverandering plaatsvindt en dat menselijke activiteiten de voornaamste oorzaak zijn. Hoewel wetenschappers al meer dan tien jaar onderzoeken hoe het communiceren van deze wetenschappelijke consensus het publiek beïnvloedt, waren deze studies tot nu toe voornamelijk beperkt tot de Verenigde Staten. De nieuwe studie breidt deze inzichten uit naar een wereldwijd niveau en toont aan dat de positieve effecten van consensuscommunicatie niet beperkt zijn tot de Amerikaanse context. "De veelbelovende resultaten die we eerder in de Verenigde Staten zagen, blijken nu ook wereldwijd op te gaan," aldus Većkalov.

Het internationale onderzoeksteam legde verschillende boodschappen over de wetenschappelijke consensus voor aan meer dan 10.500 deelnemers en vroeg hen vervolgens naar hun opvattingen over klimaatverandering. Uit de resultaten bleek dat in alle 27 onderzochte landen mensen de wetenschappelijke consensus aanvankelijk lager inschatten dan deze daadwerkelijk is. Nadat deelnemers waren geïnformeerd over de werkelijke mate van overeenstemming onder klimaatwetenschappers, pasten velen hun perceptie aan, versterkten hun geloof in klimaatverandering en uitten ze meer bezorgdheid over het onderwerp.

Sandra Geiger legt uit: "Voorafgaand aan het ontvangen van informatie over de wetenschappelijke consensus, hadden mensen de neiging deze consensus veel lager in te schatten dan in werkelijkheid het geval is. Na het lezen van de feiten, zagen we dat hun percepties verschoven: ze geloofden meer in het bestaan van klimaatverandering en maakten zich er meer zorgen over."

Naast de algemene consensus over de menselijke bijdrage aan klimaatverandering, is er ook een vrij brede overeenstemming onder wetenschappers dat klimaatverandering een crisis vormt: 88% van de klimaatwetenschappers deelt deze opvatting. Het toevoegen van deze crisisboodschap aan de communicatie had echter geen significant extra effect op de opvattingen van de deelnemers. Dit suggereert dat extra informatie over de ernst van de situatie geen verdere of sterkere overtuiging oplevert.

Većkalov legt dit uit door te wijzen op de kloof tussen wat mensen denken dat de wetenschappelijke consensus is en wat deze daadwerkelijk is. "Wanneer we kijken naar de algemene consensus over het bestaan en de oorzaken van klimaatverandering, onderschatten mensen deze vaak, waardoor hun overtuigingen veranderen na het ontvangen van correcte informatie. Bij de crisisconsensus ligt de perceptie van de mensen echter dichter bij de werkelijke wetenschappelijke overeenstemming, waardoor er minder ruimte is voor verandering in overtuigingen."

Uit de studie blijkt verder dat beide consensusboodschappen, zowel over het bestaan van klimaatverandering als over de crisis, effectiever zijn bij mensen die minder vertrouwd zijn met klimaatgerelateerde informatie, die meer misvattingen hebben, of die minder vertrouwen hebben in klimaatwetenschappers. Dit geldt met name voor mensen met rechtse politieke opvattingen.

De auteurs van de studie benadrukken het belang van het blijven communiceren van de wetenschappelijke consensus over klimaatverandering. "In een tijd waarin wetenschap steeds vaker wordt gepolitiseerd en desinformatie over klimaatverandering wijdverbreid is, is het cruciaal om mensen bewust te maken van de wetenschappelijke consensus om zo het publieke begrip van het probleem te behouden," aldus Sander van der Linden, een medeauteur van de studie en onderzoeker aan de Universiteit van Cambridge.

Het onderzoek bevestigt dat communicatie over wetenschappelijke consensus een krachtig middel blijft om publieke misvattingen over klimaatverandering te corrigeren en overtuigingen te versterken, vooral in een wereld waar desinformatie en politiek steeds meer invloed hebben op wetenschappelijke discussies.