Liveblog: crisis in Oekraïne

Bert (superworm)

FOK.nl houdt voor je het nieuws aangaande de crisis in Oekraïne bij in deze liveblog. Heb je zelf nieuw nieuws? Meld het hieronder of dm superworm je linkje.

Andere liveblogs: NRC / Volkskrant / Guardian / Telegraph / Al Jazeera / Kyiv Post / BBC 

22.40 uur: FOK.nl-liveblog ten einde
Na tien uur non-stop verslag te hebben gedaan is het voor ondergetekende schluss. Hoewel de liveblog hiermee ten einde komt, zal FOK.nl je blijven informeren aangaande Oekraïne via verdere nieuwsberichten.

Heb je in de komende nacht of morgen interessant nieuws omtrent de crisis in het Oost-Europese land, twijfel dan niet superworm een dm of pm te sturen. 

Mochten morgen of later de spanningen opnieuw oplopen, dan zal er een nieuwe liveblog van stal gehaald worden. Tot die tijd wenst FOK.nl je nog een fijne en vooral vredevolle avond. 

Als laatste nog een overzichtskaartje van de op de Krim aanwezige troepen:

22.15 uur: Kamerbrief Timmermans
De brief die minister Timmermans zojuist aan de Kamer heeft gestuurd is hier in z'n geheel te lezen. Hieronder vind je een deel van het document:

Timmermans: "De Russische bewegingen rond de Krim zijn buitengewoon zorgelijk. Het ontneemt de nieuwe machthebbers in Kiev elke gelegenheid om zelf in een inclusief proces te werken aan een oplossing voor de spanningen in de Russisch-gezinde delen van het land. Daar waar Rusland claimt zorgen te hebben over de positie van Russische belangen in Oekraïne na de machtswisseling, moet Rusland zich beroepen op de internationale mechanismen die in het leven zijn geroepen om dergelijke zorgen te adresseren: de VN, OVSE, Raad van Europa of ad-hoc bemiddeling. Door inzet van troepen, dan wel het schermen daarmee, bedreigt Rusland de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraïne en zorgt het voor escalatie van het probleem in plaats van de-escalatie. Het kabinet veroordeelt deze ontwikkelingen ten zeerste."

"Om verdere escalatie te voorkomen moeten de inspanningen nu gericht worden op het instellen van een inclusieve dialoog tussen alle betrokken partijen. De soevereiniteit van Oekraïne staat daarbij voorop: internationaal recht en internationale verdragen ter zake moeten gerespecteerd worden. Dat geldt ook voor de volksvertegenwoordigers op de Krim, die in eerste instantie samenwerking moeten zoeken met Kiev in plaats van Moskou. Een referendum over eventuele onafhankelijkheid lijkt in deze situatie niet opportuun en verhindert een dialoog tussen de regering in Kiev en het lokale bestuur van de Krim. Het kabinet spreekt waardering uit voor de terughoudendheid waarmee de machthebbers in Kiev tot dusverre hebben gereageerd op de ontwikkelingen – deze terughoudendheid moet vastgehouden worden."

"Het kabinet zal, primair in Europees verband, met internationale partners werken aan opties om dialoog mogelijk te maken en bij te dragen aan de-escalatie. Dat kan in de context van bestaande organisaties en instrumenten (zoals dialoog in het kader van het Budapest memorandum uit 19941 of in VN- of OVSE-kader) of in een apart proces (zoals de Genève-besprekingen die werden ingesteld na het conflict in Georgië) – zo lang duidelijk is dat de Oekraïners zelf verantwoordelijkheid krijgen over hun toekomst en zelf in staat gesteld worden hun onderlinge problemen op te lossen. Het kabinet wil ten zeerste ervoor waken dat het conflict verder in Oost/West-tegenstellingen wordt getrokken en zou zorgen voor nieuwe scheidslijnen in Europa.
1 Boedapest Memorandum van 1994: Rusland, de VS en het VK kwamen overeen Oekraïense onafhankelijkheid en soevereiniteit te respecteren, geen geweld te gebruiken tegen Oekraïne en geen economische druk uitoefenen om Oekraïens beleid te beïnvloeden. Oekraïne gaf in ruil daarvoor nucleaire wapens op."

