Waarom bioplastics geen oplossing zijn voor de 'plastic soep'

Jippie

Bedrijven zien de oplossing voor veel van hun problemen in biologisch afbreekbare plastics of plastics gemaakt van hernieuwbare grondstoffen. Maar studies tonen aan: bioplastics zijn net zo schadelijk voor de gezondheid als normaal plastic en zullen ook na jaren niet vergaan.

Wat als alle plastic verpakkingen op de wereld zouden worden vervangen door een duurzaam materiaal? Een materiaal dat bestaat uit hernieuwbare grondstoffen, op natuurlijke wijze afbreekt, minder schadelijk is voor mens en milieu en toch even efficiënt is als de kunststoffen die we nu gebruiken?

Klinkt dat als een sprookje? Het is ook een sprookje.

Sinds  we foto's van plastic drijvende eilanden in de zeeen hebben gezien, dieren zijn aangetroffen met plastic in hun maag, regeringen beginnen met plastic rietjes en disposable plastic bekers en borden te verbieden, is het duidelijk dat het gebruik van plastic door de mens een wereldwijd probleem is voor het milieu - en blijkt een alternatief hard nodig.

Als gevolg van dit inzicht heeft de ontwikkeling van de zogenaamde bioplastics de afgelopen jaren een razendsnelle ontwikkeling doorgemaakt. In 2018 kwam ongeveer 2,1 miljoen ton bioplastics op de markt. Dat is slechts circa één procent van de totale kunststofproductie. Maar veel bedrijven baseren wel hun toekomstige strategieën op bioplastics.  Zo wil  bijvoorbeeld Adidas onderzoek doen naar plastic gemaakt van algen, Lego wil zijn blokken van suiker maken, en Ikea verkoopt bekers of voedselbewaarzakken gemaakt van overgebleven suikerriet. De industrie zelf voorspelt daardoor een verdere groei van het gebruik van bioplastics en de productie zou medio 2024 met 15 procent kunnen toenemen.

In een aantal wetenschappelijke studies wordt nu echter het nut van bioplastics in twijfel getrokken. Ze onderzoeken welke effecten - en gevolgen - bioplastics eigenlijk hebben. De resultaten: veel bioplastic producten kunnen hun mooie beloftes niet waarmaken. Voor het milieu en/of de gezondheid zijn ze geen goed alternatief.

In feite beginnen de problemen al met de beschrijving "bioplastics". Er is geen wettelijk voorschrift wanneer iets " bioplastics" genoemd mag worden, dus bedrijven kunnen deze beschrijving gewoon gebruiken om hun producten te promoten. In het algemeen zijn dit verschillende soorten kunststoffen: ten eerste biobased kunststoffen die gemaakt zijn van hernieuwbare grondstoffen, bijvoorbeeld uit maïszetmeel of cellulose. En ten tweede zogenaamde biologisch afbreekbare kunststoffen. Of een kunststof zichzelf in de natuur biologisch kan afbreken - althans in theorie - hangt niet af van het materiaal van het kunststof, maar van de chemische structuur ervan.

Wie inzicht wil krijgen welke effecten maïsplastic en soortgelijke producten op onze gezondheid of het milieu  hebben, moet op chemisch niveau naar plastics kijken. Dit is precies wat een onderzoeksgroep van de Goethe Universiteit Frankfurt en het Instituut voor Sociaal-Ecologisch Onderzoek recent heeft gedaan.

De wetenschappers onderzochten in totaal 43 producten gemaakt van bioplastics die al in de winkel verkrijgbaar zijn als gereed product of verpakking, waaronder drinkbekers, koffiecapsules, wegwerpflesjes, schaaltjes voor fruit of groenten, vuilniszakken, chocoladeverpakkingen en wijnkurken. Ze deden testen met bacteriën en onderzochten de producten onder een massaspectrometer om giftige ingrediënten op te sporen.

Het resultaat: ongeveer tweederde (67 procent) van de monsters bevat stoffen die giftig zijn voor cellen. 42 procent van de monsters kan oxidatieve celstress veroorzaken, en 23 procent had testosteronblokkers, die de hormonale balans in het menselijk lichaam kunnen beïnvloeden. In een eerdere studie met conventionele plastics gemaakt van fossiele brandstoffen kwamen de onderzoekers tot vergelijkbare waarden. 'Deze resultaten laten zien dat de biogebaseerde en biologisch afbreekbare materialen zeker niet minder zorgwekkend zijn', legt studieauteur Lisa Zimmermann uit.