Wie het weet mag het zeggen...
Het was een WOII dagje in de media vandaag. Vanochtend pakte de Volkskrant breed uit met een paginagroot artikel over een nieuw boekje van Ies Vuijsje. En vanavond zond Netwerk het eerste deel uit van "Het Geweten". Bestaande uit een vijftal interviews met oud SS-soldaten. De uitzending van Netwerk was boeiend. Het was dik aangezet allemaal, met beelden van een klein meisje, een slang en veel historische beelden en foto's door de interviews heengemon-teerd.
Drie mannen deden hun verhaal. Na een kort levensverhaal werd hun rol in de oorlog beschreven waarop uiteindelijk de gewetensvragen volgden: heb je spijt, voel je je schuldig en wist je van de deportaties?
Een van de drie mannen heeft spijt, voelt zich nog elke dag schuldig en wist van de ellende in de concentratiekampen (hij was bewaker in Mauthausen). De andere twee gaven nadrukkelijk andere woorden aan spijt, schuld en hun kennis van de deportaties en concentratiekampen.
De Volkskrant dan. Ies Vuijsje wijst in zijn nieuwe boekje "Tegen beter weten in" op fouten in onze geschiedschrijving. Vooral Loe de Jong moet het ontgelden. Hij zou, volgens Ies Vuijsje, moedwillig stukken over het doel van de deportaties van joden achterwege hebben gelaten. Nederlanders zouden al vroeg in de Tweede Oorlog op de hoogte zijn geweest hiervan. Als tweede "bewijs" voert hij een pamflet van een politieagent op waarin werd gewezen op het doel van de deportaties.
Ies Vuijsje vindt dat Loe de Jong en anderen met de kennis die ze volgens hem hadden meer hadden kunnen doen aan de joden deportaties.
Misschien klopt het wat hij schrijft maar wat moeten we met deze kennis? Achteraf is het makkelijker om te zien wat er allemaal mis is gegaan. Wij weten nu wat de deportaties inhielden en zelfs nu is het nog moeilijk voorstelbaar wat zich allemaal heeft afgespeeld. Laat staan dat je zoiets in die tijd hoorde.
Soms moet je dingen laten rusten. Ze zijn gebeurd, er had wellicht meer gedaan kunnen worden dan te conformeren aan de mythe maar dat weten we nu. Achteraf. Maar wat helpt dat?
Don't paternalize the past!