"Het kabinet wil niet speculeren over scenario’s over afscheidingen binnen Oekraïne of verdere Oost/West-polemiek. Ook op Nederland rust een verantwoordelijkheid om niet bij te dragen aan stappen die een escalerend effect kunnen hebben. De mogelijkheden voor dialoog moeten open blijven, ook met Rusland. De Russische autoriteiten zijn, hoe onacceptabel hun acties momenteel ook zijn, nodig voor een politieke oplossing. Er zijn vanzelfsprekend grenzen. Aperte vijandigheden of onbereidheid om zich aan internationaal recht en internationale verdragen te houden die Rusland zelf heeft ondertekend, kan niet zonder consequenties blijven. Het kabinet zal met internationale partners in nauw contact staan over mogelijke politieke en/of economische maatregelen die in een dergelijk geval genomen kunnen worden. Het kabinet spreekt zijn sterke steun uit voor de Europese coördinerende rol van de Hoge Vertegenwoordiger Ashton, die deze week zowel naar Moskou als naar Kiev zal afreizen."

22.06 uur: Medvedev: 'Nieuwe revolutie eindigt in bloedvergieten'
De huidige Oekraïense regering zal 'eindigen met een nieuwe revolutie', voorspelt de Russische premier Dimitri Medvedev. 

In een Facebookpost beschuldigt hij de nieuwe regering in Kiev van 'de macht grijpen' en zegt hij dat oud-president Janoekovitsj volgens de grondwet nog steeds de legitieme president is.

"Als hij schuldig is, regel dan een procedure om hem af te zetten en sleep hem voor de rechter. Doet men dat niet, dan is dat wetteloosheid, ofwel de macht grijpen, en dat betekent dat zo'n [nieuwe] orde zeer onstabiel zal zijn. Het zal eindigen in een nieuwe revolutie. En nieuw bloedvergieten."

21.56 uur: 'Onaanvaardbare interventie' 
Er is inmiddels wat meer bekendgemaakt aangaande het telefoongesprek tussen Angela Merkel en Vladimir Poetin.

Merkel zei Poetin dat de Duitse regering Rusland beschuldigt van het 'overtreden van het internationale recht door de onaanvaardbare Russische interventie op de Krim.'

Poetin heeft 'ja' gezegd op het Duitse voorstel om een onderzoek in te stellen naar de situatie op de Krim en elders in Oekraïne, mogelijk onder auspiciën van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa. Die organisatie houdt vanavond een vergadering over Oekraïne.

En hier vind je nog een filmpje van Russische militairen bij een basis in Sebastopol. 

21.45 uur: NAVO-verklaring na overleg vanmiddag
De NAVO heeft naar aanleiding van de buitengewone vergadering die vanmiddag werd gehouden een statement afgegeven over de conclusies van vanmiddag. Een bloemlezing: 

  • We veroordelen Ruslands militaire escalatie in de Krim.
  • We zijn ernstig bezorgd aangaande de autorisatie van het Russische parlement van gewapende actie tegen Oekraïne.
  • We roepen Rusland op om zich aan haar verplichtingen als VN-lid te houden.
  • We roepen Rusland op om spanningen te deëscaleren, internationale overeenkomsten na te leven en de troepen terug te trekken.
  • We hopen op democratie voor het Oekraïense volk.
  • NAVO-bondgenoten zullen de Oekraïense soevereiniteit en territoriale integriteit blijven steunen.
  • Niemand heeft gevraagd Artikel 4 in werking te stellen. [Tot dusver werd in de media aangegeven dat Letland in Litouwen dit expliciet zouden hebben gedaan, red.]
  • De NAVO zal gaan proberen om een NAVO-Rusland-raadsbijeenkomst te organiseren.

21.35 uur: meer dan 300 anti-oorlogsdemonstranten opgepakt 
Kasparov.ru, de website van Garri Kasparov, die ooit wereldkampioen schaken was en eind jaren '90 voor het eerst verslagen werd door een computer, stelt dat er vandaag meer dan 300 mensen zijn opgepakt bij anti-oorlogsdemonstraties in Moskou.

ANP meldt: "Volgens de website zijn zo'n 1500 demonstraten de straat op gegaan. Ze riepen leuzen als 'handen af van Oekraïne'." De politie zou met geweld hebben opgetreden. 

21.33 uur: 'Grote economische schade bij strijd op Krim'
En dit bericht werd opgesteld door onze maatjes bij het ANP: Een strijd tussen Rusland en Oekraïne om het schiereiland de Krim zou een ongekende economische schade aanrichten. Dat stelden gerenommeerde Duitse economen zondag tegen zakenblad Handelsblatt.

