Necrologie prins Friso

Prins Johan Friso Bernhard Christiaan David van Oranje-Nassau van Amsberg werd op 25 september 1968 in Utrecht geboren als tweede zoon van prinses Beatrix en prins Claus van Amsberg. Zijn broer Willem-Alexander was toen al bijna anderhalf. Een jaar later kregen zij er een broertje bij, prins Constantijn. 

Prins Johan Friso, zoals hij tot 2004 werd genoemd, groeide op in Lage Vuursche, dat onder de gemeente Baarn valt. Het gezin woonde op kasteel Drakensteyn, dat Beatrix in 1959 kocht. Toen koningin Juliana in 1980 afstand deed van de troon en Beatrix haar opvolgde verhuisde de familie naar Paleis Huis ten Bosch.

Friso ging in Den Haag naar het Eerste Vrijzinnig Christelijk Lyceum. In 1986 slaagde hij voor zijn eindexamen vwo-b. Hij was ook behoorlijk goed in sport. Van jongs af aan stond hij in het Oostenrijkse Lech op de ski's. Dat zou hem jaren later onverwacht noodlottig worden.

Na de middelbare school ging de prins naar de prestigieuze University of California in Berkeley, bij San Francisco. Twee jaar later keerde hij als werktuigbouwkundige terug naar Nederland. In 1994 studeerde hij aan de TU Delft af als ingenieur in de lucht- en ruimtevaarttechniek. Gelijktijdig haalde hij zijn bul bedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam.

Na zijn studie werkte Johan Friso bij diverse bedrijven. Bij zakenbank Goldman Sachs schopte hij het tot vicepresident investmentbanking. Na enkele tussenstops trad hij als financieel directeur in dienst bij Urenco, het Brits-Duits-Nederlandse bedrijf dat verrijkt uranium produceert. Standplaats: Groot-Brittannië.

Omdat het vrij lang duurde voor de prins met een vrouw aan zijn zijde werd gesignaleerd gingen er geruchten dat Friso homoseksueel zou zijn. Hij liet officieel weten dat daar geen sprake van is. In 2002 kwam Mabel Wisse Smit letterlijk en figuurlijk in beeld. Tijdens de bijzetting van Friso's overleden vader Claus kon iedereen haar zien. Dat het serieus was, bleek uit het feit dat ze met de koninklijke familie afdaalde in de grafkelder van de Nieuwe Kerk in Delft.

Johan Friso en Mabel Wisse Smit hadden elkaar in 2000 ontmoet op een feestje. Ze werden aan elkaar voorgesteld door Laurentien Brinkhorst, de huidige vrouw van prins Constantijn. De media begonnen zich te verdiepen in deze mogelijk toekomstige bruid. Al snel bleek dat er meer met Mabel aan de hand was. Ze was in haar studententijd bevriend met topcrimineel Klaas Bruinsma. En meer dan dat. Ze zou een aantal jaren een affaire met hem hebben gehad.

Via de Rijksvoorlichtingsdienst en in een gesprek met toenmalig minister-president Jan Peter Balkenende ontkende Mabel dat Bruinsma meer was dan een oppervlakkige kennis. Overigens is wel gezegd dat ook Beatrix, toch haar toekomstige schoonmoeder en bovendien de toenmalige koningin, niet of nauwelijks op de hoogte was van haar roerige verleden. Later moest het paar onder druk van een groeiende stroom verhalen en geruchten min of meer toegeven dat het allemaal niet zo onschuldig was. Mabel zou uiteindelijk afstand hebben genomen van Bruinsma, die in 1991 werd geliquideerd.

Tijdens de gesprekken met premier Balkenende werd duidelijk dat het parlement vanwege Mabels verleden nooit toestemming zou geven voor een huwelijk. Alleen als Friso zou afzien van troonopvolging, zouden de twee kunnen trouwen. Hij koos voor Mabel, deed afstand van de titel Prins der Nederlanden en is sindsdien geen lid meer van het Koninklijk Huis. Uiteraard bleef hij wel lid van de koninklijke familie en behield de titel Zijne Koninklijke Hoogheid. Nadat alle hindernissen waren genomen gaven Friso en Mabel elkaar in april 2004 in Delft het jawoord.

Een jaar na de bruiloft kregen de twee hun eerste kind. In 2005 beviel Mabel van Luana, in 2006 gevolgd door zusje Zaria. Het gezin Van Oranje-Nassau vertrok vanwege het werk van Friso en Mabel naar Engeland, waar hun beide dochters opgroeien en naar school gaan.

