FOK!toen: The Beatles - Rubber Soul
Vandaag keren we terug naar de eerste week van december 1965. Het was namelijk op 3 december van dat jaar dat het album Rubber Soul van The Beatles verscheen. Rubber Soul was het zesde studioalbum van de groep die met deze plaat een nieuwe muzikale koers ging varen en die op deze wijze ook afscheid nam van het oude imago dat tijdens de Beatlesmania was ontstaan. The Beatles zaten op een creatief hoogtepunt en leverden, na de Britse persing van de soundtrack van A Hard Days Night, met Rubber Soul hun tweede plaat af waarop geen enkele cover te vinden was. In deze aflevering van FOK!toen blikken we terug op de totstandkoming van deze prachtige plaat.
De voorgaande tijd
In 1965 was de Beatlesmania op een absoluut hoogtepunt. Eerder dat jaar was met veel succes de bioscoopfilm Help van de band uitgebracht, gevolgd door een tournee in augustus 1965 door Canada en Noord-Amerika. Een tournee waarbij de band vooral in grote voetbalstadions te zien was en waarbij een aantal historische concerten werden gegeven. Zo openden The Beatles hun tournee met een spetterend optreden in het Shea Stadium in New York City en waren daarna voor veel fans te zien in onder meer Maple Leaf Gardens in Toronto, het Sam Houston Coliseum in Houston en bij een tweetal gedenkwaardige optredens in de Hollywood Bowl in Los Angeles.
Tijdens hun tweede Amerikaanse tour kwamen The Beatles voor het eerst in aanraking met Afro-Amerikaanse soulmuziek en ook de folkrock van artiesten zoals Bob Dylan en The Byrds zouden van grote invloed zijn op de creatieve uitspattingen van The Beatles. Nadat de mannen begin oktober weer in hun thuisland waren aangekomen werd er besloten om een nieuwe muzikale koers te gaan varen. The Beatles wilden niet langer bekend staan als het bandje van hitgevoelige zoetsappige liedjes als 'From Me To You' en 'She Loves You' maar wilden zich gaan richten op composities waar ze zelf ook achter konden staan.
The Beatles waren niet langer meer afhankelijk van hitsingles en konden zich zodoende meer gaan richten op het opnemen van ambitieuze albumtracks, waarbij we ook allerlei onconventionele instrumenten voorbij konden horen komen. Zo was vooral George Harrison zeer gecharmeerd van de sitar, het Indiase instrument dat eerder al te horen was in de instrumentale filmmuziek van de film Help. Op 12 oktober doken de mannen, samen met producer George Martin en technicus Norman Smith de EMI Studios (later meer bekend als de Abbey Road Studios) in Londen in, om daar in slechts vier weken een meesterlijk album op te nemen. Tenslotte moest er rond de feestdagen weer een nieuwe plaat van The Beatles in de schappen liggen.
Een volwassener geluid
Van 12 oktober tot 15 november werd er hard gewerkt aan de totstandkoming van de nieuwe plaat. Vooral John Lennon zat op een creatieve piek en schreef in die tijd klassiekers zoals 'Girl', 'In My Life' en 'Norwegian Wood (This Bird Has Flown)'. Zo horen we de Beatle in 'In My Life' mijmeren over zijn herinneringen aan de stad Liverpool. In 1980 zou Lennon het liedje in een interview één van zijn allermooiste composities ooit noemen. Ook in andere teksten op Rubber Soul liet Lennon zich van een nieuwe kant horen. Zo zingt hij in 'Nowhere Man' over zijn gebrek aan zelfvertrouwen en zijn gevoelens over onveiligheid, terwijl we in het liedje 'Norwegian Wood (This Bird Has Flown)' het verhaal kunnen horen over een stiekeme affaire, waarbij de Beatle uiteindelijk in de badkuip moet gaan slapen.
Ook de teksten van Paul McCartney waren een stuk volwassener geworden dan het voorgaande werk. De Beatle had een nogal turbulente relatie met het fotomodel Jane Asher en kreeg zo de nodige inspiratie voor liedjes zoals 'I'm Looking Through You' en 'You Won't See Me'. Dat McCartney ook nog steeds in staat was om met lichtvoetige composities een hit te scoren bewees hij met de albumopener 'Drive My Car'. Om het album toch snel compleet te krijgen werden er ook een aantal oudere nummers van de plank gehaald. Zo was er het liedje 'Wait' wat al was opgenomen voor de elpee Help maar dat destijds de plaat niet had gehaald. Na enige overdubs werd het liedje goedgekeurd voor Rubber Soul. De oudste compositie die voor Rubber Soul zou worden gebruikt was de ballade 'Michelle', die al in 1959 was geschreven door Paul McCartney.
