Op de Rol: 'De Duitse spullen zijn veel mooier'

Elke week struint verslaggever Martijn Delaere de zittingszalen van Nederland af in een zoektocht naar bijzondere rechtszaken. Stuk voor stuk laten de verhalen zien dat het werk van de rechter enorme impact kan hebben op het leven van mensen, hoe klein een zaak op het eerste oog ook lijkt. Dit maal over de kwestie van Sybren* en zijn zelfgemaakte 'naziklok'.

Wat hangt daar nou aan de muur; daar op de eerste verdieping. Is dat een hakenkruis? Verdomd, het is een hakenkruis, in de vorm van een klok. Je ziet hem hangen vanaf de straat. Ook nog eens om de hoek van wat ooit de grote Joodse wijk van Leeuwarden was. Een verontwaardigde Leeuwarder zet zijn ontdekking op Twitter en tipt de politie.

Agenten krijgen begin dit jaar toestemming om de woning van Sybren (34) binnen te gaan. Ze treffen de naziklok in het trapgat. Boven Sybrens bank in de huiskamer hangt trouwens een nazi-adelaar op een swastika. Die is vanaf de straat niet te zien, dus dat nationaalsocialistische pronkstuk nemen de politieagenten niet mee; de klok wel. Omdat hij met de hakenkruisklok in het openbaar Joden heeft beledigd, stuurt het OM Sybren een strafbeschikking van 500 euro.

Verzameling
Sybren betaalt niet. Hij verzet zich tegen de strafbeschikking. Hij heeft immers niemand in het openbaar willen beledigen. ‘Wat was uw bedoeling dan met die klok?’, vraagt politierechter Brinksma aan Sybren in zaal C van het gerechtsgebouw in Leeuwarden. ‘Ik ben geïnteresseerd in de Tweede Wereldoorlog. Ik ben spullen uit de oorlog gaan verzamelen. Daarom heb ik die dingen in mijn huis hangen’, antwoordt Sybren. De politierechter: ‘Maar deze klok is niet uit de Tweede Wereldoorlog, u hebt hem zelf gemaakt.’ Sybren: ‘Dat klopt, en daar heeft best veel werk ingezeten. Hij stond mooi bij mijn verzameling. Ik heb er nooit bij stilgestaan dat hij vanaf de straat te zien zou zijn.’ ‘Echt niet?’, vraagt de rechter. ‘Nee. Anders had ik hem toch niet opgehangen?’ De rechter: ‘Of juist wel.’ Sybren: ‘Nee hoor. Als iemand er wat van had gezegd, dan had ik de klok weggehaald. Alleen zei niemand er wat van. Hij werd meteen in beslag genomen. Dat vond ik wel vervelend.’

Drama
De politie neemt de naziklok dus mee en googelt Sybren. ‘En dan komen ze u tegen’, zegt politierechter Brinksma. ‘U staat met een aantal mannen voor een hakenkruisvlag en brengt de Hitlergroet. Op uw Google-account staat u met zo’n vlag op de achtergrond. In uw accountnamen staat 88, en dat zou verwijzen naar Heil Hitler (de H is de achtste letter van het alfabet; 2 keer 88 staat in de geheimtaal van extreemrechts voor HH, Heil Hitler, red.). Het lijkt erop dat u uw nationaalsocialistische gedachtegoed wilt uitdragen.’ ‘Dat is voorbij hoor’, reageert Sybren. ‘Ik ben bijgedraaid. Het haalt niets uit en je krijgt er alleen maar drama van. Mijn interesse liep ook een beetje uit de hand. Ik heb veel spul opgeruimd.’

