FOK!toen: Metallica - Master of Puppets
Vandaag gaan we in FOK!toen exact dertig jaar terug in de tijd. Het was namelijk op 3 maart 1986 dat Master of Puppets, het derde album van de Amerikaanse thrash metal band Metallica, voor het eerst in de platenwinkels verscheen. Een mooi moment om weer eens terug te kijken naar de totstandkoming van dit energieke album, dat door veel fans van de band nog steeds als één van Metallica's beste albums wordt gezien.
De beginjaren
1981 was een belangrijk jaar voor de metalmuziek. Zo ontstonden er dat jaar spraakmakende bands als Anthrax, Dark Angel, Loudness, Mercyful Fate, Mötley Crue, Napalm Death, Pantera, Slayer, Sodom, Suicidal Tendencies, Tesla en Vandenberg. Eind 1981 verscheen er in The Recycler, een krant in Los Angeles, een advertentie van de in Denemarken geboren drummer Lars Ulrich, die op zoek was naar bandleden voor een band, om nummers van Tygers of Pan Tang, Diamond Head en Iron Maiden te spelen. De eersten die reageerden op de advertentie waren de gitaristen James Hetfield en Hugh Tanner die samen in de band Leather Charm zaten. Alhoewel de band nog niet compleet was ging Ulrich naar Brian Slagel van het platenlabel Metal Blade Records en vroeg hem of zijn band een nummer op kon nemen voor de nog te verschijnen verzamelelpee Metal Massacre.
Van links naar rechts: James Hetfield, Ron McGovney, Lars Ulrich en Dave Mustaine
Ulrich had een vriend genaamd Ron Quintana die een eigen muziekblad voor metalbands wilde beginnen en die nog op zoek was naar een geschikte naam voor dat blad. Ulrich had hem al eens voorgesteld om het blad MetalMania of Metallica te noemen, maar besloot om die laatste naam voor zijn eigen band te gebruiken. Met Ulrich op drums, Hetfield op basgitaar en gitaar en Lloyd Grant op sologitaar werd begin 1982 het nummer 'Hit the Lights' opgenomen voor de plaat Metal Massacre I. Op eerste persingen van de plaat stond de band abusievelijk op de plaat en hoes als Mettallica. Nadat de band was uitgebreid met bassist Ron McGovney en gitarist Dave Mustaine werd er een nieuwe versie van 'Hit the Lights' opgenomen voor de tweede persing van het verzamelalbum Metal Massacre I en verschenen er ook een aantal demo's van de groep, zoals de Power Metal demo en No Life 'til Leather.
Kirk en James in 1986
Metal Up Your Ass
Nadat zowel Hetfield als Mustaine hadden aangegeven dat McGovney weinig aan de band toevoegde werd zijn plaats overgenomen door de uit Castro Valley afkomstige snarenplukker Cliff Burton, die voorheen in de band Trauma had gespeeld maar de groep had verlaten nadat deze te commerciële muziek ging maken. Met de nieuwe bezetting neemt Metallica in april 1983 de Megaforce demo op. Nadat duidelijk werd dat Metal Blade Records geen budget had om het debuutalbum van Metallica uit te brengen ging de groep op zoek naar een nieuw label. Concert promoter Johny 'Z' Zazula ging in onderhandeling met een aantal platenlabels uit New York maar nadat deze allemaal afwijzend hadden gereageerd besloot Zazula om dan maar een eigen platenmaatschappij genaamd Megaforce Records op te richten om zo de eerste plaat van Metallica uit te kunnen brengen.