"De geopolitieke spanningen bij de eigen voordeur en een potentieel politiek conflict met Rusland brengen voor de Europese Unie een hoop onzekerheden met zich mee", aldus hoofdeconoom Ulrich Kater van Dekabank. "Afgezien van het effect op gasleveringen vanuit Rusland via Oekraïne is niet in te schatten hoe Oost-Europa zal worden geraakt door een mogelijk militair conflict."

Kater hoopt, evenals directeur Gustav Horn van het Instituut voor Macro-economisch Onderzoek (IMK), dat het conflict in de kiem gesmoord kan worden. "In een oorlogssituatie kan het IMF of de Europese Unie weinig doen en zal een bankroet van Oekraïne onvermijdelijk zijn. Dat zal leiden tot wereldwijde onrust."

21.30 uur: Duitsers willen 'contactgroep' Oekraïne
Onze (betaalde) vrienden van persbureau Novum melden het volgende:

De Duitse minister van buitenlandse zaken Frank-Walter Steinmeier heeft zondag een internationale 'contactgroep' geopperd die een oplossing moet zoeken voor de crisis in Oekraïne. Deze groep zou moeten bestaan uit Europese landen en wellicht de Verenigde Naties, plus Rusland en Oekraïne. De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) kan worden gevraagd een missie te vormen om vast te stellen wat er precies gaande is op de Krim en in het oosten van Oekraïne.

Tegenover de televiziezender ARD zei Steinmeier dat de hoogste prioriteit moet zijn dat Kiev en Moskou met elkaar gaan praten. "Uiteindelijk moet het resultaat zijn dat de Russische militairen terugkeren naar hun kazernes." Steinmeier gaf ook aan dat leden van de Groep van Acht industrielanden verdeeld zijn over de vraag of Rusland vanwege zijn optreden in Oekraïne van deze club moet worden uitgesloten.

"Sommigen zeggen dat wij nu een krachtig signaal moeten afgeven en Rusland moeten uitsluiten. Anderen zeggen, en ik ben het meer met hen eens, dat het G-8-format het enige is waarin het Westen nog rechtstreeks met Rusland praat. En moeten wij dit ene format echt opofferen? Ik denk dat wij ervoor moeten zorgen dat wij aan een de-escalatie in Oekraïne moeten bijdragen en niet een mogelijke verscherping dichterbij moeten brengen."

De G-8 bestaat uit Canada, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Japan, Rusland en de Verenigde Staten. De volgende top van de G-8 staat in juni gepland in het Russische Sotsji. In 2015 neemt Duitsland het voorzitterschap van de G-8 over.

20.53 uur: liveblog van vanmiddag gearchiveerd 
Omwille van de lees- en laadbaarheid van deze pagina zijn de 28 updates tussen 12.00 uur en 18.00 vanmiddag hier gearchiveerd. 

20.45 uur:  video van Russische belegering Oekraïense basis
The Telegraph laat zien haar reputatie van kwaliteitskrant niet voor niets te hebben. 

Journalist Roland Oliphant, in het begin van de middag al aan bod gekomen, maakte deze reportage over de Russische belegering van de Oekraïense legerbasis Perevalne.

Russische troepen staan rondom de hele basis geposteerd, terwijl de Oekraïners in de basis opgesloten zitten.

20.35 uur:  Russen bestormen Oekraïense barakken
Ondertussen blijven Russische troepen de Oekraïense legerbases op de Krim voortdurend lastigvallen en provoceren.

Ze hebben de barakken meermaals bestormd met het oog op ontwapenen van de aanwezige Oekraïners. Die verzetten zich tegen de Russen, maar van geweervuur is vooralsnog geen sprake geweest.

Journaliste Olga Tokariuk twittert:

20.30 uur:  'Poolse leger naar Oekraïense grens'
Volgens onbevestigde berichten via Twitter en elders zou Polen haar militairen momenteel naar de Pools-Oekraïense grens verplaatsen. 

Ter informatie: de Polen hebben mede door de Sovjetbezetting van '39-'41 en '45 tot '91, maar ook door de zeer bloedige (en tegenwoordig grotendeels vergeten) Pools-Russische oorlog van 1919-1921, een bloedhekel aan de Russen.

Zou Polen zich daadwerkelijk militair willen gaan bemoeien, dan zou dat betekenen dat ook de hele NAVO direct het conflict in gesleept wordt. 

Verschillende foto's van troepentransporten werden inmiddels gedeeld op internet:

20.20 uur: situatie belegerde basis iets verbeterd
Op een van de Oekraïense militaire bases die vannacht door Russen werden omsingeld, Privolnoje, heerste vanochtend nog een zeer gespannen sfeer.

