FOK!toen: De Falkland Oorlog (Deel 3)

In het vorige deel van FOK!toen over de Falkland Oorlog verlieten we het verhaal op 26 mei, de dag waarop de VN-Veiligheidsraad resolutie 505 met vijftien stemmen vóór aannam. Een resolutie waarin zowel Argentinië als Groot-Brittannië werden gemaand om samen met de Secretaris-Generaal een einde te maken aan alle vijandigheden rondom de Falkland Eilanden. Vanaf 21 mei was de oorlog een nieuwe fase ingegaan waarbij het vooral aankwam op grondgevechten.

Dinsdag 26 mei was een zwarte dag voor de Britse vloot. De festroyer HMS Coventry zonk na een bombardement en het containerschip Atlantic Conveyor, met aan boord 3 Chinook- en 6 Wessex-transporthelikopters, een compleet veldhospitaal, ondersteuningsvoertuigen en zwaar geneeskundig materieel, door een Exocet-raket geraakt en brandt geheel uit. Bij deze gebeurtenissen zouden in totaal 24 Britten om het leven komen.

Uit het Nieuwsblad van het Noorden van 27 mei 1982

Dezelfde dag nog begint de opmars van de Britse troepen in de richting van het vliegveld Goose Green. VN-Secretaris-Generaal Perez de Cuellar was dezelfde dag begonnen aan een nieuwe bemiddelingsmissie om een einde te maken aan de Ralkland Oorlog. De Cuellar sprak met de Britse VN-afgevaardigde Parsons en de Argentijn Listre, die zijn land vertegenwoordigde in de volkenorganisatie. De veiligheidsraad wou dat er binnen een week zou worden aangestuurd op een staakt-het-vuren, maar De Cuellar was zeer pessimistisch over een kans van slagen zolang de strijd nog voortduurde. Hij wist echter dat een oproep tot een direct staakt-het-vuren zou worden getroffen door een Brits veto.

Een dag later ontstonden er ook de nodige spanningen bij de vergadering van de OAS (Organisatie van Amerikaanse Staten) in Washington. Toen bekend werd dat de Amerikanen Groot-Brittannië hadden voorzien van Sidewinder-raketten, die door de Britse Harrier-gevechtsvliegtuigen konden worden gebruikt bij luchtgevechten, deed Argentinië een felle aanval in de richting van de Verenigde Staten. Volgens minister van Buitenlandse Zaken Costa Mendez, hadden de VS Latijns-Amerika de rug toegekeerd om een Europese staat bij te staan in het nastreven van een misdadig, agressief, kolonialistisch avontuur. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Alexander Haig liet daarna weten dat de jonge mannen van Engeland en Argentinië met vastberadenheid hadden gevochten en getoond hadden dat zij de moed hadden om te sterven voor de waardigheid van hun naties, maar dat het tijd was geworden voor verzoening. In tegenstelling tot Costa Mendez kreeg Haig maar een zeer mager applausje van de aanwezigen.

Uit de Leeuwarder Courant van 28 mei 1982

De Argentijnse bevolking was er ondertussen van overtuigd dat de Britse troepen zware verliezen hadden geleden bij hun aanval op de Falkland Eilanden en niet meer in staat waren om nogmaals aan te vallen. Zo schreef een groot Argentijns dagblad op 27 mei dat er 26 Britse helikopters uit de lucht zouden zijn geschoten door de Argentijnen. Heel bijzonder aangezien de Britse luchtmacht in die omgeving niet eens zoveel helikopters in hun bezit had tijdens de oorlogshandelingen.

Op 28 mei begon de slag om Goose Green en Port Darwin. Ondanks hevig verzet wordt het de Argentijnen al snel duidelijk dat het een kansloze strijd is tegen de 600 geharde mariniers en paratroepers. De daaropvolgende dag geven zo'n 1300 Argentijnse soldaten in Goose Green zich over aan de Britse overmacht. Bij de aanval vallen aan Britse kant 17 doden, waaronder de luitenant-kolonel Herbert Jones, de commandant van de Para 2 eenheid. Jones zou de twijfelachtige eer krijgen van de hoogste Britse militair die in deze oorlog om het leven was gekomen. Ook vielen er 67 gewonden aan Britse zijde.

