Waarom de VS een diepere recessie nodig hebben
Column door pberends:
Ik ben al jaren geïnteresseerd in het fenomeen van handelsbalansen van landen. Een handelsbalans laat zien of een land een tekort of een overschot heeft op de balans. Ruwweg houdt dit in dat wanneer een land een handelstekort heeft, het meer importeert dan exporteert, en vice versa. Simpel gezegd leeft een land met een handelstekort op de pof en is zijn huishoudboekje niet in orde.
Een handelstekort zegt meer over de gezondheid van een economie dan een tekort van de overheid dat doet. Wanneer de overheidstekorten hoog zijn, maar er een handelsoverschot is, betekent dit dat de overheidstekorten intern worden gefinancierd. Daarom kan een land als Japan, dat altijd torenhoge handelsoverschotten had, het makkelijk permitteren om de staatsschuld naar 200 procent van het bruto binnenlands product (BBP) op te laten lopen. Dit is ook de reden waarom de Japanse yen, ondanks torenhoge overheidstekorten, nog niet omgevallen is.
Op zichzelf hoeft een handelstekort niet erg te zijn. Handel is nooit perfect, dus er zijn altijd landen met tekorten en andere met overschotten. Een tekort hoeft al helemaal niet erg te zijn als een land dingen importeert om haar toekomstige productiecapaciteit te vergroten, door bijvoorbeeld machines te kopen. Zo kan men later de rekeningen terug betalen.
Ander verhaal is dat van bijvoorbeeld de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Spanje. Dit zijn drie landen die tot voor kort opmerkelijke grote tekorten hadden, van maar liefst 6 procent van het BBP.
Er was in deze landen sprake van enorme overconsumptie, gefinancierd door het maken van schulden. Hierdoor creëerde men bijvoorbeeld enorme huizenzeepbellen. Men kon de handelstekorten financieren door overwaardes op huizen te verzilveren. Of men zet de pond- of dollarpers gewoon aan. "Hier heb je onze biljetten (of virtueel geld, al helemaal goedkoop), dan krijgen we van jullie (het buitenland) mooie producten", zo zeiden de geldpersen bij wijze van spreken.
Over handelstekorten hoort men maar zeer weinig in de media. Dit terwijl juist handelstekorten dé oorzaak zijn van de huidige financiële en economische crisis. Maar weinig mensen lijken dit te snappen of te weten. Handelstekorten hebben een enorme weerslag op de waarde van een munteenheid. Landen met grote tekorten krijgen een munt die steeds waardelozer wordt. Simpelweg omdat er niets (of te weinig) tegenover staat, behalve papieren of digitaal geld.
Sinds het massaal uitbreken van de wereldwijde financiële economische crisis zijn er echter opmerkelijke dingen gebeurd. De Amerikaanse dollar werd totaal tegen alle verwachtingen in sterker van 1,60 naar 1,24 dollar per euro. Hoe kwam dit? Laat nu net het handelstekort van de VS gedaald zijn van ongeveer 60 miljard dollar per maand naar 26 miljard dollar afgelopen mei. Amerikaanse economie krimpt fors, er wordt minder geconsumeerd, en het handelstekort implodeert. Men leeft minder op de pof. Uitstekend voor de dollar.
Dit is precies de reden waarom deze recessie de oplossing is en niet het probleem om een gezonde balans in de wereldeconomie te krijgen. Men moet zelfs een zwaardere recessie toelaten om dat handelstekort volledig weg te werken en eindelijk een overschot te krijgen om zo de enorme Amerikaanse schulden eindelijk eens af te betalen aan het buitenland.
Waarom policymakers als de Amerikaanse president Barack Obama zich willen bemoeien met dit proces is dan ook een raadsel. Zij willen de economie en banengroei juist stimuleren in plaats van het daadwerkelijke probleem (het nog steeds hoge handelstekort) aan te pakken. Het 'stimuleren' van de economie zal het handelstekort eerder groter maken dan kleiner, en zo zal de uiteindelijke oplossing alleen maar uitgesteld worden.
Handelstekorten zijn als dweilen met de kraan open. Men moet steeds meer schulden maken om het te financieren. Door het uitbreken van de crisis werd de dollar en balans in de wereldeconomie juist veel gezonder. Nu zet men alles op alles om te voorkomen dat wij naar een gezonde balans in de wereldeconomie gaan.
De volgende crisis, zoals de val van de munteenheid van een land, kan zich juist door interventie in deze recessie aandienen. Men probeert de symptomen (economische krimp, hogere werkloosheid) in plaats van de oorzaak van deze crisis (de enorme handelstekorten van sommige landen) aan te pakken.
Daarom hebben de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk een diepere recessie nodig. Elk interventie hierin zal de uiteindelijk pijn alleen maar uitstellen of zelfs erger maker. Of de val van de dollar of pond veroorzaken.
Procentueel gezien ten opzichte van het BBP hebben (of hadden) IJsland en Zimbabwe de grootste handelstekorten van de wereld. We weten allemaal wat er met die twee landen gebeurd is.
