Film: The Golden Compass

Een al vroeg begonnen, groot opgezette reclamecampagne moet er samen met een uitgebreide merchandising voor gaan zorgen dat productiemaatschappij New Line Cinema de ruim 200 miljoen dollar die er in The Golden Compass gestoken is, terug zal verdienen. Al snel wordt duidelijk waar al dat geld gebleven is, want wanneer we niet overdonderd worden door spetterende special effects en oogverblindende computeranimatie, dan zien we talloze grote namen uit Hollywood het scherm vullen. The Golden Compass mag dan wel een instant kersthit zijn, dat wil nog niet meteen zeggen dat het een goede film is.

Het Verhaal
Of zou het met het verhaal ook wel goed zitten? The Golden Compass is de verfilming van het eerste boek Northern Lights van de His Dark Materials-trilogie van schrijver Philip Pullman. Pullman is ondertussen bezig aan het vervolg van deze succesvolle fantasy-trilogie. Pullman richtte zich met zijn boeken meer op volwassenen, maar bij de verfilming van dit boek is ook aan een lucratieve jonge doelgroep gedacht. Over twee weken, net op tijd voor kerstmis, komt zelfs de in het Nederlands nagesynchroniseerde versie in de bioscopen te draaien.

In een parallel universum, waar zielen niet in mensen huizen maar zich buiten hun lichaam als dieren – zogenaamde Daemons – manifesteren, leeft het meisje Lyra. Ze is een leerlinge aan het Jordan College in de parallelle versie van Engeland. Haar oom, Lord Asriel doet wetenschappelijk onderzoek op de parallelle versie van de Noordpool. De wereld wordt echter geteisterd door Gobblers, of Lokkers, die de laatste tijd voor een aantal mysterieuze verdwijningen van kinderen hebben gezorgd. Wanneer Lyra’s vriendje Roger wordt gekidnapt, is ze vastbesloten hem terug te vinden. Van de Hoofdmeester van Jordan College krijgt ze een zogenaamde Alethiometer mee, het Gouden Kompas. Een eeuwenoud instrument dat de lezer ervan elke vraag kan beantwoorden en laat het nu net zo zijn dat Lyra de uitverkorene is om het kompas te lezen. Aanvankelijk gaat ze als assistente van de mooie, vrijgevochten Mrs. Coulter op pad. Het duurt echter niet lang voordat Lyra er achter komt dat Mrs. Coulter wat in haar schild voert en niet te vertrouwen is. Ook heeft het Magisterium, de organisatie die de macht heeft in deze wereld, het voor het zeggen. Uiteindelijk brengt Lyra’s queeste haar naar Svalbard, waar ze met behulp van Zigeuzen (Gyptians), gigantische pratende ijsberen, een luchtschipcowboy, vliegende heksen en haar Daemon Pan, de strijd met het kwaad aangaat.

Controverse
De schrijver Philip Pullman mag dan wel gezegd hebben dat zijn trilogie geen religieuze dan wel politieke agenda bevat, de film heeft in de Verenigde Staten al voor enige controverse gezorgd. De Katholieke Liga riep bijvoorbeeld op tot het boycotten van de film. Niet omdat fantasy nu eenmaal ketterij is en de film vol zou zitten van ketterse ideeën. Eerder omdat de vergelijking tussen de Rooms-katholieke Kerk en het Magisterium makkelijk te maken valt. Het tegengaan van vooruitgang in de wetenschap, het ontkennen van de magische stof 'Dust' en het tegenwerken van de wetenschapper Lord Asriel doet denken aan de schermutselingen die de kerk eerder heeft gehad met onder andere Galileo. Ook de nadruk die er door Lyra en Mrs. Coulter op vrije wil wordt gelegd, kan goed worden opgevat als een kritische noot bij het vrije wil - predestinatie debat. Onzin, zeggen regisseur Chris Weitz en schrijver Pullman. De film is, anders dan het boek, meer een kritiek op dogmatische organisaties in het algemeen, die hun wil opdringen aan de onschuldige massa. Maar natuurlijk kan dit excuus ook gezien worden in het licht van de vrees om talloze katholieke bioscoopbezoekertjes te verliezen.

Pracht, praal, en de vacht van Iorek Byrnison
Hoe dan ook, The Golden Compass is een lust voor het oog. De ontwerpers van de schitterende gebouwen hebben naar hartenlust verschillende architectonische stijlen door elkaar gehusseld om zo een oogverblindende, middeleeuwse en tegelijkertijd moderne wereld te creëren. Dit aangevuld met enkele pareltjes, zoals het Jugendstilachtige luchtschip van Mrs. Coulter. Maar de echte prestaties zijn geleverd door de whizzkids die aan de slag zijn gegaan met de dieren. De Deamons van de verschillende personages zijn stuk voor stuk prachtig geanimeerd. Daemons van kinderen hebben nog geen vaste vorm aangenomen: de transformaties van Pan – muis, fret, wezel, kat, vogel – zien er geweldig uit. En dan de enorm indrukwekkende ijsberen. Iorek Byrnison, de gigantische beer die Lyra te hulp komt en de diepe stem van Ian "Gandalf" McKellen draagt. Een lust voor het oog. Vooral wanneer Pan in haar wezelvorm in gesprek is met Lyra op het zigeuzenschip en de wind door haar vacht heen blaast kunnen we zien dat er duidelijk niet bezuinigd is op de animaties.

Lyra & De Luchtcowboy
De cast van de film mag er ook zijn. Nicole Kidman als Mrs. Coulter, Daniel "Bond" Craig als Lord Asriel, Eva Green als de heks Serafina Pekkala . Veel in beeld komen de de sterren echter niet, het opvallendste is nog wel Nicole Kidman die Mrs. Coulter als een prachtige, koude, sexy verschijning neerzet. Nee, wat acteren betreft wordt de film gedragen door de impulsieve Lyra, energiek en oprecht neergezet door de onervaren twaalfjarige Dakota Blue Richards. De eeuwige cowboy Sam Elliott (the Big Lebowski, Butch Cassidy and the Sundance Kid) herhaalt zijn routine, met een knipoog, als de aeronaut Lee Scoresby.

The Golden Compass is een prachtige film, waar echter ook wel enige puntjes van kritiek bij te vinden zijn. Een verfilming van een ingewikkeld fantasyboek als Northern Lights verloopt natuurlijk nooit vlekkeloos, zeker niet wanneer regisseur Chris Weitz het binnen twee uur klaargespeeld heeft. Er blijven wat losse eindjes open en het script zit niet altijd even logisch in elkaar. Weitz wanhoopte aan het begin van het project nog dat hij zich nooit zou kunnen meten met de grote Peter Jackson. Desalniettemin heeft Weitz, die eigenlijk alleen About a Boy als noemenswaardige film op zijn naam heeft, geen slecht prestatie afgeleverd. Natuurlijk is het geen Lord of the Rings. Maar The Golden Compass overtreft het tegenvallende, kinderlijke Chronicles of Narnia met gemak. Het parallelle universum dat Weitz tot leven heeft weten te wekken vormt een prachtige, vermakelijke film die iedereen zal aanspreken.

Label: RCV Releasedatum: 6 december 2007 Kijkwijzer:
Waardering: