Begin proces van Neurenberg 65 jaar geleden

Op 20 november was het precies 65 jaar geleden dat het Proces van Neurenberg begon. Ter gelegenheid daarvan stelde het team van www.go2war2.nl deze special samen, waarin wordt uitgelegd hoe het ook alweer zat met dit proces.

Het Proces van Neurenberg, officieel het Internationaal Militair Tribunaal (IMT), vond plaats van 20 november 1945 tot 1 oktober 1946 in de Duitse stad Neurenberg. Tweeëntwintig hooggeplaatste nazileiders stonden terecht voor o.a. oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Het tribunaal werd indertijd het Proces van de Eeuw genoemd.

Gedurende de oorlog was er al wel een en ander bekend geworden over de toestanden in de concentratiekampen en de behandeling van voornamelijk Joden, maar toen de kampen eenmaal waren bevrijd en Duitsland gecapituleerd had, kwam steeds meer van de gruwelijke waarheid aan het licht. Mede hierdoor besloten de geallieerden dat deze misdaden niet onbestraft konden blijven en daarom kwamen Churchill en Stalin tijdens de Jalta-conferentie in februari 1945 overeen dat de nazi-leiders vervolgd zouden worden. Op 26 juni begon in Londen een conferentie waar de handelwijze van het te vormen tribunaal werd besproken en tevens de aanklachten tegen de verschillende personen werden geformuleerd. De aanklacht omvatte de volgende vier punten:

1. Samenzwering tot het voeren van een agressieoorlog ofwel misdaden tegen de vrede,
2. het voeren van een agressieoorlog,
3. oorlogsmisdaden en
4. misdaden tegen de menselijkheid.

Onder de aangeklaagden bevonden zich Hermann Göring, de opperbevelhebber van de Luftwaffe, Albert Speer, de minister van Bewapening en Oorlogsproductie en Rudolf Hess, de plaatsvervanger van Hitler. Op 8 augustus werd door de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk en de Sovjet-Unie het Handvest ondertekend en daarmee was het Internationaal Militair Tribunaal een feit.

Op 20 november 1945 opende de president, Lord Justice Sir Geoffrey Lawrence, de eerste zitting van het Internationaal Militair Tribunaal in het Paleis van Justitie te Neurenberg. Er werden getuigen gehoord en diverse bewijsmaterialen ingebracht. Het eigenlijke proces tegen de afzonderlijke beklaagden begon op 8 januari 1946 met de requisitoiren van de aanklagers, waarna vanaf 8 maart de beklaagden hun verklaringen aflegden. Tussen 4 en 30 juli hielden de verdedigers hun slotpleidooi, daarna begon de verdediging van de zeven nazi-organisaties die in het tweede deel van de aanklacht werden genoemd. Op 30 augustus werden de getuigenissen afgerond, een dag later legden de beklaagden hun slotverklaring af en vanaf 2 september beraadslaagde het Hof over de vonnissen.

Op de slotzitting van het Internationaal Militair Tribunaal op 1 oktober 1946 sprak de president conform artikel 27 van het Handvest de vonnissen uit:

Doodstraf: Göring, Von Ribbentrop, Keitel, Jodl, Rosenberg, Frick, Seyss-Inquart, Sauckel, Bormann, Kaltenbrunner, Frank en Streicher. Levenslang: Raeder, Funk en Hess.
Gevangenisstraf: Speer (20 jaar), Von Schirach (20 jaar), Von Neurath (15 jaar) en Dönitz (10 jaar).
Vrijspraak: Fritzsche, Von Papen en Schacht.

De doodvonnissen werden op 16 en 17 oktober 1946 in de gevangenis te Neurenberg voltrokken, op twee na want Hermann Göring had de dag ervoor door middel van een in zijn cel binnengesmokkelde cyanidecapsule zelfmoord gepleegd. Martin Bormann werd bij verstek ter dood veroordeeld, maar was al op 2 mei 1945, waarschijnlijk door zelfmoord, in Berlijn overleden.

Kijk voor meer informatie over het proces van Neurenberg op: www.go2war2.nl/procesvanneurenberg. Op deze themapagina van Stichting Informatie Wereldoorlog Twee (www.stiwot.nl) staan de in het Nederlands vertaalde processtukken, waaronder de verdachtenverhoren en de vonnissen.