Op de rol: 'Ze liet haar moederhart spreken'

Op rechtspraak kom je naast heel veel informatie en uitspraken ook enkele verslagen van rechtzittingen bij de politierechter. Dit maal een verslag over de Syrische moeder Noor die tegen beter weten in haar zoon Hassan probeert Nederland binnen te krijgen via Rhodos, uit angst dat Hassan zou worden gedeporteerd naar Syrië.

De Syrische Noor (48) vliegt in de zomer van 2019 van Schiphol naar Rhodos. Niet voor de zon of de souvlaki, maar om haar 28-jarige zoon Hassan op te pikken en mee te nemen naar Nederland. Noors jongere zoon Masoef heeft de tickets geregeld en via Whatsapp doorgestuurd. Bij het boarden op het vliegveld van Rhodos laat Hassan* ‘zijn’ paspoort zien en samen stappen ze in het vliegtuig en gaan naast elkaar zitten. 3,5 uur later landen ze op Schiphol en stappen achter elkaar uit. Griekenland is een Schengenland, dus paspoortcontrole is er bij aankomst niet bij.

Maar als Noor en Hassan met de vakantiegangers uit de slurf komen, worden zij wél gecontroleerd door de marechaussee. Moeder en zoon zijn een verdacht stel. Ze worden meegenomen voor ondervraging en gefouilleerd. Noor heeft Hassans paspoort en verblijfsvergunning in haar bh verstopt. Die blijken niet van hem, maar van zijn jongere broer Masoef. De aap komt uit de mouw: Noor wilde haar zoon via Griekenland naar Nederland smokkelen. Ze zit 2 dagen vast in de politiecel en Hassan verhuist naar het asielzoekerscentrum Prinsenbosch in Gilze.

Turkije
Vandaag zit Noor voor de Haarlemse politierechter. Ze heeft haar jongste zoon en raadsman Nuijten meegenomen. Er is ook een tolk aangeschoven. Noor kwam in 2014 uit het Syrische Aleppo naar Nederland en is uiteindelijk met een verblijfsvergunning neergestreken in het Friese Dokkum. ‘Wist u dat u uw zoon op die manier niet naar Nederland mocht halen?’, vraagt politierechter Ten Bos. ‘Ja, dat wist ik’, antwoordt Noor via de tolk. ‘Mijn zoon liep gevaar. Hij zat 3 jaar in Turkije en ze wilden hem naar Syrië sturen. Haal ik hem op of laat ik hem daar doodgaan? Iedere moeder op deze wereld zou hebben gedaan wat ik heb gedaan.’ ‘Ik snap waarom u dat zegt’, reageert politierechter Ten Bos, ‘maar hebt u niet ook geprobeerd om uw zoon via gezinshereniging naar Nederland te halen?’ ‘Ja we hebben 2 keer een aanvraag gedaan en 2 keer is die aanvraag afgewezen. Het is een raadsel voor mij waarom.’

Gezin
‘Wat moet er gebeuren, vindt uzelf? U weet dat er forse straffen op mensensmokkel staan. Vindt u dat u een straf verdient?’, vraagt de politierechter. Noor antwoordt: ‘Ik had geen andere keuze. Ik verdien een straf, maar ik hoop dat u mij wilt vergeven.’ Officier van justitie Buijsman is geen voorstander van vergiffenis. Noor was er vast niet op uit om geld aan mensensmokkel te verdienen en ze had geen handlangers. Ze handelde ook vast als moeder, maar ze is wèl een mensensmokkelaar, vindt de officier. ‘Het is verdrietig als er geen hereniging van het gezin kan zijn, maar de uitkomst mag niet als gevolg hebben dat er illegaal een gezinslid naar Nederland wordt gehaald. Dat maakt die procedure zinloos.’ Noor heeft toch besloten haar zoon illegaal naar Nederland te halen en gebruikte daarvoor de papieren van haar andere zoon. Officier Buijsman: ‘Het Openbaar Ministerie neemt mensensmokkel hoog op en we vragen hiervoor in principe ook hoge onvoorwaardelijke gevangenisstraffen. Omdat het hier om een familieband gaat en er geen geld aan de smokkel is verdiend, is deze zaak wel wat anders. Toch vind ik het zo ernstig dat ik een gevangenisstraf van 5 maanden eis, waarvan 2 maanden voorwaardelijk.‘