Lars Ulrich in 1985
In mei 1983 vertrekt de band naar New York om daar tracks voor hun debuutalbum op te nemen. Dave Mustaine kreeg te horen dat hij uit de band was gezet vanwege zijn excesieve drugs en alcoholgebruik en werd op dezelfde dag nog vervangen door Exodus-gitarist Kirk Hammett. In de Music America Studios in Rochester, New York werd een tiental tracks opgenomen die de band uit wilde brengen onder de titel Metal Up Your Ass, met op de hoes een hand met een dolk die uit een toiletpot kwam. Megaforce Records durfde het echter niet aan om de plaat onder deze titel uit te brengen en vroeg om een nieuwe titel voor de plaat waarop Cliff Burton op het idee kwam om de plaat Kill Em All te noemen, waarmee hij op niet al te subtiele wijze naar de laffe platenbazen verwees.
Metallica in Zwaagwesteinde 1984 (Foto: Omrop Fryslan)
Alhoewel de plaat commercieel gezien geen succes was maakte de band behoorlijk naam in de underground scene. In februari 1984 speelt Metallica als voorprogramma van onder meer Venom en Twisted Sister en is op 11 februari 1984 te zien op het tweede Aardschokfestival, waar de band haar beste kunnen laat horen en zien aan een publiek van zo'n 7000 man, het grootste aantal mensen waarvoor de band tot op dat moment had gespeeld. Ook speelt de band datzelfde jaar nog in de Stadsgehoorzaal in Leiden, de Scala Jumbo dancing in Oldenzaal, in Zwaagwesteinde en in Paradiso in Amsterdam. Bij dat laatste concert, dat in december 1984 plaatsvond, had Metallica inmiddels al een uitstekend tweede album getiteld Ride the Lightning op zak, waarmee de groep nog meer naam zou maken als baanbrekende metal band.
Metallica in Zwaagwesteinde 1984 (Foto: Omrop Fryslan)
Master of Puppets
Nadat Metallica in de zomer van 1985 had opgetreden voor zo'n 70.000 fans op het Monsters of Rock festival bij het kasteel van Donington besloten de mannen dat het tijd werd voor een derde plaat. Ulrich en Hetfield trokken zich terug in een garage in El Cerrito in Californië om aldaar te werken aan een aantal nieuwe composities en teksten voor een plaat die vanaf het begin al Master of Puppets zou gaan heten. Omdat de mannen niet te spreken waren over de opnamekwaliteit van Amerikaanse studios besloot Metallica in september 1985 om de derde plaat op te nemen in de Sweet Silence Studios in Kopenhagen.
Met producer Flemming Rasmussen werden tussen 1 september en 27 december 1985 een achttal brute composities op de gevoelige band vastgelegd. Op 'Orion' en 'The Thing That Should Not Be' na waren alle tracks bij aankomst in Kopenhagen al klaar om opgenomen te worden, maar omdat de mannen van Metallica een hogere ambitie voor deze plaat hadden duurden de opnames langer dan oorspronkelijk gepland was. In tegenstelling tot in die tijd populaire bands als Bon Jovi, Iron Maiden en Judas Priest wou Metallica absoluut niet gebruik maken van een glad klinkende productie of synthesizers. Hammett zou in latere interviews zeggen dat de band op dat moment nog niet in de gaten had wat voor een impact hun nieuwe plaat op de metalwereld zou gaan hebben.
Master of Puppets op cassette
De ontvangst
Toen Master of Puppets op 3 maart 1986 in de platenwinkels verscheen kregen fans een opvallend gelaagde plaat te horen waarop de mannen van Metallica onderwerpen aansneden die tot die tijd eigenlijk nog niet werden bezongen in de thrash metal. Zo komen we op de plaat een nummer tegen over de gevolgen van een cocaine verslaving ('Master of Puppets'), een anti-oorlogslied ('Disposable Heroes') en een aanklacht tegen televisie predikanten ('Leper Messiah'). Ook liet de band zich beïnvloeden door Ken Kesey's boek One Flew Over the Cuckoo's Nest ('Welcome Home (Sanitarium)') en H. P. Lovecraft's korte verhaal The Shadow over Innsmouth ('The Thing That Should Not Be'). Ook was er, net als op voorgaande albums, weer plaats ingeruimd voor een instrumentaal nummer waarin we het uitstekende baswerk van Cliff Burton konden beluisteren, getiteld 'Orion'.