Mooier
‘Is er nou geen enkel moment geweest dat u dacht: als ik die klok daar hang kunnen mensen op straat hem zien?’, informeert officier van justitie Meijer. ‘Nee, dat had ik echt niet’, antwoordt Sybren. ‘En het is toch niet verboden om zo’n klok in huis te hebben? Het is verboden om het nationaalsocialisme uit te dragen, maar in mijn eigen huis is zo’n klok toch geen probleem?’ ‘Bent u een rechts-extremist?’, vraagt de officier Sybren op de man af. ‘Nee.’ De officier: ‘Waarom verzamelt u dan die nazisymbolen?’ ‘Toen ik jong was, gingen we naar Kamp Vught en toen ben ik mij gaan interesseren voor de Tweede Wereldoorlog’, antwoordt Sybren. De officier: ‘Dan kun je toch ook dingen verzamelen van de geallieerden?’ Sybren: ‘Dat klopt, maar de Duitse spullen zijn veel mooier.’ ‘Vindt u bepaalde mensen inferieur?’, vervolgt officier Meijer. ‘Nee, nee, ik kan met iedereen door 1 deur.’

Rassenleer
De naziklok hing in huis, niet op straat. Maar hij was wel vanaf de straat te zien. Heeft Sybren daarmee een nationaalsocialistische ‘uitlating openbaar gemaakt?’ Want dat mag niet volgens artikel 137e van het Wetboek van Strafrecht. Dat heeft hij, concludeert officier van justitie Meijer. ‘De Hoge Raad heeft in 2010 bepaald dat zichtbaarheid bepalend is voor openbaarheid. De Hoge Raad vond de hakenkruisvlag die een man in zijn woning zichtbaar voor het publiek had opgehangen beledigend, en dat is deze klok met een hakenkruis wat mij betreft ook. Ik zie ook een samenhang met de adelaar op een hakenkruis die in mijnheers woning is aangetroffen. Hij geeft daarmee aan dat hij Hitlers rassenleer aanhangt.’ De officier van justitie vindt de boete van 500 euro terecht. Betaalt hij die niet, dan moet hij 10 dagen de cel in.

Nazitijd
De hakenkruisklok was vanaf de straat te zien, daar tornt Sybrens raadsvrouw Bakx niet aan. Maar was hij daarmee ook beledigend en discriminerend? De raadsvrouw vindt van niet. ‘Met symbolen die zijn ontstaan in de nazitijd, zoals het SS-teken, wordt het nationaalsocialistische gedachtegoed bijna per definitie uitgedragen. Het hakenkruis bestond al voor de nazitijd en had een totaal andere betekenis.’ De wijze van gebruik is relevant, aldus raadsvrouw Bakx. ‘Cliënt heeft verklaard geen verkeerde bedoelingen te hebben gehad. Hij is geïnteresseerd in de oorlog. Hij wil niemand voor het hoofd stoten.’ Sybren realiseerde zich niet dat de klok vanaf de straat te zien was, aldus de raadsvrouw. ‘Hij heeft nooit stukken uit de Tweede Wereldoorlog naar buiten gericht, en daarvoor heeft hij ze ook niet. Een hakenkruis is niet onder alle omstandigheden strafbaar. Dat kan het zijn als daarmee een nationaalsocialistisch gedachtegoed wordt uitgedragen. Dat was hier niet zo.’ Sybren verdient daarom vrijspraak en hij zou de hakenkruisklok moeten terugkrijgen.

Strafbaar
Sybren krijgt de naziklok niet terug. En hij wordt ook niet vrijgesproken. De hakenkruisklok hing zichtbaar vanaf de straat in zijn woning. ‘En dat was beledigend’, meent de Friese politierechter Brinksma. ‘U hebt eerder nationaalsocialistische ideeën uitgedragen. U weet dat een nazikruis gevoelig ligt. Het heeft ook niets met verzamelen te maken. De klok is niet uit de jaren ‘33-‘45. U hebt die naziklok zelf gemaakt. Ik kan alleen maar concluderen dat u hem op die plek ophing om het nationaalsocialisme uit te dragen. En dat is strafbaar.’ Ook de politierechter vindt een geldboete van 500 euro op zijn plaats.

* Dit is niet zijn echte naam.