Paralympics 2016: Hoe en wat? Deel VI: Triathlon & Zitvolleybal

Woensdag 7 september zullen de Paralympische Zomerspelen van start gaan. Maar hoe werkt het op deze Spelen? Net als tijdens de Winterspelen in Sochi zal in deze specialreeks worden uitgelegd welke sporten er zijn en in welke handicapklassen er gesport wordt. De Paralympische Spelen kennen 22 sporten: atletiek, bankdrukken, basketbal, boccia, boogschieten, voetbal 5-tegen-5, voetbal 7-tegen-7, goalball, judo, kanovaren, paardensport, rugby, roeien, schermen, schietsport, tafeltennis, tennis, triatlon, volleybal, wielrennen, zeilen en zwemmen. Deze week gaat het over triathlon en zitvolleybal.

Triathlon

Dit jaar staat triathlon voor het eerst op het programma van de Paralympische Spelen. De atleten worden op basis van hun mate van beperking ingedeeld in verschillende klassen. De medaille-evenementen dit jaar zijn voor de mannen in de klasse PT1 (rolstoelatleten), PT2 (staand), PT4 (staand) en voor de vrouwen PT2, PT4 en PT5 (visuele beperking). Er wordt door elke klasse 750 meter gezwommen, 20 kilometer gefietst en 5 kilometer hardgelopen. 

Atleten in de rolstoelklasse (PT1) mogen de fietsafstand afleggen op een handbike en de loopafstand afleggen in een rolstoel (ook wel een wheeler genoemd). In de klasse PT2 (atleten met beperking aan de benen) en PT4 (atleten met beperking aan de armen) worden de fietsafstanden op een gewone of aangepaste racefiets afgelegd en de loopafstanden gewoon lopend (eventueel met behulp van protheses). De klasse PT5 is voor de atleten met een visuele beperking en zij worden de gehele race door middel van een een gids begeleid. Dit gebeurt in het zwemmen en hardlopen door middel van een elastiek, op de fiets wordt gebruik gemaakt van een tandem. 

De wedstrijden zullen op zaterdag 10 en zondag 11 september worden gehouden bij Forte Copacabana. 

Voor Nederland moeten we Jetze Plat in de gaten gaan houden. Plat komt uit in de klasse PT1 en is de regerend Europees- en wereldkampioen triathlon in zijn categorie. De 25-jarige atleet, die zich ook gekwalificeerd heeft voor het wielrennen op de Paralympics, maakt een goede kans op het goud. Op 24 juli j.l. wist hij in Rotterdam dan eindelijk de gouden plak te bemachtigen, nadat hij in 2013 al het zilver pakte op het WK en na heel veel pech (twee lekke banden!) in 2015 wist Plat wederom het podium te bereiken met een bronzen medaille. In dezelfde klasse komt ook Geert Schippers uit, die vorig jaar op het EK achter Plat het zilver pakte en op het WK vorig jaar een vierde plaats behaalde. Op het WK in Rotterdam dit jaar haalde hij brons. 

Bij de vrouwen in de klasse PT5 is Joleen Hakker zeker een kanshebber voor een medaille op de triathlon. De 35-jarige Hakker werd op haar twaalfde blind als gevolg van een medische complicatie na een operatie van een tumor op haar oogzenuw. Samen met gids Ilona Eversdijk won ze zilver op de EK triatlon in Zwitserland vorig jaar. Hakker heeft al twee keer eerder mee mogen doen aan de Paralympische Spelen, in 2008 deed Hakker mee aan het onderdeel roeien, in 2012 ging ze van start in het wielrennen. Dit worden haar derde Spelen op haar derde onderdeel. In Rio de Janeiro zal Linda van Vliet meegaan als haar gids. 

Zitvolleybal

Zitvolleybal is de paralympische equivalent van het olympische volleybal. Deze sport werd in 1953 uitgevonden in Nederland in het Militair Revalidatiecentrum Aardenburg, waar de sport gespeeld werd in een rolstoel. In Nederland en ook in andere Europese landen werden al meerdere balsporten zittend gespeeld zoals Faustball en Sitzball, maar deze sporten vond men in Nederland al snel saai en te statisch. Daarom ontwikkelden de heren Tammo van der Scheer en Anton Albers in 1955 het zitvolleybal. 

De spelregels van het reguliere volleybal werden aangepast om het zittend te kunnen spelen op een kleiner veld. Het speelveld is 10 bij 6 meter, de hoogte van het net is 1.10m. Het zitvlak moet contact hebben met de vloer op het moment dat de bal gespeeld wordt. Daarnaast is het verboden om met de vuist te smashen. De sport sloeg aan in Nederland en er werden verschillende verenigingen in heel Nederland opgericht om de sport te kunnen spelen. In de andere landen bleef men trouw Faustball/Sitzball spelen, wat ervoor zorgde dat er onduidelijkheden ontstonden over het te spelen spel in internationale ontmoetingen. Om hier vanaf te komen organiseerde Pieter Joon in 1979 een pre-olympisch zitvolleybal toernooi, zodat wanneer de landen op de Spelen van 1980 in Arnhem zouden deelnemen er in ieder geval geen verwarring kon ontstaan over de spelregels. 

Tijdens de Spelen van 1980 nam Joon het initiatief om een internationale organisatie op te richten, wat ervoor gezorgd heeft dat inmiddels ruim 60 landen over de hele wereld zitvolleybal spelen. 

Atleten in het zitvolleybal komen binnen hun team uit in twee klassen. MD, wat staat voor 'Minimally Disabled' en D, wat staat voor 'Disabled'. Voorbeeld: Atleten met een amputatie tot de voet komen uit in de klasse MD, terwijl atleten met een ampuatie tot boven de knie uitkomen in de klasse D. Beperkingen kunnen zich in de onderste ledematen bevinden maar ook in de bovenste. Daarbij kun je denken aan stijfheid, te korte ledematen, beperking in de gewrichten of vergroeiingen aan de ledematen. 

Elk team bestaat op het veld uit zes spelers. Om het spel eerlijk te laten verlopen mag elk team maar één MD-speler op het veld hebben, de overige spelers moeten uitkomen in de D-klasse. Net als in het volleybal wordt er hier ook in een 'best of 5 sets' systeem gespeeld. Het team dat het eerst bij de 25 punten is met een minimaal verschil van twee punten, die wint de set. De laatste en beslissende vijfde set gaat maar tot 15 punten. 

Nederland heeft zich bij de dames en de heren helaas niet weten te kwalificeren voor de Spelen. Verwacht wordt dat bij de vrouwen China er wederom met het goud vandoor gaat. In 2004, 2008 en 2012 lukte dit al eerder. Naast China is ook Amerika kanshebber, zij grepen de laatste jaren elke keer naar het zilver. 

Bij de mannen zijn Iran en Bosnië favoriet voor de titel. In 2008 wist Iran nog paralympisch kampioen te worden, in 2012 haalde Bosnië hun enige paralympische medaille en titel in het zitvolleybal door daar Iran te verslaan in de finale. Deze reeks wisten de Bosniërs voort te zetten door in 2013 en 2015 Europees kampioen te worden.