FOK!toen: De Slag aan de Somme
Het is deze week alweer een eeuw geleden dat de meest gruwelijke slag in de historie van de mensheid plaatsvond. De Eerste Wereldoorlog kende meerdere bloedige confrontaties, maar geen enkele was zo catastrofaal als de Slag aan de Somme. Bij de slag, die plaatsvond tussen 1 juli en 18 november 1916, vielen meer dan een miljoen slachtoffers, zonder uiteindelijk ook maar enig noemenswaardig resultaat.
Britse troepen aan het Westfront (The Sydney Mail van 5 juli 1916)
De voorgaande tijd
In 1914 hadden de Duitse troepen een stevige opmars gemaakt in de richting van Frankrijk waarna in de winter van dat jaar de strijd was vastgelopen in een loopgravenoorlog. Eind 1915 besloten de leden van de Entente (Frankrijk, Groot-Brittannië, Rusland en Italië) dat 1916 het jaar zou worden waarin Duitsland voor eens en altijd zou worden verslagen. De landen bedachten daarvoor een plan waarbij het Duitse keizerrijk van drie kanten zou worden aangevallen. Rusland zou aanvallen vanuit het Oosten, Italië zou de aanval inzetten vanuit de Alpen, terwijl Frankrijk en Engeland aan het Westfront door zouden breken.
De gevolgen van de Slag bij Verdun (The Sydney Mail van 5 juli 1916)
Op 1 augustus 1916 zou een offensief plaatsvinden over een frontbreedte van zo'n 30 kilometer ten noorden van de rivier de Somme. Voor de aanval vanuit het noordwesten van Frankrijk moesten de Fransen het leeuwendeel van de manschappen leveren maar daar kwam weinig van terecht nadat de Duitse troepen een offensief hadden ingezet bij Verdun. Frankrijk kon zodoende minder soldaten leveren waardoor de meerderheid van de geallieerde troepen aan het Westfront Brits waren. Om de druk op de Franse troepen te verminderen werd de slag vervroegd naar 1 juli.
Britse Troepen aan het Westfront
Het begin van de aanval
Vanaf 25 juni begon een vrijwel onafgebroken bombardement op de Duitse linies door meer dan 1400 kanonnen, houwitsers en mortieren, waarbij meer dan anderhalf miljoen granaten werden afgeschoten. Op 1 juli 1916, om exact 07.30 uur, werd het sein gegeven voor de grote aanval. Over een breedte van zo'n dertig kilometer klommen 140.000 geallieerde soldaten uit hun loopgraaf om de aanval in te zetten in de richting van de Duitse loopgraven. Zestien geallieerde divisies namen het op tegen een drietal Duitse divisies. De Duitsers hadden een linie opgebouwd die uit drie loopgraafsystemen bestond en het doel van de geallieerden was om die dag het eerste systeem in te nemen.
Het begin van de aanval op 1 juli 1916
De aanval van 1 juli
Het voorafgaande bombardement was bedoeld om de Duitse loopgraven te vernietigen en het prikkeldraad in het tussenliggende gebied te vernielen. Dat bleek een grote vergissing te zijn. De Duitse troepen hadden zich dieper ingegraven dan men had verwacht, een groot deel van de granaten werden gericht op het tweede loopgraaf, veel granaten waren blindgangers of explodeerden te vroeg en ook het prikkeldraad was redelijk ongeschonden uit het bombardement gekomen. De soldaten, die zo'n 30 kilo mee moesten zeulen aan wapens en bepakking, moesten vervolgens door een onbegaanbaar gebied zien te komen. Het resulteerde in een slachting.
Direct na het stilvallen van het Britse bombardement waren de Duitse troepen tevoorschijn gekomen om hun machinegeweerposten te bemannen. Ook werd het niemandsland waar de geallieerde troepen marcheerden door de Duitse artillerie bestookt. Aan het einde van de dag lag het slagveld bezaaid met doden en gewonden. Aan Britse zijde waren meer dan 57.000 soldaten om het leven gekomen, aan de Duitse kant vielen zo'n 8000 doden. De geallieerde troepen hadden een paar dorpjes veroverd en her en der een Duitse stelling overgenomen maar van een doorbraak van de Duitse verdedigingslinie was geen enkele sprake.
Uit The Toronto World van 12 oktober 1916
Het verdere verloop van de strijd
In de daaropvolgende maanden ging het offensief zondere enige onderbreking door maar nooit meer zo massaal als op 1 juli. Bij de kleinere aanvallen hadden vooral de Franse troepen veel succes en namen bij een offensief in de Flaucourt hoogvlakte zo'n 12.000 Duitse soldaten gevangen. In augustus en begin september van dat jaar gebeurde er weinig aan het front in de omgeving van de Somme. Daar kwam verandering in toen Britse divisies op 15 september de aanval in hadden gezet, waarbij voor het eerst in de geschiedenis ook gebruik werd gemaakt van primitieve Mark I-tanks. Van de 49 Britse tanks bereikten slechts 36 de frontlijn.
In de 140 dagen dat de Slag aan de Somme zou duren vielen aan Britse zijde meer dan 400.000 slachtoffers, verloren de Fransen zo'n 250.000 man en vielen er aan Duitse zijde zo'n 650.000 doden, met als resultaat slechts 12 kilometer terreinwinst. De slag die een einde aan de Eerste Wereldoorlog had moeten maken was aan alle kanten een dodelijke uitputtingsslag geworden. Na de Slag aan de Somme trokken de Duitsers zich terug naar de 'Hindenburglinie', waardoor hun front kleiner werd en zij zodoende minder soldaten nodig hadden om deze te verdedigen. De oorlog was voorlopig nog niet voorbij.
Wil je meer te weten komen over de Eerste Wereldoorlog kijk dan ook eens op ons forum.