Bij het verschijnen van Master of Puppets sloeg de plaat in als een bom. Ook de schrijvende pers was laaiend enthousiast over de nieuwe muzikale koers die de band was ingeslagen en de plaat kreeg dan ook zo goed als alleen maar positieve reacties. Zo werd de band door het toonaangevende metalblad Kerrang vanaf dat moment tot de grotere bands van die tijd gerekend. Master of Puppets zou vanaf 3 maart 1986 zo'n 72 weken aaneengesloten in de Billboard Top 200 staan en zou daarin de 29e plaats halen. Binnen drie weken ging de plaat zo'n 300.000 keer over de toonbank en was daarmee één van de bestverkopende metalalbums van dat jaar in de Verenigde Staten. Ook in de Nederlandse Album Top 100 deed Master of Puppets het prima. Zo zou de plaat, die op 15 maart 1986 op nummer 33 binnenkwam, negen weken in de hitlijst staan waarbij de 17e plaats werd gehaald.
Master of Puppets zou het allereerste metalalbum ooit zijn dat een platina status zou behalen en schreef daarmee geschiedenis. 1986 was sowieso een memorabel muziekjaar voor liefhebbers van de betere thrash metal, met gedenkwaardige albums zoals Megadeth's Peace Sells... but Who's Buying? en Slayer's Reign in Blood. In het daaropvolgende jaar verscheen ook nog eens de band Anthrax met hun baanbrekende plaat Among the Living, waarmee de latere 'Big Four' van de thrash metal een duidelijk stempel op de muziek hadden gezet voor de latere metalbands.
De ramptour
In plaats van een single uit te brengen of een videoclip te maken besloten de mannen om ter promotie van Master of Puppets een uitgebreide tournee te gaan doen. Zo begint in maart 1986 de Damage Inc.-tournee door Noord-Amerika, waarbij de groep voornamelijk in grote American Football stadions speelt als voorprogramma van Ozzy Osbourne. De tour ging echter niet zonder slag of stoot. Zo brak James Hetfield eind juli 1986 een pols bij een ongelukje met een skateboard en moest zijn gitaar technicus John Marshall bij een aantal concerten voor hem invallen.
In september begon de band aan de Damage Inc.-tournee door Europa met concerten in het Verenigd Koninkrijk, Noorwegen en Zweden. Nadat de band op 26 september een optreden heeft gedaan in de Solnahallen in Stockholm, raakt de tourbus in de omgeving van de plaats Dörarp in de slip en slaat enkele keren over de kop. Ulrich, Hammett en Hetfield, die zich achterin de bus bevonden, komen er met enkele schrammetjes vanaf. Burton, die op de slaapplek van Hammett lag, was door het voorruit van de bus gegaan en was daarna onder de bus verpletterd.
Met de dood van Cliff Burton kwam een plotseling einde aan een hoogtepunt in de geschiedenis van de groep die nimmer meer zou worden geëvenaard. Metallica zou in de daaropvolgende jaren nog diverse grote hits scoren maar kende niet meer dat rauwe progressieve geluid dat de band ten tijde van Cliff Burton nog wel had. Diverse tracks van het album zouden jarenlang nog op de setlijsten van Metallica prijken, al zou het tot de Escape from the Studio '06-tour duren voordat de band het volledige album, in het kader van het twintigjarige bestaan, live uit zou gaan voeren.
Uit de The Milwaukee Sentinel van 29 september 1986
Metallica - Master of Puppets (Japanse persing)
Het album
Kant A
1 Battery
2 Master Of Puppets
3 The Thing That Should Not Be
4 Welcome Home (Sanitarium)
Kant B
1 Disposable Heroes
2 Leper Messiah
3 Orion
4 Damage, Inc.