Een onderzoekscommissie, georganiseerd door Israëlische burgers, heeft ernstige beschuldigingen geuit tegen premier Benjamin Netanyahu en anderen met betrekking tot de bloedige verrassingsaanval door Hamas in oktober 2023. Het bloedbad op 7 oktober 2023, met 1.200 doden en ongeveer 250 ontvoerden, kon plaatsvinden doordoor de ‘arrogante’ leiding onder Netanyahu en het veiligheidsapparaat, aldus het eindrapport van de commissie.

Waarschuwingen werden genegeerd en Hamas werd zwaar onderschat. De commissie werd in juli gevormd door familieleden van de slachtoffers en inwoners van steden die door Hamas zijn aangevallen, ook waren maatschappelijke organisaties bij het onderzoek betrokken.

De onderzoekscommissie staat onder leiding van een voormalige rechter en heeft naar eigen zeggen ongeveer 120 mensen geïnterviewd, waaronder ooggetuigen, voormalige regeringsleiders en gepensioneerde militaire officieren. De commissie pleit voor een officieel onderzoek waarbij ook onwillige getuigen zoals ministers kunnen worden opgeroepen.

Een zinloze, georganiseerde explosie van geweld tegen politie en hulpverleners, zo typeert het Openbaar Ministerie de rellen tijdens de afgelopen jaarwisseling in Hedel. Niet eerder liep het zo extreem uit de hand in de gemeente Maasdriel.

Vier verdachten hoorden vandaag in de rechtbank in Zutphen gevangenisstraffen tot 4 jaar tegen zich geëist voor hun aandeel in de ongeregeldheden “Dit was geen uit de hand gelopen nieuwjaarsviering, dit was een geplande veldslag.”

Een tijdlijn van de gebeurtenissen tot en met de zitting vandaag:

• Jaarwisseling 2023-2024- Nog voor de jaarwisseling zelf wordt er een autowrak naar het plein in Hedel gesleept en in brand gestoken. Dat is, blijkt later, een belangrijk teken dat er sprake is van een doelgerichte, planmatige aanpak om onlusten te veroorzaken. De brandweer komt ter plaatse om te blussen. Rond half één die nacht sleept een groep relschoppers wederom een sloopauto het plein op, om die vervolgens ook in brand te steken. Als de spuitgasten deze brand proberen te blussen, komen er mortierbommen op hen af, wordt hen het werk onmogelijk gemaakt en de blusactie afgebroken. Iets na twee uur ‘s nachts komt de Mobiele Eenheid in actie en vervolgens breekt, zo stelt het OM, “de hel los”. Het OM is van mening dat de meute precies dit doel voor ogen heeft: chaos creëren en brand stichten, om de politie uit te lokken ter plaatste te gaan en ten slotte de confrontatie aan te gaan. Die confrontatie volgt ook, onder meer met relschoppers die in het zwart gekleed zijn en bivakmutsen op hebben. In totaal zijn tussen de 100 en 200 personen op en nabij het plein. De politie wordt bekogeld met tientallen zware mortierbommen en het duurt, ondanks een noodbevel van de burgemeester, uren voordat de rust enigszins terugkeert. Een nu 23-jarige uit de gemeente Maasdriel, die vandaag terechtstaat, wordt op heterdaad aangehouden.

• Nieuwjaar, de nasleep- In plaats dat ze gezellig thuis oud en nieuw vieren met vrienden en familie, vrezen hulpverleners en agenten die nacht voor hun leven. Zij lopen zeer grote risico’s in de uitvoering van hun dagelijkse werk. Vier agenten houden er blijvende gehoorschade aan over, ME-leden lopen mentale en fysieke schade op en melden zich ziek. 21 agenten doen uiteindelijk aangifte. “Schokkend en diep triest”, noemt politiechef Gert Veurink de gebeurtenissen. Het Openbaar Ministerie stond daar vandaag tijdens de zitting ook bij stil: “Deze relschoppers wilden schade en letsel veroorzaken. Dat mensen hier dood konden gaan maakte hen niets uit. Immers, wie gooit anders mortierbommen gericht naar mensen? Alle ME-leden omschrijven dit als een extreme situatie met extreem geweld.”

• Januari- Opsporing en aanhouding- Op 11 januari besteedt het opsporingsprogramma Plaats Delict een eerste keer aandacht aan de rellen. Een nu 30-jarige man uit Ermelo (een plaats 80 kilometer verderop), wordt op 16 januari aangehouden. Deze verdachte heeft volgens het OM een organiserende rol. Met een bedrijfsbusje brengt hij die nacht tientallen kilo’s aan explosieven richting het centrum van Hedel. “Zoals munitie aangevoerd moet worden voor een veldslag, zo leverde deze verdachte tientallen kilo’s zwaar illegaal vuurwerk aan voor de relschoppers”, stelt het OM. Ook is hij één van de relschoppers die mortierbommen richting de ME gooit, waardoor agenten permanente gehoorschade oplopen. Dat het hier een gekende relschopper betreft, blijkt onder meer uit een stadionverbod dat hij op zak heeft.

• April- Tonen beelden Plaats Delict en aanhoudingen-Op 4 april worden wederom beelden aan het publiek getoond van verdachten die zich tijdens de jaarwisseling misdroegen. Van de rellen zijn namelijk scherpe camerabeelden. Een 46-jarige verdachte uit de gemeente Maasdriel wordt nog diezelfde dag aangehouden. Hij is degene die, blijkt uit de beelden, opvallende feestkleding aan heeft. Deze persoon is volgens het OM met name betrokken bij de strafbare feiten aan het begin van de nacht: hij gooit een explosief naar een brandweerwagen –waar op dat moment mensen in zitten- en is betrokken bij het in brand steken van de autowrakken. Voordat de ME ter plaatse is, is hij vertrokken. Op 23 april wordt een 38-jarige verdachte uit Amersfoort aangehouden. Ook hij gooit met mortierbommen richting de Mobiele Eenheid en deelt explosieven uit aan anderen. Hij kwam “puur en alleen om te rellen” over naar Hedel.

VVD-fractievoorzitter Edith Schippers vertrekt uit de Eerste Kamer. Het lukt Schippers niet om die taak met haar werk als topvrouw van een medicijnengroothandel te combineren, laat ze in een brief aan de VVD-leden weten.

Schippers is nog maar anderhalf jaar senator. Haar terugkeer vorig jaar in de Haagse politiek, na een carrière in het bedrijfsleven, ging gepaard met hoge verwachtingen. De VVD was op zoek naar een opvolger voor Mark Rutte en Schippers, jarenlang VVD-kopstuk en minister van VWS, werd geregeld genoemd als kanshebber. Maar die geluiden verstomden. Meer hierover bij Skipr.