Uit de Leeuwarder Courant van 29 mei 1982

Op de voorlaatste dag van mei worden de slachtoffers van de aanval op Goose Green begraven. Ondertussen zijn Britse eenheden onderweg naar Mount Kent en Mount Challenger. Bij een aanval op Port Stanley wordt een RAF Harrier door luchtafweer neergehaald en stort 50 km van de HMS Hermes in zee. De piloot kan worden gered door een helikopter. Nadat Britse commando's op 31 mei Mount Kent hebben ingenomen krijgen ze de kans om Port Stanley te omsingelen. In de hoofdstad van de Falkland Eilanden bevonden zich zo'n 6000 Argentijnse soldaten.

Uit de Leeuwarder Courant van 1 juni 1982

Vanuit hun bruggehoofd bij San Carlos waren de Britten langs een tweetal routes opgetrokken en bevonden zich zo'n 20 kilometer van Port Stanley. De 4500 Britten hadden ondertussen steun gekregen van ongeveer 3000 Britse soldaten die een dag eerder vanaf het gevorderde passagiersschip Queen Elisabeth een landing hadden gemaakt in de omgeving van Port Stanley. Over het verloop van de operaties hield de Britse regering grote terughoudendheid in acht, maar het was wel duidelijk dat er flinke vorderingen werden gemaakt in de strijd.

 
Uit de Leeuwarder Courant van 1 juni 1982

De Britse regering maakte zich ondertussen grote zorgen over berichten dat de Argentijnse pogingen om wapens op de wereldmarkt te kopen hun vruchten af begonnen te werpen. Zo zouden Israël, Zuid-Afrika en Peru bereid zijn om wapens te leveren waaronder de gevreesde Franse Exocet-raketten. Ook waren er nog onbevestigde berichten dat Cuba Argentinië Russische Mig-straaljagers zou hebben aangeboden met Cubaanse piloten.

Op 2 juni komt een Britse soldaat om het leven bij een friendly fire-incident tussen SBS- en SAS-patrouilles. Boven Port Stanley worden pamfletten uitgestrooid waarop de Argentijnse soldaten tot overgave worden opgeroepen. Premier Thatcher biedt die dag Argentinië een laatste kans om terug te trekken van de Falkland Eilanden. Op 5 juni is er wederom een friendly fire-incident waarbij ditmaal een Gazelle-helikopter van 656 Sqn wordt neergehaald. Hierbij vallen 4 doden. Ondanks de erbarmelijke weersomstandigheden was de Britse troepenmacht in de eerste week van juni uitgegroeid tot zo'n 8000 man. De kustlandingen bij San Carlos zijn daarmee voltooid.

Uit het Nieuwsblad van het Noorden van 2 juni 1982

In de vroege ochtenduren van 6 juni gaan de 2nd Battalion Scots Guards bij Fitzroy aan land en vestigen daar een vooruitgeschoven post voor het 2e infanterie brigade. De Welsh Guards vertrekken ’s nachts uit San Carlos en schepen in aan boord van de HMS Fearless voor een verplaatsing naar Fitzroy. Op 8 juni ligt het landingsschip RFA Sir Galahad voor anker in Port Pleasant bij Fitzroy. Aan boord van dat schip bevinden zich ook eenheden van de Welsh Guards die bij Bluff Cove aan land zullen gaan. Opeens worden de schepen gebombardeerd door een viertal Argentijnse Skyhawks. Bij de hevige luchtaanval van de Argentijnen vallen aan Britse kant 51 doden (waaronder 38 man van de Welsh Guards) en zo'n 155 gewonden. De Argentijnen richten vervolgens hun vizier op de landing craft Foxtrot 4 van de HMS Fearless en brengen deze tot zinken. Ook hierbij valt een zestal dodelijke slachtoffers. De Britten weten met hun Harriers drie van de vier Argentijnse vliegtuigen neer te halen.

