China leert de kunst van onbemande oorlogvoering

In de jacht op de drugsbaron Naw Kham, die de rivier de Mekong tot zijn werkterrein rekende, heeft de narcoticabrigade van het Chinese ministerie van veiligheid even overwogen de versterkte schuilplaats van Naw in de heuvels van Myanmar door een onbemand vliegtuig met explosieven te laten opblazen. Uiteindelijk werd de beslissing genomen de rivierbandiet levend in handen te krijgen, maar de overweging een drone in te zetten werpt een straaltje licht op de staat van het Chinese droneprogramma. Dat lijkt in een stroomversnelling beland.

Chinese lucht- en ruimtevaartbedrijven hebben tientallen soorten drones ontwikkeld. Bij luchtshows en militaire parades zijn er al heel wat getoond, waaronder exemplaren die gelijkenis vertonen met de Amerikaanse onbemande vliegtuigen die door het Pentagon en de CIA worden ingezet. Volgens analisten loopt China nog steeds achter op de twee belangrijkste ontwikkelaars van drones, de Verenigde Staten en Israël, maar is de Volksrepubliek aan een inhaalslag begonnen waardoor het land binnen afzienbare tijd de concurrentieslag aankan.

"Ik denk dat China beweegt richting grootschalige inzet van drones", zegt Ian Easton, een van de schrijvers van een rapport over Chinese drones van de denktank Project 2049 Institute.

Waar de nieuwste Chinese onbemande vliegtuigen toe in staat zijn is onbekend, omdat ze vooralsnog niet in de strijd zijn ingezet. Het leger en de betrokken lucht- en ruimtevaartbedrijven houden zich op de vlakte, hoewel hoofdontwerper Yang Baikui van vliegtuigbouwer COSIC vorige maand aan persbureau Xinhua liet weten dat China weliswaar de kloof overbrugt, maar op sommige belangrijke gebieden, zoals casco-ontwerp en digitale verbindingen, nog achterloopt.

"Drones zijn een nieuwe high-tech vorm van wapens, die door veel krijgsmachten in de wereld worden gebruikt", zei Yang. "De Chinese strijdkrachten ontwikkelen wapens en materieel met het doel de territoriale integriteit, de nationale veiligheid en de wereldvrede te waarborgen. Ze zullen geen bedreiging vormen voor andere landen."

Daar wordt in omringende landen als Vietnam, Japan en India en aan de andere kant van de Stille Oceaan anders over gedacht. Chinese drones kunnen bommen en raketten dragen en kunnen, wanneer nodig, het verkenningswerk waar zij momenteel voor worden ingezet langs de grens, boven zee en tijdens rampen inruilen voor offensieve doeleinden, bijvoorbeeld om grensgeschillen te beslissen. In Washington wordt ondertussen met argusogen bekeken of de Chinese onbemande toestellen de Amerikaanse militaire dominantie in de Stille Oceaan kunnen aantasten.

Chinese drones kunnen dankzij hun verkenningsmogelijkheden het bereik van radars vergroten door ver van de Chinese kust doelwitten en activiteiten in het oog te houden, zegt het Amerikaanse ministerie van defensie. Daarnaast kunnen ze raketten die in staat zijn vliegdekschepen tot zinken te brengen hun doel wijzen, staat in een Pentagon-rapport uit 2012.

China werkte al in de jaren zestig van de vorige eeuw aan de ontwikkeling van onbemande vliegtuigen. Tijdens de invasie in Vietnam in 1979 zouden ze zijn ingezet voor verkenningsmissies. Na de aanschaf van Harpy-drones van Israël nam de Chinese kennis van onbemande toestellen een hoge vlucht. Het land besloot over te gaan op de productie van eigen drones na Amerikaanse bezwaren tegen verdere Israëlische modernisering van de Harpy-drones.

De productiekosten in China zijn laag en de productielijnen zijn kort. Daardoor en door de ontwikkeling van het Chinese satellietnavigatiesysteem Beidou en de steeds sneller wordende dataverbindingen, kunnen in hoog tempo drones worden afgeleverd. Verwacht wordt dat het Volksbevrijdingsleger op den duur honderden, zo niet duizenden, drones in bezit heeft, variërend van eenvoudige eenmotorige verkenningstoestellen tot de zeer geavanceerde drone Anjian, die over stealth-technologie beschikt. Dat aantal blijft echter nog steeds achter bij de hoeveelheid onbemande toestellen van de Amerikaanse krijgsmacht. De Chinese drones worden inmiddels ook geëxporteerd naar landen in het Midden-Oosten en Centraal-Azië, die slechts een fractie hoeven te betalen van de prijs van de veel duurdere Amerikaanse toestellen.

Het toenemende gebruik van drones in conflicten doet de roep om duidelijke internationale regelgeving steeds luider klinken. De VS schakelen in Pakistan en op het Arabische schiereiland steeds vaker terreurverdachten uit met behulp van een welgemikte raket van een onbemand toestel. Dat zorgt ervoor dat China zich dezelfde standaarden aanmeet.

In Beijing heerst de opvatting dat als de Amerikanen hun veiligheidsbelangen met drones kunnen behartigen, China dat ook kan. "De gedachte is: 'Als de VS het doen, doen wij het ook'", zegt Siemon Wezeman van het SIPRI, het Zweedse instituut dat de vinger aan de pols van de wapenindustrie houdt.

De rivierbandiet Naw Kham, die gezocht werd voor de moord op dertien Chinese zeelieden, werd uiteindelijk niet door een drone met twintig kilo dynamiet onder de vleugels uit zijn schuilplaats geblazen, maar kon nog gewoon op conventionele wijze in de kraag worden gevat.