In Memoriam: Chriet Titulaer (1943 - 2017)

Het afgelopen weekend overleed de Nederlandse sterrenkundige, televisiepresentator en wetenschappelijk auteur Chriet Titulaer. Titulaer, die bij de meeste mensen vooral bekend was als de man met de baard en zijn kenmerkende hese stemgeluid, was een man van vele talenten. In deze In Memoriam blikken we terug op het leven van de man die de wereld absoluut wonderlijk wist te maken.

In Memoriam: Chriet Titulaer (1943 - 2017)
In Memoriam: Chriet Titulaer (1943 - 2017)

De vroege jaren
Chriet Titulaer wordt op 9 mei 1943 in het kerkdorp Hout-Blerick (Venlo) geboren. Nadat hij een opleiding aan de middelbare school had afgerond gaat hij in 1965 wiskunde en natuurkunde met als hoofdvak sterrenkunde studeren aan de Universiteit van Utrecht. Datzelfde jaar richt hij, samen met Ton Smit, in 1965 de afdeling Venlo van de Nederlandse Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde op.

Uit de Waarheid van 20 april 1966
Uit de Waarheid van 20 april 1966

Van 18 tot 22 april 1966 organiseert Chriet Titulaer een expositie getiteld De Mens In Het Heelal. Bij de tentoonstelling zijn onder meer een schaalmodel te zien van de nog te lanceren Gernelas (German Netherlands Large Astronomical Satellite) satelliet en unieke beelden van de Loena IX expeditie. De Mens En Het Heelal was destijds de grootste weer-, sterren- en ruimtevaartkundige manifestatie in Nederland en was een groot succes. In de daaropvolgende jaren zou Titulaer als astronoom in de Verenigde Staten en Frankrijk werken en werd daarna als ruimtevaartdeskundige een graag geziene gast bij televisie- en radioprogramma's over wetenschap en techniek.

De maanlanding

Apollo Chriet
De eerste keer dat we nationaal van Chriet Titulaer hoorden was in 1969. In de nacht van zondag 20 op maandag 21 juli van dat jaar waren er zo'n 600 miljoen mensen in 49 landen wereldwijd getuige van de landing van de eerste mens op de maan. Ook in Nederland was er veel aandacht voor deze historische gebeurtenis. In Studio III in Hilversum waren zo'n 100 mensen, van programmaleider tot kabeldrager, keihard aan het werk om deze televisieuitzending mogelijk te maken. In het door Henk Terlingen gepresenteerde programma werd uitgebreid duiding aan de gebeurtenis gegeven door een deskundigenpanel, bestaande uit dr. De Graaf, dr. Lansbergen en de man met de baard en maandeskundige drs. Titulaer. Vooral de uitleg van de sympathieke man met de zacht g werd door velen zeer gewaardeerd. Van 14 tot 24 november 1969 was Titulaer ook betrokken bij de dagelijkse reportages van de maanreis van de Apollo-12.

Uit het Limburgs Dagblad van 6 november 1971
Uit het Limburgs Dagblad van 6 november 1971

In 1971 werd Titulaer eindredacteur bij een televisiecursus over sterrenkunde van de Teleac. De Limburger had hiervoor zijn baan als astronoom opgegeven en was vanuit Parijs weer in Nederland komen wonen. 1971 was ook het jaar dat het Amerikaanse ruimtevaartuig Mariner 9 en een tweetal Russische sondes bij de planeet Mars zouden aankomen. Over dit ruimteavontuur was ook bij de NOS een documentaire te zien waaraan Titulaer zou meewerken.

Uit het Limburgs Dagblad van 23 juni 1973
Uit het Limburgs Dagblad van 23 juni 1973

Ook is de Limburger met de kenmerkende kabouterbaard betrokken bij uitzending rondom de daaropvolgende Apollo-missies. Dat Titulaer ook verstand had van meer aardse gebeurtenissen bleek in 1973 toen hij samen met regisseur Rudolf Spoor een reportage maakte over een zonsverduistering in Afrika.

Uit de Leeuwarder Courant van 23 april 1976
Uit de Leeuwarder Courant van 23 april 1976

In 1979 brengt de Teleac een tiendelige cursus op de Nederlandse televisie over de geschiedenis van bijna een kwart eeuw ruimtevaart, waarbij de leidraad wordt gevormd door het boek Van Spoetnik En Spaceshuttle van Chriet Titulaer. Voor de cursus bezoekt de ruimtevaartdeskundige met een camerateam diverse ruimtevaartcentra in Amerika en Europa.

Uit de Waarheid van 7 september 1981
Uit de Waarheid van 7 september 1981

De eerste Nederlander in de ruimte
Aan het begin van de jaren tachtig komt Titulaer opnieuw regelmatig in beeld als bekend wordt dat Wubbo Ockels als eerste Nederlander de ruimte in mag. Zo is Titulaer te zien in het jeugdmagazine Roffel van de Vara waarin hij de rubriek Kijk Naar De Sterren mag presenteren. Vanaf 1983 is Chriet Titulaer de gastheer in het televisieprogramma Wondere Wereld. Het populair-wetenschappelijke programma is in eerste instantie eens per maand op de televisie te zien bij de Tros. De overstap van het als elitair geziene Teleac naar de meer volkse omroep Tros was een slimme zet van Titulaer.