Al tientallen jaren vieren de Oranjes hun wintersportvakantie in het Oostenrijkse Lech, aan de westkant van de Alpenrepubliek. Vaak is dan de hele familie aanwezig om te genieten van de sneeuw, het skiën en het goede leven. Prins Bernhard en prinses Juliana kwamen er al, al dan niet vergezeld van hun vier dochters en aanhang. Prinses en later koningin Beatrix zet die traditie voort. Tijdens de vakantie is er het traditionele persmoment, waarbij het verzamelde journaille foto's mag nemen. Daarna verzoekt de familie verder met rust gelaten te worden.

(Foto: Novum)

De familie verblijft in Lech al sinds jaar en dag in Hotel Gasthof Post. Het is een traditie, dus deden ze dat ook in februari 2012. Friso en Mabel vergezelden met hun kinderen koningin Beatrix. De twee andere broers en hun vrouwen Maxima en Laurentien plus hun kinderen sloten zich later aan.

Het had flink gesneeuwd in Oost- en Midden-Europa, ook in Oostenrijk. Voor Friso was dat in principe geen probleem. Hij kon erg goed skiën en kende het gebied op z'n duimpje. Samen met Florian Moosbrugger, die Hotel Gasthof Post van zijn vader heeft overgenomen, trok hij eropuit. De twee vrienden kenden elkaar al jaren, groeiden min of meer samen op en zagen elkaar bijna elke winter in Lech.

Hoewel er in en rond de wintersportplaats een lawinewaarschuwing gold - 4 op een schaal van 5 - gingen ze toch op pad. Ze durfden het aan buiten de piste te gaan. Op de flanken van de Arlberg, bij de Zuger Tobel, begon boven de twee vrienden de sneeuw te schuiven. Ze zagen het niet - of te laat - en raakten binnen enkele seconden bedolven. Moosbrugger had een lawineairbag bij zich en kwam met de schrik vrij. Friso had een dergelijke uitrusting niet en werd pas na een minuut of twintig gevonden onder een veertig centimeter dikke laag sneeuw.

De prins had een hartstilstand. De reanimatie duurde erg lang, ongeveer vijftig minuten. Reddingwerkers vervoerden hem in allerijl per helikopter naar het ziekenhuis in Innsbruck. Zijn lichaamstemperatuur was gezakt tot 32 graden. Artsen deden wat zij konden om zijn leven te redden.

Het enige officiële bericht dat dagenlang over zijn toestand naar buiten kwam was 'stabiel, maar niet buiten levensgevaar'. Een mri-scan op donderdag 23 februari voorspelde weinig goeds. Een dag later, een week na het ongeluk, gaf de behandelend arts een persconferentie. Prins Friso had een ernstige hersenbeschadiging en zijn eventuele revalidatie zou maanden, zo niet jaren kunnen duren.

(Foto: ANP)

Later, in november 2012, liet de Rijksvoorlichtingsdienst weten dat Friso kort 'af en toe tekenen van zeer gering bewustzijn' vertoonde. De toestand waarin Friso verkeerde heet in medisch jargon 'minimal consciousness', oftewel minimaal bewustzijn. In tegenstelling tot mensen die in vegetatieve toestand verkeren, zijn patiënten met minimaal bewustzijn zich beperkt, maar onmiskenbaar bewust van zichzelf of hun omgeving. Ze kunnen bijvoorbeeld simpele opdrachten uitvoeren of naar een object wijzen.

Op 28 januari 2013 maakte zijn moeder, prinses Beatrix, bekend af te treden als koningin. Op 30 april nam Willem-Alexander het stokje van haar over. Die liet voor de inhuldiging weten niet publiekelijk stil te zullen staan bij de afwezigheid van zijn broer. "We zullen er als familie zeker bij stilstaan, maar niet in het openbaar. De inhuldiging is een staatsrechtelijk evenement en geen familie-evenement."

Ruim twee maanden na de inhuldiging van koning Willem-Alexander meldde de Rijksvoorlichtingsdienst op dinsdag 9 juli dat prins Friso van het Wellington-ziekenhuis in Londen was overgebracht naar Paleis Huis ten Bosch. Zijn gezondheid was onveranderd, maar verdere behandeling in een ziekenhuis was niet noodzakelijk meer. De mogelijkheden voor zijn verzorging op lange termijn in Nederland of Groot-Brittannië werden bekeken, zo heette het.

Op maandag 12 augustus bracht de Rijksvoorlichtingsdienst namens de koninklijke familie naar buiten dat Friso is overleden. Hij is 44 jaar geworden.

Deze necrologie is samengesteld door Novum.