Is de traditionele Zwarte Piet nog wel van deze tijd?
Wat een gezellig kinderfeest voor het hele gezin zou moeten zijn, wordt al jaren overschaduwd door het uiterlijk van Sint zijn knechten. Is een knecht in 'slavernijkledij', met zwart geschminkt gezicht, felle rode lippen en glinsterende oorbellen, nog wel van deze tijd?
Sinterklaas en Zwarte Piet (@ F. Langeler on Wikimedia)
De hulpjes van Sinterklaas hebben volgens experts inderdaad een link met de slavernij, doordat ze werden afgebeeld als pages. De donkere hulpjes droegen kleding die vergelijkbaar is met de kleding van zestiende-eeuwse Moorse pages, met pofbroek en baret. Moorse pages zijn Noord-Afrikaanse bedienden van de Spaanse adel. Ze waren gekocht door de rijke eigenaren. En hoewel ze huishoudelijk werk deden en niet op plantages hoefden te werken, waren ze wel degelijk tot slaaf gemaakt. Ook in Nederland woonden en werkten zulke pages. Of de kledij van de donkere knecht in het sinterklaasverhaal inderdaad op deze pages gebaseerd is, is niet duidelijk.
Sinds de jaren 80 ontstond kritiek op de manier waarop Zwarte Piet wordt uitgebeeld, dit verhevigde vanaf 2010. De rare capriolen van Zwarte Piet – in dienst van een witte man – worden gezien als stereotyperend en worden geassocieerd met de omstreden vroegere blackface-traditie in de Verenigde Staten: witte artiesten die met zwarte schmink optreden om de spot te drijven met Afro-Amerikanen. Feit is dat Zwarte Piet, bedoeld of onbedoeld, lijkt op een raciale karikatuur.
Critici wijzen erop dat het pijnlijk is dat een stereotype uit de slavernijperiode zo'n belangrijk onderdeel vormt van de Sinterklaastraditie. De oproep tot verandering wordt steeds luider. De groep Kick out Zwarte Piet streeft naar een Sinterklaasfeest zonder Pieten die zwart geschminkt zijn, en liever ook niet grijs geschminkt zijn of roetvegen hebben.
Sindsdien kiezen veel lokale organisaties, winkelketens en programmamakers ervoor om geleidelijk het uiterlijk van de Pieten te veranderen, bijvoorbeeld door ze roetvegen te geven - als gevolg van het glijden door de schoorsteen. Ook wordt meetsal afgezien van de rode lippen en de glimmende oorbellen.
Veel mensen hechten echter veel waarde aan de traditionele afbeelding van Zwarte Piet en zien de aanpassingen als een bedreiging voor een geliefd feest. Ze argumenteren dat het feest een onschuldige, vrolijke viering is die geen racistische bedoelingen heeft. Deze standpunten zijn vaak diep geworteld in persoonlijke ervaringen en herinneringen aan het Sinterklaasfeest.
Voor- en tegenstanders van het afschaffen van de traditionele Zwarte Piet demonstreren dan ook regelmatig tijdens de Sinterklaasintochten. Dit heeft de nodige impact op het 'feestgehalte'van de Sinterklaasintocht.
Geen aankomst van de Sint in Muntendam, geen aankomst van de Sint in Hoogezand. Dit is het gevolg van bedreigingen uit een onbekende bron. Spanning rondom de komst van de Sint en zijn gevolg in Uithuizen. Want bij de kindervriend lopen ouderwetse Zwarte Pieten mee. Ook ontstond er onrust in Coevorden, waar de Pieten vorig jaar te zwart waren.
In het Zeeuwse Yerseke heeft de politie zaterdag met mankracht moeten ingrijpen tijdens de intocht, omdat demonstranten van Kick Out Zwarte Piet werden bekogeld met stenen en eieren.