Het idee voor Wondere Wereld was ontstaan nadat Titulaer een aantal korte reportages mocht maken over de Firato. Ook was de Limburger in 1983 een eigen bedrijf begonnen waarmee hij een wetenschappelijk programma voor een breed publiek wilde maken. Met Wondere Wereld ging dus een langgekoesterde wens in vervulling. Zo liet hij in zijn eerste uitzending een sprekende calculator, een schaakcomputer die tegen zichzelf kon spelen en een tvschermpje in een horloge zien. Met zijn in die tijd nog onvoorstelbare gadgets was het programma van Titulaer een groot succes. Vanaf 1985 is het programma dan ook wekelijks te zien.

Uit het Vrije Volk van 19 maart 1987
Uit het Vrije Volk van 19 maart 1987

Het huis, kantoor en hotel van de toekomst
In 1988 ziet Titulaer nog een langgekoesterde wens in vervulling gaan als hij, samen met de Amsterdamse architect Cees Dam, het Huis Van De Toekomst mag ontwerpen. Het futuristische bouwwerk werd gebouwd op het terrein bij de Autotron in Rosmalen en moest een beeld geven van een woonomgeving waarin de mens gebruik kon maken van slimme technologiën. Zo kende het 10 miljoen gulden kostende project een centraal stofzuigersysteem, maakte voor stroomvoorziening gebruik van zonnecellen en kon bestuurd worden door middel van stemherkenning.

Uit het Limburgs Dagblad van 9 september 1988
Uit het Limburgs Dagblad van 9 september 1988

Na het succes van het Huis Van De Toekomst ging Titulaer zich in 1991 richten op het Kantoor Van De Toekomst in Den Bosch. In het Kantoor Van De Toekomst kon gebruik worden gemaakt van draadloze telefoons, supermoderne toegangsbewaking en gezonde werkplekken. Ook kon er gebruik worden gemaakt van een futuristisch aandoende fitnesszaal, was er een koffiezetapparaat en zelfs een ultramoderne wcpot die je bloeddruk kon meten en polsslagcontrole. Mocht er iets mis zijn dan kon de porceleinen troon meteen een berichtje sturen naar de huisarts. Het Kantoor Van De Toekomst zou uitgroeien tot het modernste kantoorgebouw van Europa met een eigen klimaatsbeheersingssysteem, bewakings- en toegangscontrole, een omvangrijk telefoonnetwerk, gestuurde zonwering, geautomatiseerde luchtbehandeling en een centraal stofzuigsysteem.

Uit de Amigoe van 11 juli 1989
Uit de Amigoe van 11 juli 1989

In 1994 volgde vervolgens nog het Hotel Van De Toekomst in Houten, waar men voor 150 gulden per overnachting in een futuristische omgeving kon verblijven. Zo verdween de auto bij aankomst in een door robots bediende ondergrondse garage. Op elke kamer kon gebruik worden gemaakt van een fax, was er een verbinding met het toenmalige internet en was er ook een mogelijkheid om met gebruik van videobeelden te vergaderen. Titulaer zou het project omschrijven als het slimste gebouw ter wereld. Het hotel was echter commercieel gezien een flop en zou in 1996 alweer gesloten worden.

Studio 2000
In 1995 gaat Chriet Titulaer een programma presenteren voor Veronica. Studio 2000 was een programma over energie en energiebesparing en was het eerste programma op de Nederlandse televisie dat in een chroma keystudio (een totaal blauwe ruimte) werd opgenomen. Het door Chriet Titulaer en Wendy van Dijk gepresenteerde programma was wederom een succes. Halverwege de jaren negentig geeft Titulaer nog zo'n honderd lezingen per jaar. Ook wordt de bebaarde wetenschapper vaak gevraagd voor een blik op de toekomst. Dat Titulaer het soms ook wel eens mis heeft blijkt uit onder meer zijn voorspellingen dat de beeldplaat een succes zou worden, supermarkten zouden verdwijnen en dat internet alleen geschikt zou zijn voor spoedeisende zaken en dus niet voor een breed publiek. Ook van de implantatie van computerchips in menselijke hersenen in het jaar 2000 kwam gelukkig weinig terecht.

In 1999 kreeg Chriet Titulaer, die ook jaren hevig aan diabetes leed, een herseninfarct waarna hij niet meer in de openbaarheid op zou treden. Titulaer verbleef de laatste jaren van zijn leven in een privé-verzorgingshuis in Driebergen waar hij het afgelopen weekend is overleden. Hij is 73 jaar geworden.

Uit het NRC Handelsblad van 6 juni 1983
Uit het NRC Handelsblad van 6 juni 1983