Robert Pattinsons detective is een stugge eenling in The Batman
In een nieuwe versie van de duistere held uit Gotham laat Batman een tot nu toe onderbelichte kant van zichzelf zien: die van de detective, die zoekt en speurt tussen het kapotslaan van boeven door. Het werkt: The Batman is in dat opzicht vernieuwend, terwijl het intussen trouw blijft aan de bron.
The Batman zou eigenlijk de eerste Batman-solofilm worden voor Ben Affleck, die de rol van Bruce Wayne/Batman inmiddels drie (of, zo je wilt, vier) keer heeft gespeeld, maar altijd in films waar hij niet de voornaamste figuur was. Hij zou het scenario (mee)schrijven (was daar al mee bezig, zelfs), de film regisseren en natuurlijk zelf ook de hoofdrol spelen. Maar het mocht niet zo zijn; na de shitstorm rondom Justice League, de moeite die hij had om zijn film Live by Night op het witte doek te krijgen en temidden van zijn alcoholproblemen kreeg hij het niet voor elkaar een goed script in elkaar te zetten en besloot hij het bijltje erbij neer te gooien.
In plaats van een eigen solofilm, voor de Batman die we samen met de andere helden hebben gezien, ontstond toen onder de leiding van regisseur Matt Reeves een nieuw project: een hele nieuwe Batman, in een verhaal dat niks te maken heeft met wat we de afgelopen jaren in de bioscopen hebben gezien. Nou ja, behalve dat het wel over Batman gaat, natuurlijk.
Weer een reboot, dus? Nee, want DC en Marvel zijn de laatste jaren enorm aan het benadrukken dat al hun versies van al hun helden niet simpelweg 'reboots' of 'nieuwe versies' zijn, maar verhalen die zich afspelen in verschillende delen van een multiversum. Het DC Extended Universe, waarin we de afgelopen jaren Ben Affleck hebben gezien, is op die manier slechts één versie van velen. En zo kan DC dus makkelijk een geheel nieuwe Batman casten en een film uitbrengen die zich niet hoeft te houden aan de continuïteit van andere films (of zich druk maken over het opbouwen van verhaallijnen voor nog uit te brengen films), en later in het jaar doodleuk Ben Affleck én Michael Keaton, beide als Batman, terugbrengen in een totaal ongerelateerde film (dat is The Flash, die uitkomt in november) en van iedereen verwachten dat ze het snappen.
Deze Batman is dus weer een losstaande, net zoals Christian Bale dat was in Christopher Nolans Dark Knight-trilogie, die niet per sé iets te maken heeft met andere superhelden. Bruce Wayne wordt nu gespeeld door Robert Pattinson, die, zoals gebruikelijk voor dit soort castings, op veel kritiek kon rekenen toen hij werd aangekondigd als de nieuwe Batman (niet verwonderlijk voor wie niet heeft gezien hoe hij zich heeft ontwikkeld sinds Twilight), maar die hier laat zien dat de kritiek volkomen onterecht was.
In Matt Reeves' Gotham is Batman een nog jonge Batman, die nog maar een jaar of twee bezig is en vooral denkt dat hij de Wreker is die het tegen het gespuis van de stad moet opnemen. Hij werkt alleen; geen Robin, geen teamups met de Justice League. Alleen een samenwerking met Jim Gordon (Jeffrey Wright), die hem toegang verschaft tot de plaatsen delict en af en toe het Bat-symbool inschakelt om om hulp te vragen. Meer dan in andere iteraties zien we Batman zich verdiepen in aanwijzingen, het uitvoeren van speurwerk en het najagen van informatie. En dus volgt Reeves ook meer de handelingen van zijn Batman, dan dat hij een duale vertelling neerzet waarbij de slechterik in de ene scène snode plannetjes maakt en Batman in de volgende scène een gevecht aangaat.
The Batman is daarmee meer een misdaaddrama over politie, maffia en corruptie dan een superhelden-actiefilm over helden en schurken. Meer een jacht op een seriemoordenaar, minder een festijn van gadgets en stoere voertuigen. En toch heeft Reeves overal aan gedacht: er zijn gadgets, er is een stoere Batmobile en verschillende bekende Batman-schurken of -tegenspelers maken hun entree in deze versie. Er zijn (harde) vechtscènes, achtervolgingen en zelfs een skydive. Maar Bruce rijdt voornamelijk op een eenvoudige motor en zijn Batmobile, hoewel indrukwekkend als een muscle car, is redelijk bescheiden tegenover de militaristische voertuigen van Christian Bale en Ben Affleck.
Door meer te laten zien van Bruce/Batman zelf en minder bezig te zijn met wat we maar materiële zaken zullen noemen is er meer ruimte om te zien wie deze Batman eigenlijk is. Pattinson heeft meer ruimte dan zijn voorgangers om het personage neer te zetten als de eenzame burgerwacht op wiens gezicht het slaapgebrek duidelijk zichtbaar is, bij wie een woede-uitbarsting realistischer aanvoelt, die eigenlijk geen band meer heeft met de maatschappij waar hij in leeft doordat hij altijd zo gefocust is op zijn missie. Deze Bruce voelt meer als een antisociale eenling, die niet zou functioneren op een feestje waar hij de playboy moet spelen. Deze Bruce gaat gewoon niet naar de feestjes. Deze Bruce wisselt niet tussen "Bruce" op het ene moment en "Batman" op het andere moment; hij is gewoon altijd Batman, ook al heeft hij z'n pak niet aan.
Daarmee is The Batman ergens ook realistischer dan andere films, ook al staat juist de Dark Knight-trilogie bekend om hoe realistisch de wereld werd neergezet. Daar lag dat realisme echter meer in hoe het enigszins mogelijk zou zijn hoe een rijk figuur Batman kon zijn; tot in den treure werd uitgelegd waar het pak vandaan kwam, wat de Batmobile precies is, et cetera. Het realisme van Matt Reeves is meer uitgedrukt in de personages, in het dagelijkse handelen van Batman, dan in het verklaren van hoe zijn gadgets werken.
Waarin The Batman zich ook onderscheidt van de eerdere films is in hoe de film klinkt. Zo zijn de motoren van de voertuigen grommend en schreeuwend indrukwekkend; een achtervolging wordt bijna interessanter omdat het zo goed klinkt, naast dat het zo mooi gefilmd is. En de muziek, door Michael Giacchino, is veel bescheidener dan de shows die Hans Zimmer en Tom Holkenborg er bij dit soort films doorgaans van maken. Met slechts vijf tonen weet hij een sfeer neer te zetten die onheilspellend, bombastisch of emotioneel kan klinken, afhankelijk van hoe hij het inzet. Het gebrek aan cliché-spektakel in de actie is dus ook hoorbaar in de score.
Met The Batman slaat DC een andere weg in voor hun misschien wel meest populaire superheld, en dat helemaal zonder te moeten inleveren op bestaande franchise-plannen. We zien later dit jaar gewoon nog andere versies van Batman terug, maar deze stugge eenling, die zijn zaak zorgvuldig onderzoekt en de schurken opspeurt, zouden we ook wel vaker terug willen zien. Dat geldt net zo goed voor Reeves zelf; hij laat hier zien precies te begrijpen wat eerdere filmmakers nog niet hebben opgepikt uit het zo veelzijdige personage dat een halve eeuw geleden nog bekend stond om campy komedie. Deze Batman komt het dichtst bij de World's Greatest Detective van wat we tot nu toe gezien hebben en doet daarmee aan een vorm van weloverwogen fanservice zonder daadwerkelijk alleen interessant te zijn voor de fans.
