Het nutteloze feitje van de dag: Met de trein over de Afsluitdijk

Nutteloze feitjes, ze zullen je leven niet drastisch veranderen maar ze zijn wel altijd leuk om te weten. Dus voortaan voor jullie, elke dag een nutteloos feitje om de dag mee door te komen.

Enige tijd geleden kon je hier lezen over de treinverbinding over de Zuiderzee, maar wist je dat er ook plannen waren om een spoorlijn aan te leggen over de Afsluitdijk. Al in 1866 waren er plannen voor een afsluitdijk die van Noord-Holland naar Friesland zou lopen en daarbij was een spoorlijn over de dijk al snel onderdeel van het plan. In 1891 legde een staatscommissie onder leiding van Cornelis Lely de basis voor de definitieve plannen voor de Afsluitdijk en ook in dat plan werd de spoorlijn opgenomen.

In 1919 werd er een ontwerp gemaakt voor de Zuiderzeespoorweg, zoals het traject zou gaan heten. De nieuwe verbinding zou voor station Anna Paulowna aftakken van de spoorlijn van Alkmaar naar Den Helder en via Wieringen naar Den Oever naar de dijk lopen. Aan de andere kant zou de spoorlijn bij Piaam op het Friese vasteland komen en dan bij Hieslum aansluiten op de spoorlijn van Stavoren naar Leeuwarden. Nadat werd besloten dat de Afsluitdijk bij het Friese Zürich zou komen te liggen zou de nieuwe spoorlijn via daar naar station Harlingen lopen en daar aansluiten op de spoorlijn naar Leeuwarden en Groningen. De reis van Amsterdam naar Leeuwarden zou dan 2,5 uur gaan duren en dat zou 70 minuten sneller zijn dan de gebruikelijke route via Amersfoort en Zwolle.

Begin jaren '30 werd het plan voor de spoorlijn concreet uitgewerkt maar tot een definitief besluit kwam het niet omdat de economische crisis roet in het eten gooide. De kosten die berekend waren op 14 miljoen gulden waren te hoog voor de armlastige jaren '30. Vervolgens brak de Tweede Wereldoorlog uit en in 1950 concludeerde de NS dat de kosten voor de aanleg te hoog waren om de lijn rendabel te exploiteren. Dit kwam mede door concurrentie van het opkomende wegverkeer. In 1956 besloot Minister van Verkeer en Waterstaat Jacob Algera definitief van de aanleg van de Zuiderzeespoorweg af te zien.

Bij de aanleg van de Afsluitdijk was echter op diverse plekken al wel rekening gehouden met de spoorweg, zoals bijvoorbeeld bij de schutsluizen bij Den Oever en Kornwerderzand. De ruimte die daar, en ook langs Wieringen, was ingeruimd voor het spoor werd later gebruikt voor extra ruimte voor de (snel)wegen.

Ontwerptekening van de Zuiderzeespoorweg uit 1933, klik hier voor een grote versie (WikiCommons/Het Utrechts Archief)
Ontwerptekening van de Zuiderzeespoorweg uit 1933, klik hier voor een grote versie (WikiCommons/Het Utrechts Archief)