Russische troepen buiten de poort en Oekraïeners -mét een tank- erbinnen stonden urenlang tegenover elkaar in een patstelling.

Volgens journalist Ed Flanagan is de sfeer inmiddels iets verbeterd. De tank is bij de poort weggehaald en er staat nog maar een derde van het eerdere aantal soldaten op wacht:

20.14 uur: Poetin belt met Merkel
Vladimir Poetin laat zich al zeven dagen lang niet uit over de oplopende spanningen rondom de Russische militaire bemoeienis in Oekraïne. Toch belt hij af en aan met wereldleiders, alsof het een hobby van hem is.

Gisteren kon hij 90 minuten aan zijn telefoonrekening toevoegen [of Obama moet hem hebben opgebeld, red.], vandaag heeft hij opnieuw contact gehad: dit keer met de Regierungsbabe Deutschlands, Angela Merkel.

Merkel had hem verontwaardigd en verontrust opgebeld, maar Poetin stelde haar direct zoveel mogelijk op haar gemak. Hij vertelde haar dat 'de maatregelen die Rusland heeft genomen compleet te rechtvaardigen zijn gezien de situatie in Oekraïne.' Daarnaast zou hij hebben gezegd dat extremistische nationalisten de omwenteling van de Oekraïense regering van afgelopen week zouden hebben bewerkstelligd.

Of Angela door Vladimirs zalvende woorden daadwerkelijk gerustgesteld is, zal moeten blijken maar is allesbehalve zeker. Wel meldt het Kremlin dat Duitsland en Rusland bilaterale gesprekken zullen blijven onderhouden om 'normalisatie' van de situatie in Oekraïne te bewerkstelligen. 

20.05 uur: 'Rusland uit G8 geen goed idee'
De Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Frank-Walter Steinmeier, werd eerder vandaag al geciteerd toen hij de situatie 'extreem gevaarlijk' noemde. 

Toch lijkt hij Rusland niet uit de G8 te willen schoppen, hetgeen door de VS als strafmaatregel werd geopperd. Dat zei hij in een vraaggesprek met televisiezender ARD.

Volgens NRC gaf hij aan dat de G8 'het enige forum is waar het Westen direct met Rusland in gesprek kan treden.' Het lijkt Steinmeier geen goed idee om juist die enige gespreksmogelijkheid op te offeren.

Obama zal ondertussen vanavond met een rij aan bondgenoten van de VS bellen, zo stelde de woordvoerder van het Witte Huis (Josh Earnest) in alle ernst.

19.50 uur: oblast Luhansk erkent Kiev niet meer
Nadat de regering van de Krim het eerder al deed, wordt de nieuwe Oekraïense regering ook niet langer erkend door de raad van de Oekraïense oblast Luhansk. De bevolking aldaar is grotendeels Russisch en het ligt dan ook in het uiterste oosten van Oekraïne. 

De regionale raad stelt: "Wij beschouwen de centrale regering en alle takken ervan niet meer als legitiem, gezien de regering geformeerd is buiten de Oekraïense wet om."

De raadsleden raden ook een referendum aan voor meer autonomie. Daarnaast wil men Russisch officieel als tweede taal van het land laten verklaren.

Tot slot steunt de raad in het statement op haar website haar pro-Russische voorzitter Valery Holenko.

19.30 uur:  details aangaande hoogverraad Berezovski
Aangaande het hoogverraad van de marinechef nog wat details: naar aanleiding van het in de update van 18.35 uur aangehaalde filmpje, waarin Denis Berezovski trouw zwoer aan de pro-Russische Krimregering is er een officieel onderzoek ingesteld naar hoogverraad. 

De ondersecretaris van de Oekraïense Veiligheidsraad, Viktoria Syoemar, geeft aan: "Tijdens de blokkade door Russische eenheden van het centrale hoofdkwartier van de marine weigerde hij weerstand te bieden en legde hij zijn wapens neer."

"Het Openbaar Ministerie heeft een aanklacht opgestart tegen Berezovski onder statuut 111: hoogverraad tegen de staat."

Berezovski's kersverse vervanger Serhij Hajdoek is net als Berezovski (voor zijn ontslag) een admiraal in de marine.