Krant
Noor is op Schiphol aangehouden en gefouilleerd, maar op basis waarvan eigenlijk?, vraagt raadsman Nuijten zich af. ‘Welke verdenking was er toen mevrouw en haar zoon het vliegtuig uit kwamen? Dat ze naast elkaar hadden gezeten, wist de marechaussee niet. Ze hebben dat paspoort onrechtmatig in de bh van mijn cliënte gevonden. Er is sprake van een onherstelbaar vormverzuim, en zonder bewijs kan een strafzaak niet bewezen worden’, aldus de raadsman. Maar waar het volgens de raadsman écht om gaat is of Noor iets verweten kan worden. ‘Het begrip psychische overmacht staat niet voor niets in het Wetboek van Strafrecht. In de zomer van 2019 schreef Amnesty International dat Turkije honderden Syriërs zou terugsturen, de oorlog in. Wij lezen het in de krant, maar deze mevrouw had daar echt mee te maken. Het ging om haar zoon!’

Kanonnenvlees
Hoe had Noor haar zoon anders kunnen behoeden voor deportatie naar Syrië?, vraagt de raadsman zich hardop af. ‘Ze liet haar moederhart spreken. Als mijn zoon als kanonnenvlees naar de grens zou worden gestuurd, dan had ik ook geen minuut getwijfeld. En dát is de kern van psychische overmacht: zij kon redelijkerwijs geen weerstand bieden aan prangende en acute omstandigheden. Mevrouw zou om die reden moeten worden ontslagen van alle rechtsvervolging.’ Als de politierechter dat een stap te ver vindt, dan zou ze artikel 9A moeten opleggen: wel schuldig, maar geen straf. ‘Dat zou ik een mooie oplossing vinden. Waarom? Omdat mevrouw een naturalisatieprocedure heeft lopen bij de IND. Haar man heeft een Nederlands paspoort, haar zoon ook, maar zij niet. Een vrijheidsstraf betekent het einde van de procedure. En dat geldt ook voor een boete van meer dan 810 euro.’

Noodsituatie
De marechaussee had voldoende reden om moeder en zoon te verdenken. Dat zij vervolgens werden gefouilleerd zonder dat werd verteld waarom, is niet goed te praten, maar politierechter Ten Bos vindt dat geen doodzonde. Zij gelooft ook niet dat Noor echt geen andere kant uit kon. Politierechter Ten Bos: ‘U maakte zich heel veel zorgen om het lot van uw zoon, en dat is heel begrijpelijk, maar juridisch was er geen sprake van psychische overmacht. Daarvoor moet worden vastgesteld dat er een levensbedreigende noodsituatie was. Die was er niet. Uw volwassen zoon was in Griekenland en niet in Turkije. Ik zie geen acuut gevaar.’

Uitzondering
Noor heeft zich schuldig gemaakt aan een ernstig strafbaar feit, vindt de rechter, maar ze verdient niet de straf die de officier van de justitie vraagt. Ze verdient óók niet de straf die de raadsman voorstelt. De politierechter: ‘Uw naturalisatieprocedure bij de IND mag hier niet meewegen. U kon weten dat mensensmokkel hierop van invloed kan zijn. Als ik er rekening mee ga houden dan ontstaat rechtsongelijkheid. Het zou ook een slecht voorbeeld geven.’ Dus geen artikel 9A en ook geen boete van minder dan 810 euro. ‘Daar is de zaak te ernstig voor.’ De rechtbank gaat voor dit soort zaken uit van 4 maanden celstraf, houdt politierechter Ten Bos Noor voor. ‘Verdient u die straf? Ik vind van niet, maar echt als uitzondering omdat ik uw verhaal aanneem. U verdient een straf, maar u hoeft nu niet de gevangenis in. Ik leg u een voorwaardelijke gevangenisstraf op van 2 maanden, met een proeftijd van 2 jaar, en een werkstraf van 160 uur.’

* Dit zijn niet hun echte namen