Israëlische klokkenluider na 18 jaar vrij
Israël heeft woensdagmorgen na 18 jaar kerntechnicus Mordechai Vanunu vrijgelaten uit de Shikma-gevangenis. In 1986 werd hij wegens hoogverraad gearresteerd en ontvoerd uit Rome. Kort na zijn vrijlating gaf hij te kennen geen spijt te hebben van zijn daad. Hij verklaarde verder in de gevangenis 'wreed en barbaars' te zijn behandeld. De bewegingsvrijheid van Vanunu is een jaar beperkt. Zo mag hij het komende jaar onder andere niet in de buurt van de grens komen. Ook ambassades zijn voor de man verboden terrein.
Wie is Mordechai Vanunu?
Achttien jaar geleden werd de wereld opgeschrikt door het bericht dat Israël in het geheim werkte aan nucleaire wapens. De klokkenluider was Mordechai Vanunu, een Israëlische nachtwaker die jarenlang had gewerkt bij Israëls nucleaire installatie Dimona. Een installatie die in haar bestaan nog geen microwatt had geproduceerd.
Eind 1985 werd Vanunu in een bezuinigingsronde ontslagen. Hij vertrok op wereldreis waar hij in Australië in contact kwam met Guerrero, een Colombiaanse journalist, waaraan hij vertelde dat Israël de zesde nucleaire macht er wereld aan het worden was. Ook liet hij hem foto’s zien die hij vlak voor zijn ontslag maakte. De journalist overtuigde Vanunu ervan dat hij zijn verhaal aan de pers moest verkopen. Vanunu besloot dit te doen, maar niet voor het geld. Hij was bang voor een nucleaire rampscenario’s wat overigens niet ten onrechte was. Er zijn namelijk aanwijzingen dat Israël driemaal de inzet van kernwapens heeft overwogen: vlak voor de Zesdaagse Oorlog, in de eerste dagen van de Oktoberoorlog en tijdens de Golfoorlog.
De publicatie van zijn verhaal
In 1986 besloot hij zijn verhaal nogmaals te vertellen, nu aan Peter Hounam, een journalist van de Sunday Times. Hij zou het verhaal wereldkundig maken in de Engelse krant London Sunday Times. Zo hoopte Vanunu in Israël op een debat over de wenselijkheid van deze politiek. Nadat Vanunu Hounam had overtuigd van het bestaan van de ondergrondse fabriek met foto's en documenten, werd in september 1986 het artikel geplaatst. Hierin schreef Hounam ondermeer over de 200 kernkoppen die Israël had gefabriceerd zonder enige parlementaire goedkeuring.
De ontvoering
Na publicatie verdween Vanunu spoorloos uit Londen. Pas op 9 november verklaarde de Israëlische regering dat Vanunu in Israël gevangen zat. Hij was 'niet uit Groot-Brittannië ontvoerd noch op andere wijze illegaal in hechtenis genomen en naar Israël gebracht'. Dit klopte ook, op 30 september 1986 werd Vanunu van Londen naar Rome gelokt door een verleidelijke agente. De verhuizing naar Rome had als reden de goede betrekkingen met Engeland niet op het spel te zetten. Vanuit Rome werd hij naar alle waarschijnlijkheid in een container op een vrachtschip naar Israël vervoerd.
Proces
Vanunu probeerde op allerlei manieren details over zijn ontvoering aan de pers door te spelen. Om dit te voorkomen werd hij in een geblindeerd busje naar de rechtbank vervoerd, achter een laken naar de rechtszaal gejaagd waar hij met een helm op werd voorgeleid. Vervolgens werd hij weer onder sirenebegeleiding terug naar het busje gedreven. In de gesloten rechtszitting werd de klokkenluider veroordeeld tot 18 jaar gevangenisstraf wegens landverraad en spionage.
En nu verder
Na elf jaar van isolatiecel werd in 1998 zijn isolement opgeheven omdat hij niet langer relevante informatie openbaar kon maken. Maar vanaf 21 april, de dag van zijn vrijlating, zal Vanunu nog steeds niet veel vrijheid hebben. Zo mag hij Israël niet verlaten en ook in de buurt van de grens en buitenlandse ambassades mag hij niet komen. Deze beperkingen worden Vanunu opgelegd op advies van de Israëlische veiligheidsdienst Shin Bet, die bang is dat Vanunu na zijn vrijlating opnieuw geheime informatie over het Israëlische kernwapenprogramma naar buiten zal brengen.
Bronnen binnen de Shin Bet melden ook dat Vanunu na zijn vrijlating ook per e-mail geen contact mag onderhouden met buitenlanders. Ook mag hij met niemand praten over zijn vroegere werk bij de kerncentrale of over zijn ontvoering. In Israël mag hij buiten zijn woonplaats zich alleen verplaatsen met toestemming van de politie.
Vanunu heeft al aangegeven niet te beloven dat hij zich aan de hem opgelegde beperkingen zal houden. Hij heeft te kennen gegeven na zijn vrijlating naar de Verenigde Staten te willen verhuizen om daar bij een ouder Amerikaans echtpaar te gaan wonen. Dit echtpaar adopteerde hem vier jaar geleden. Hij had daarvoor al enkele jaren met hen gecorrespondeerd.
