'Libische burgers als menselijk schild gebruikt'

Soldaten van Moammar Gadhafi hebben burgers als menselijk schild gebruikt en bijvoorbeeld kinderen op tanks gezet om NAVO-aanvallen te voorkomen. Ook hebben ze zich stelselmatig schuldig gemaakt aan verkrachting en moord en hebben ze mensen spoorloos laten verdwijnen. Dat zeggen mensenrechtenonderzoekers.

Onderzoekers van Artsen voor Mensenrechten (PHR) verbleven van 5 tot 12 juni in Misrata, vlak nadat rebellen de troepen van Gadhafi uit die stad hadden verjaagd. Ze spraken tientallen mensen die het twee maanden durende beleg van de stad waren doorgekomen en verzamelden talloze bewijzen van misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden, aldus de in het Amerikaanse Boston gevestigde organisatie.

"Vier ooggetuigen vertelden dat militairen 107 burgers oppakten en als menselijk schild gebruikten om te voorkomen dat de NAVO munitievoorraden ten zuiden van Misrata zou aanvallen", schrijft PHR in een dinsdag verschenen rapport. "Een vader vertelde hoe soldaten zijn twee jonge kinderen dwong plaats te nemen op een tank."

PHR kreeg kopieën in handen van militaire bevelschriften waarin Gadhafi zijn troepen opdracht geeft burgers in Misrata uit te hongeren en humanitaire hulp te onthouden. Ook verkrachting werd ingezet als wapen, zegt de hoofdauteur van het rapport, Richard Sollom. Er zijn geen bewijzen dat er op grote schaal is verkracht, maar de angst voor verkrachting was wel wijdverspreid, aldus Sollom.

"Een getuige zei dat soldaten een basisschool als detentiecentrum gebruikten waar ze naar verluidt vrouwen en meisjes vanaf veertien jaar oud verkrachtten", staat in het rapport. PHR vond geen bewijzen dat de soldaten Viagra-achtige medicijnen kregen, zoals is beweerd, maar kan deze beschuldiging ook niet ontkrachten. De school bevond zich in het in de buurt van Misrata gelegen Tomina. Er is PHR een geval bekend van een vader die zijn dochters van 15, 17 en 18 jaar de keel doorsneed, omdat zij waren verkracht. Een bekende sjeik uit Tomina nam het openlijk op voor de verkrachte vrouwen en meisjes en betoogde dat hun dapperheid juist geprezen zou moeten worden, staat in het rapport.

PHR zegt niets te kunnen zeggen over schendingen waaraan de rebellen of de NAVO zich mogelijk schuldig hebben gemaakt, omdat ze daar in juni geen onderzoek naar heeft kunnen doen. Wel roept de organisatie de door de rebellen gevormde Nationale Overgangsraad op het recht te handhaven en te verhinderen dat mensen het recht in eigen hand nemen. Ook moet worden voorkomen dat mensen die rechten hebben geschonden op machtsposities terechtkomen, aldus de organisatie.

PHR beschuldigt de troepen van Gadhafi er ook van aanvallen te hebben uitgevoerd op ziekenhuizen en ambulances en artsen te hebben verhinderd gewonde burgers te verzorgen. Dit is in strijd met het principe van medische neutraliteit in oorlogssituaties, zo wordt opgemerkt.

Human Rights Watch zegt over bewijzen te beschikken dat de troepen van Gadhafi toen de hoofdstad Tripoli bezig was te vallen moordend in het rond trokken. Amnesty International heeft gezegd dat bewakers uit het kamp van Gadhafi gevangengenomen kinderen hebben verkracht, maar dat ook de rebellen kinderen misbruiken en zwarte gastarbeiders gevangennemen.

Alle drie de mensenrechtenorganisaties hebben beide partijen opgeroepen gevangenen goed te behandelen.