Op de rol: 'Ik dacht dat er geen patronen in het pistool zaten'

Op Rechtspraak.nl kom je naast heel veel informatie en uitspraken ook interessante verslagen tegen van rechtzittingen bij de politierechter. Deze worden onder de noemer "Op de rol" gepubliceerd. Deze keer oordeelt de militaire politierechter over een schietincident aanboord van een marineschip.

Matroos Rick (19) houdt met korporaal Martin* de wacht op de Zijner Majesteits Zeeland. Het marineschip van de Hollandklasse ligt in de haven van het Deense Aalborg. Rick is een groentje bij de marine; hij zit nog in zijn opleiding. Het tweetal zit in een wachthuisje op het dek, bovenop een pallet. Er gebeurt (nog) niets bijzonders op die 6e maart 2020.

Of hij even de Glock 17 van de korporaal mag vasthouden. Dat mag. Rick: ‘Wapens vind ik wel interessant.’ Hij heeft tijdens zijn opleiding geschoten met het Colt 17 geweer en met het MAG-machinegeweer, maar de Glock is nieuw voor hem. Rick trekt de slede naar achteren, richt het wapen naar beneden en haalt de trekker over. BANG! Een kogel belandt via de pallet in het helidek. Tot op de dag vandaag heeft Rick een piep in zijn linkeroor en mist hij 5 dB.

Stommiteit
De commandant van de Zr.Ms Zeeland betitelt het schietincident tegenover de onderzoekende marechaussee als ‘een enorme stommiteit’. Een stommiteit? Dat is nog wel het minste, vindt het Openbaar Ministerie. Rick volgde een dienstbevel niet op. De korporaal had hem immers gezegd niet aan de slede en de trekker te zitten. En dat had-ie toch gedaan. Rick verdient daarvoor een boete (strafbeschikking) van 500 euro. Onterecht, vindt matroos Rick, die wil dat de militaire politierechter zich over het schietincident buigt.

Leeg
‘Ik dacht dat er geen patronen in het pistool zaten; dat gebeurt wel meer bij het wachtlopen’, zegt Rick in de Rijnzaal van het gerechtsgebouw in Arnhem tegen de militaire politierechter Heijmans. Dat was dus niet zo. ‘De korporaal vertelde de marechaussee dat het wapen halfgeladen was. Ook zei hij dat u niet aan de slede en aan de trekker mocht komen’, zegt de rechter. Rick: ‘Als hij dat had gezegd, dan zou ik het pistool nooit hebben aangenomen. Omdat de korporaal het pistool meteen gaf, dacht ik dat het wel goed zat en dat-ie leeg was.’ De rechter: ‘U hebt tijdens het verhoor gezegd dat de korporaal na het doorladen tegen u zei: “Nu is-ie geladen.”’ Rick: ‘Ik ging er vanuit dat het denkbeeldig was. Het pistool is leeg, maar zo werkt het.’ De rechter: ‘U bedoelt: zo laad ik een Glock als er écht iets in zit.’ ‘Ja, dat bedoelde ik.’

Opzettelijk
Officier van justitie Van Zeijts kan dat maar moeilijk geloven. ‘De korporaal verklaarde dat de matroos niets met het wapen mocht doen. Het was ook heel logisch om die instructie te geven, want het wapen was immers halfgeladen. Er was sprake van een dienstbevel, en dat hoeft niet eens expliciet te worden gezegd.’ Rick was weliswaar niet bekend met de Glock, maar hij heeft wel opzettelijk de trekker overgehaald. ‘Zeker een militair weet wat er gebeurt als je de trekker overhaalt. Het had veel erger kunnen aflopen’, meent de officier van justitie. Hij vindt de boete van 500 euro daarom op zijn plaats.

Hachje
Ricks raadsvrouw Aarts vindt de boete helemaal niet op zijn plaats. Korporaal Martin had volgens haar alle reden om de marechaussee te vertellen dat hij Rick een dienstbevel had gegeven om de Glock met rust te laten. Ricks raadsvrouw: ‘Hij wilde zijn eigen hachje redden. De ervaren korporaal had dat halfgeladen wapen nooit aan een leerling van de wacht mogen geven. Hij negeerde een dienstbevel. Dat is een strafbaar feit. De korporaal heeft hiervoor een strafbeschikking gekregen, en is daartegen naar mijn weten niet in verzet gegaan. Dat zegt genoeg.’

Schuld
Een verklaring van een meerdere kan, als het gaat om de schending van een dienstbevel, in het militair strafrecht volledig bewijs van schuld opleveren. En korporaal Martin was in het wachthuisje Ricks meerdere. Maar aan de verklaring van de korporaal zitten (te) veel haken en ogen, vindt de raadsvrouw. ‘Ik vind dat er geen bewijskracht moet worden gegeven aan zijn verklaring. Hij is niet betrouwbaar.’ De korporaal mocht de Glock niet aan Rick geven. Toen hij dat tóch deed, deed-ie dat nog verkeerd ook. ‘Het wapen was niet ontladen, en dat behoort bij overdracht altijd te gebeuren.’

Aangifte
Er is nog een reden om te twijfelen aan de verklaring van de korporaal. Advocate Aarts: ‘Meteen na het schietincident hebben de korporaal en mijn cliënt hun verhaal bij de commandant van het schip gedaan. Daarbij vertelde de korporaal niets over een dienstbevel. De commandant heeft het in zijn aangifte ook niet over het niet opvolgen van een dienstbevel. Ook tegen de officier van de wacht sprak de korporaal niet over een dienstbevel. Dat deed hij pas toen hij door de marechaussee werd verhoord en hij als verdachte een groot eigenbelang had.’ Omdat de korporaal als getuige onbetrouwbaar is, zou Rick moeten worden vrijgesproken van het niet opvolgen van een dienstbevel. Hij verdient ook geen boete voor het ‘vernielen of beschadigen’ van het marineschip. ‘Mijn cliënt heeft niet de kans aanvaard dat hij schade zou aanrichten. Hij wist niet dat het wapen halfgeladen was.’

Belang
De militaire politierechter gaat mee met het verhaal van Ricks raadsvrouw dat de korporaal als meerdere het wapen niet aan de leerling van de wacht had mogen geven. Rechter Heijmans: ‘De korporaal heeft zich onverantwoordelijk gedragen. Omdat hij er belang bij kan hebben gehad om te verklaren dat hij u een dienstbevel had gegeven, ken ik geen extra gewicht aan zijn verklaring toe. Mij is trouwens ook opgevallen dat de commandant van het schip in zijn aangifte niet spreekt over een dienstbevel.’ Omdat de rechter er niet van overtuigd is dat de korporaal een dienstbevel heeft gegeven, gaat Rick vrijuit. Maar hij moet wel 250 euro betalen voor de (kleine) schade die hij heeft aangericht. ‘U hebt het wapen behandeld alsof het geladen was en u wist dat wapens op wacht halfgeladen zijn. U hebt daarmee de kans aanvaard dat het wapen geladen was.’

* Dit zijn niet hun echte namen.