Nu 50.000 euro per keer dat er teveel asielzoekers in Ter Apel zijn
De rechtbank in Groningen heeft het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) opnieuw een aanzienlijke dwangsom opgelegd vanwege de voortdurende overbezetting in het aanmeldcentrum in Ter Apel. Het COA mag op geen enkel moment van de dag meer dan tweeduizend asielzoekers opvangen. Als deze limiet wordt overschreden, moet het COA een boete van 50.000 euro per dag betalen, met een maximum van vijf miljoen euro. Deze beslissing volgt na een tweede kort geding dat werd aangespannen door de Groningse gemeente Westerwolde, waar Ter Apel onder valt.
De rechter wees het verweer van het COA resoluut af. Volgens de rechtbank heeft het opvangorgaan niet overtuigend aangetoond dat het onmogelijk is om de eerder afgesproken maximale capaciteit na te leven. Het COA had in januari verklaard dat een dwangsom niet nodig zou zijn omdat de organisatie zich zou inspannen om de grens van tweeduizend asielzoekers te respecteren. De realiteit bleek echter heel anders: het aantal asielzoekers in Ter Apel overschreed vrijwel dagelijks deze limiet en in juni bereikte het COA al de maximale boete van 1,5 miljoen euro. De gemeente Westerwolde besloot daarop opnieuw naar de rechter te stappen, in de hoop met een hogere dwangsom het COA sterker te motiveren om de afspraken na te komen.
In haar vonnis oordeelde de rechtbank dat de situatie in Ter Apel nog steeds zorgwekkend is en dat het aanmeldcentrum onevenredig belast blijft, met negatieve gevolgen voor zowel de asielzoekers als de omwonenden. De rechter benadrukte dat het COA afhankelijk is van een goede samenwerking met gemeenten om opvanglocaties te vinden, maar dat het opvangorgaan hierin niet voldoende slagvaardigheid toont. Bovendien stelde de rechtbank vast dat het aantal asielzoekers in Ter Apel sinds de uitspraak in januari nauwelijks is gedaald, ondanks de opgelegde dwangsommen.
Burgemeester Jaap Velema van Westerwolde toonde zich tevreden met de uitspraak, maar riep tegelijkertijd het COA en de minister van Asiel en Migratie op om meer actie te ondernemen. Volgens Velema is het onacceptabel dat de druk al jaren onevenredig op Ter Apel wordt gelegd. De gemeente had eerder al gepleit voor een hogere boete van 75.000 euro per dag zonder limiet, maar de rechter besloot tot een iets lagere dwangsom, die desalniettemin substantieel hoger is dan de eerder opgelegde 15.000 euro per dag.
COA-bestuurslid Joeri Kapteijns reageerde teleurgesteld op de uitspraak. Hij erkende dat de medewerkers van het COA hard werken om de situatie in Ter Apel te verbeteren, maar wees erop dat de organisatie afhankelijk is van de bereidheid van andere gemeenten om nieuwe opvangplekken aan te bieden. Kapteijns uitte tevens kritiek op de onduidelijkheid die heerst door beleidswijzigingen in Den Haag, zoals de mogelijke intrekking van de spreidingswet. Deze verwarring maakt het volgens hem moeilijker om duurzame oplossingen te vinden.
Ondanks de tegenslagen benadrukte Kapteijns dat het COA zal blijven proberen om onder de grens van tweeduizend asielzoekers te blijven, hoewel hij aangaf dat de organisatie al ‘in volle sprint’ zit en er weinig ruimte is voor extra inspanningen. Westerwolde hoopt echter dat de nieuwe boete voldoende prikkel zal zijn om het COA te dwingen tot concrete stappen, zodat de druk op Ter Apel eindelijk afneemt.