Uit het Nieuwsblad van het Noorden van 10 juni 1982

Op 10 juni worden er in één etmaal 44 patrouillevluchten uitgevoerd met Sea Harriers. Ondertussen bestookt de HMS Yarmouth met haar 4,5 inch kanonnen Moody Brook, Mount Harriet, Mount William, Sapper Hill en Two Sisters. Vanuit Peru wordt een tiental Mirage-gevechtsvliegtuigen naar Argentinië gestuurd om de verliezen aan te vullen. Op West Falkland wordt een verkenningseenheid van de SAS aangevallen door Argentijnse troepen. Hierbij valt één dode. Het was overigens de eerste en enige oorlogsactie op het westelijke eiland. Op het andere eiland kregen de bewoners even ademrust. Het was echter de welbekende korte stilte voor de spreekwoordelijke storm.

Een dag later beginnen de Britten een gecoördineerde aanval op Mount Harriet, Goat Ridge, Two Sisters (North Sister en South Sister) en Mount Longdon, een aantal kleinere plaatsen ten westen van Stanley. De Slag om Stanley begint met een bombardement vanaf de HMS Avenger. Hierbij zouden de enige drie burgerslachtoffers van de Falklandoorlog vallen. Het politiebureau van Stanley, dat als Argentijns hoofdkwartier dient, wordt door een Westland Wessex-helikopter bestookt door een AS.12 air-to-ground raketten, waarbij een groot aantal Argentijnen om het leven komen. De Queen Elisabeth 2 keert ondertussen terug in Southampton met de overlevenden van de gezonken schepen Antelope, Ardent en Coventry. Bij de aanval van de Britse commandos op Mount Harriet komen 2 soldaten om het leven. Zo'n 400 Argentijnen worden krijgsgevangen gemaakt. Bij de aanval op Mount Longdon ligt de heuvel 48 uur onder hevig Argentijns artillerievuur waarbij 23 Britten worden gedood. Ook komen er zo'n 50 Argentijnen in de strijd om. Als de HMS Glamorgan zich op 12 juni terugtrekt naar volle zee, wordt het schip geraakt door een Exocet-raket, met als resultaat 13 doden.

Uit de Leeuwarder Courant van 12 juni 1982

Op 13 en 14 juni richten de Britse troepen zich op de plaatsen Wireless Ridge, Tumbledown Mountain en Mount William. Bij de hevige Argentijnse beschietingen op Britse posities komen in totaal 13 Britten om het leven. Toch weet men de plaatsen relatief snel te veroveren. Op 14 juni trekt rond 11.30 uur een einheid van Britse Paratroopers de stad Stanley binnen. Vroeg in de middag krijgen de soldaten de strikte orders om alleen in geval van zelfverdediging te schieten. Na korte onderhandelingen volgt de onvoorwaardelijke overgave van de Argentijnse bezettingstroepen aan de Britse heroveringstroepen en leggen zo'n 9800 Argentijnen de wapens neer.

Uit de Leeuwarder Courant van 15 juni 1982

Op 15 juni maken de Britten bekend dat ze zo'n 10.254 Argentijnse krijgsgevangenen hebben gemaakt. Generaal Galtieri moet twee dagen later aftreden als president van Argentinië en opperbevelhebber van de Argentijnse strijdkrachten. Met meer dan 8.000 krijgsgevangenen aan boord vertrekken Canberra en Norland op 18 juni naar de Argentijnse haven Puerto Madryn. Op 20 juni geven de Argentijnse troepen op Southern Thule en de South Sandwich Islands zich ook over. Een dag later maakt de nieuwe Argentijnse president Reynaldo Bignone bekend dat alle Argentijnse troepen zich zullen houden aan de wapenstilstand. De oorlog is voorbij en de Falkland-eilanden zijn weer Brits.

Uit het Nieuwsblad van het Noorden van 15 juni 1982