Naast de hierboven al genoemde liedjes stond er op Rubber Soul ook een liedje dat door Lennon en McCartney gezamelijk werd gecomponeerd. Nadat de twee Beatles in Lennon's huis in Weybridge wat marihuana hadden gerookt schreven de mannen het liedje 'The Word', een liedje dat volgens Lennon een eerbetoon aan de liefde was. Een soort van voorloper van de klassieker 'All You Need Is Love' als het ware. Net als bij de voorgaande plaat stonden er op Rubber Soul ook een tweetal sterke composities van de hand van George Harrison. Zowel 'Think For Yourself' als 'If I Needed Someone' waren liedjes die we zeker tot het betere werk van Harrison tijdens de Beatlesjaren mogen rekenen. Ook was het Harrison die op 'Norwegian Wood (This Bird Has Flown)' de sitar bespeeld, waarmee The Beatles één van de allereerste westerse popbands was die het Indiase instrument in hun muziek gebruikten.
Drummer Ringo Starr maakte ondertussen zijn debuut als componist en leverde, in samenwerking met Lennon en McCartney, het countryliedje 'What Goes On'. Tijdens de Rubber Soul-sessies zou slechts één nummer de plaat niet halen. Nadat The Beatles op 4 november de opnames van 'What Goes On' hadden afgerond werd er begonnen aan de opnames van een nummer, dat duidelijk was geïnspireerd op het werk van Booker T & the MG's. '12-Bar Original' was het allereerste instrumentale nummer dat The Beatles opnamen nadat ze een platencontract hadden getekend bij EMI. Nadat de eerste poging de mist inging werd er een tweede take opgenomen die resulteerde in een nummer van dik zes minuten. Een bijna drie minuten durende edit van het nummer zou in 1996 verschijnen op het album Anthology 2.
De verpakking
Rubber Soul was de eerste Beatles-elpee waarop we niet de bandnaam op de voorkant zien staan, wat in 1965 nog vrij ongebruikelijk was. In plaats daarvan zien we een prachtige foto van fotograaf Bob Freeman. Freeman, die eerder ook zijn werk had geleverd voor de hoes van With The Beatles, maakte een serie foto's van The Beatles met suede leren jassen. Deze fotosessie werd gemaakt bij het huis van Lennon in Weybridge. Nadat de sessie was voltooid ontwikkelde Freeman de beelden en liet deze aan The Beatles zien. Hiervoor gebruikte hij een kartonnen frame waardoor hij de dia's projecteerde, zodat de afbeelding te zien was zoals deze ook op de platenhoes zou komen te staan. Vlak nadat The Beatles een geschikte foto hadden gekozen viel het frame met de afbeelding omver waardoor de foto wat uitgerekt werd geprojecteerd. The Beatles vroegen aan Freeman of hij de afbeelding ook op de uitgerekte wijze kon afdrukken en aldus geschiedde.
De originele foto voor Rubber Soul
Het Rubber Soul-logo op de voorkant van de hoes werd ontworpen door de uit Londen afkomstige kunstenaar Charles Front, die voor de klus werd ingehuurd door fotograaf Freeman. Front zou nimmer de credits voor het ontwerp ontvangen, maar verkocht het origineel in 2007 voor 10.000 Britse pond. Lang niet gek voor een tekening die 42 jaar in een stoffig laatje had gelegen.
De ontvangst
Nadat de plaat op 3 december in de platenwinkels in Groot-Brittannië was verschenen zou Rubber Soul vanaf 12 december 42 weken onafgebroken in de Britse charts te vinden zijn. Een week later had het album de soundtrack van The Sound Of Music al van de hoogste plaats in die hitlijst verjaagd en zou daar zelf nog een achttal weken blijven staan.
In de Verenigde Staten was Rubber Soul het elfde studioalbum van de band. Op 24 december dook de plaat op in de Amerikaanse Billboard Top 200 en zou daar vervolgens 59 weken onafgebroken in te vinden zijn. Binnen een dikke week werden er al meer dan 1 miljoen exemplaren van de elpee verkocht.
Net als voorgaande albums weken ook de Britse en Amerikaanse persing van Rubber Soul behoorlijk van elkaar af. Zo kende de Britse persing veertien tracks terwijl er op de Amerikaanse persing maar twaalf liedjes van The Beatles te vinden waren. Ook ontbraken op de Amerikaanse persing de liedjes 'Drive My Car', 'Nowhere Man', 'What Goes On' en 'If I Needed Someone'. In plaats daarvan stonden wel de liedjes 'I've Just Seen A face' (die ontbrak op de Amerikaanse persing van Help) en 'It's Only Love' op de Amerikaanse persing van Rubber Soul.
De plaat
De Britse persing van Rubber Soul
De internationale persingen:
Nederlandse persing
Israelische persing
Kant A
01 Drive My Car
02 Norwegian Wood
03 You Won't See Me
04 Nowhere Man
05 Think For Yourself
06 The Word
07 Michelle
Duitse persing
Nieuw Zeelandse persing uit 1969
Kant B
01 What Goes On
02 Girl
03 I'm Looking Through You
04 In My Life
05 Wait
06 If I Needed Someone
07 Run For Your Life
De eerste Amerikaanse mono-persing
De Amerikaanse persing:
Kant A
01 I've Just Seen A Face
02 Norwegian Wood (This Bird Has Flown)
03 You Won't See Me
04 Think For Yourself
05 The Word
06 Michelle
Kant B
01 It's Only Love
02 Girl
03 I'm Looking Through You
04 In My Life
05 Wait
06 Run For Your Life