In de herhaling: Berezovski's verraad

19.20 uur: Britse minister van BuZa in Kiev geland
De Britse buitenlandminister William Hague twitterde dat hij zojuist in Kiev is geland om met Oekraïense politieke leiders te praten:

FOK.nl moet met al die druk twitterende politici terugdenken aan de Arabische Lente, waar in Caïro deze tekst op een muur werd gekalkt: "The revolution will not be televised. It will be tweeted." 

19.13 uur: commandant ontslagen, onderzoek wegens 'hoogverraad'
De vice-secretaris van de Oekraïense Veiligheidsraad meldde zojuist dat met het aanstellen van de nieuwe, naar de Kiev-regering luisterende marinebaas, de oude direct is ontslagen.

Dat schrijft de Volkskrant. Ook is er een onderzoek op poten gezet omdat hij naar verluidt zou hebben geweigerd tegen de Russen te vechten. Dit wordt gezien als hoogverraad.

De Britten geven daarnaast aan in een statement dat werd uitgevaardigd in naam van de premier zelf, dat David Cameron vanavond zal bellen met de Poolse premier Tusk, alsook de presidenten Obama (VS) en Grybauskaite (Litouwen). 

Zodra er meer bekend is over de afloop van het NAVO-beraad van vanmiddag lees je het hier op FOK.nl. 

19.05 uur: nieuwe chef marine Oekraïne 
Rear-Adm Serhij Hajdoek is zojuist benoemd tot de nieuwe bevelhebber van de Oekraïense marine, nadat Denis Berezovski defecteerde naar de pro-Russische Krimregering [zie update van 18.35 uur]. 

Het vlaggeschip van de Oekraïense marine, de Hetman Sahaidachny, blijft trouw aan de regering in Kiev, meldt een statement op de website van het Oekraïense ministerie van Defensie.

Het schip zelf bevindt zich momenteel op een marinebasis in Kreta en is op de terugweg van een anti-piraterijmissie in de Golf van Aden en de Indische Oceaan.

18.55 uur: Russen vernielen grensbewakingspost
Eerder vandaag arriveerde een groep burgers en gewapende Russische soldaten in trucks bij een grensbewakingspost in Simferopol. 

"De aanvallers vernielden alle deuren, werkstations en communicatie-apparatuur", stelde de Oekraïense grensbewaking in een persbericht. Hoewel men zonder geweld niet kon voorkomen dat de vernielingen werden aangericht, werd het de aanvallers echter niet toegestaan om de aanwezige wapens mee te nemen.

18.50 uur: Britten boycotten Paralympische Spelen
Premier David Cameron van het Verenigd Koninkrijk gaf zojuist aan dat er geen Britse regeringsvertegenwoordigers naar Sotchi afreizen voor de Paralympische Spelen.

Hiermee worden de Spelen alsnog (of opnieuw) een politiek heet hangijzer. Er zullen geen Britse ministers of andere leden van de regering in Sochi komen.

De van nature optimistische en blijmoedige Geert Wilders heeft ook zijn steentje bijgedragen door tegenover persbureau AP te stellen: "Dat de EU dit willens en wetens heeft aangewakkerd, laat de gewetenloosheid zien van de EU-leiders die zo graag voor grootmacht op het wereldtoneel willen spelen."

"Natuurlijk moeten de Russen terug in de kazerne en met hun handen van het territorium van de Oekraïne incluis de Krim afblijven, maar EU heeft dit aangewakkerd en zo opnieuw haar failliet aangetoond."

18.45 uur: Oekraïners en masse leger in
Terwijl burgers en officieren in het pro-Russische deel van Oekraïne overlopen naar de Russische zijde, is er in pro-Europese delen een ware stormloop ontstaan bij rekruteringskantoren van het Oekraïense leger.

Dat meldt journalist Maxim Tucker via Twitter. Hij stelt dat vrienden, echtgenotes van vriendinnen én hun vaders zich massaal aanmelden bij het leger als reservist en/of beroepssoldaat:

Journalist Shaun Walker twittert dat hij in een door Russen belegerde Oekraïense legerbasis is, waar er momenteel gespannen onderhandelingen plaatsvinden:

18.35 uur:  Marinecommandant overgelopen
De gisteren aangestelde commandant van de Oekraïense marine, Denis Berezovski, is 'overgelopen' naar de pro-Russische zijde. In het onderstaande filmpje zweert hij trouw aan de Krim-regering, die eerder vandaag al aangaf de regering in Kiev niet te steunen:

Eerdere updates: 
Omwille van de laadbaarheid van deze pagina, zijn de (tientallen) updates tussen 12.00 uur en 18.00 vanmiddag hier gearchiveerd.