Batman en Superman voor newbies

Batman en Superman gaan het tegen elkaar opnemen. Als er één ding duidelijk is uit de vele trailers, tv-spots en andere advertenties, dan is dat het wel. Maar hoe zit het verder met die twee? Wat betekent het om deze helden samen in één film te zien?

Batman v Superman: Dawn of Justice is een hele mond vol. Het is het vervolg op Man of Steel en een inleiding naar twee Justice League-films. De eerste daarvan verschijnt overigens volgend jaar al, vol met helden die je niet eerder op het grote scherm zag. Maar daar gaan we het nu niet over hebben, want er zijn genoeg vragen te beantwoorden over slechts twee van hen.

Batman v Superman: Superman en Batman in gevecht

Waarom hebben Batman en Superman ruzie?

Ze hebben geen ruzie. Ruzie heb je met je vrienden. In dit verhaal kennen ze elkaar eigenlijk helemaal niet. Dat komt doordat in Man of Steel de eerste publieke verschijning van Superman te zien was. Daarvoor had niemand in Metropolis ooit van hem gehoord. Sterker nog: hij kreeg de naam 'Superman' pas tijdens het laatste conflict. Batman, zo hebben we intussen geleerd, was ten tijde van Man of Steel wel allang actief als burgerwacht in Gotham City, maar hij opereert voornamelijk onder de radar: hij is voor de meesten meer een urban legend dan een held waar iedereen naar opkijkt.

Metropolis en Gotham liggen, in het DC Extended Universe, naast elkaar, gescheiden door water. De makers hebben beschreven dat je het moet zien als San Francisco en Oakland, die aan weerszijden van dezelfde baai liggen. Tijdens het gevecht tussen Zod en Superman, waarbij die enorme schade werd aangericht, werd ook Gotham slachtoffer van de verwoesting. Bruce Wayne verloor daarbij, naast dat hij materiële schade leed, ook bekenden. Een fragment daarvan is al eens getoond in de trailers voor Batman v Superman. Het incident leidt ertoe dat Wayne besluit dat het niet moet kunnen dat zoveel kracht, zoveel macht, in de handen van een enkel persoon ligt. En dus neemt hij het op zich om Superman te stoppen. Hoe precies, dat zien we pas als de film uit is.

Maar eh, zei je nou Bruce Wayne? Die ene politieagent nam toch de rol van Batman over?

Dat zou je denken als je terugkijkt naar The Dark Knight Rises, met Christian Bale als Bruce Wayne/Batman. Dat is de meest recente Batman-film en dus de meest actuele bron om uit af te lezen wat de stand van zaken met betrekking tot Batman is, zou je toch denken?

Nee dus. De films van Christopher Nolan; Batman Begins, The Dark Knight en The Dark Knight Rises vormen samen een losstaand verhaal. Tevens een afgesloten verhaal: deze versie van Batman keert niet meer terug. We zullen nooit zien hoe het personage van Joseph Gordon-Levitt de rol van Bruce Wayne overneemt. We zullen ook nooit zien hoe het deze versie van Bruce Wayne verder is vergaan.

Snyder en zijn clubje hebben Ben Affleck gestrikt voor de rol van Bruce Wayne. Hij zal een Batman spelen die al twintig jaar actief is. Eentje die dus al wat ouder is, en hier zien we een eerste inspiratie terug uit The Dark Knight Returns. Ook daar was Wayne al wat ouder.

De grap is overigens dat het idee van een politieagent die de rol van Batman overneemt na de zogenaamde dood van Wayne zo zeldzaam niet eens is. Lezers van de nog maandelijks verschijnende Batman-comics van DC weten dat vorig jaar de rol van Batman naar 'commisaris' Jim Gordon is gegaan. Dit nadat de oorspronkelijke Batman ogenschijnlijk was overleden. Natuurlijk leek dat maar zo en keert Bruce Wayne ook in de comics gewoon terug als Batman, maar we zullen hier niet de details van dat verhaal helemaal gaan ontleden.

Scene uit Batman #42: Bruce Wayne en Jim Gordon
Scene uit Batman #42: Bruce Wayne (links) en Jim Gordon

Okee, een nieuwe Batman dus. Krijgen we ook een nieuwe Alfred, en een nieuwe Jim Gordon, en een nieuwe Joker?

Ja. Die krijgen we allemaal. Alfred Pennyworth, Bruce Waynes trouwe butler en Batmans betrouwbare partner, wordt in Batman v Superman gespeeld door Jeremy Irons. In de comics is te zien hoe hij vanuit de Batcave Batman bijstaat, dienend als een soort backup, informatiebron en extra set ogen. Een recente trailer voor de film laat zien dat we nu, intensiever dan in eerdere films, Alfred ook in die rol zien. Fans zullen wellicht graag willen zien dat Batman Alfred in onderlinge communicatie aanspreekt als Penny-One. Dat is Alfreds codenaam, en Batman houdt er niet van om echte namen te gebruiken als hij 'in the field' is.

En Alfred is niet de enige rol die nieuw wordt vertolkt in deze films. Hoewel we ze niet in Batman v Superman zullen zien, zijn Jim Gordon en de Joker ook al gecast. De Joker wordt gespeeld door Jared Leto. Hem zien we later dit jaar in Suicide Squad. Jim Gordon zal in Justice League Part One worden gespeeld door J.K. Simmons. Hem kennen we uit een aantal goede rollen, maar vooral als J. Jonah Jameson, de hoofdredacteur van Peter Parker in de eerste Spider-Man-films.

Daarnaast gaan er geruchten dat actrice Jena Malone, die een rol heeft in Batman v Superman waar niemand over praat, de rol van Barbara Gordon speelt. Zij is de dochter van Jim en neemt uiteindelijk de rol aan van Batgirl. Het duurt echter even voordat we weten wat Malone precies doet in de film: haar scènes zijn eruit geknipt voor de bioscoopversie, en keren terug in de 16-plus versie die op dvd en blu-ray verschijnt.

En Batman leeft dus in dezelfde wereld als Superman? Dat was toch nooit zo?

Nou, dat was eigenlijk altijd al zo. Maar in films is het eigenlijk altijd taboe geweest om verschillende superhelden in hetzelfde verhaal te tonen. Dat vonden de studio's maar riskant, want dat is typisch iets voor fanboys en -girls. Zoals we op de vorige pagina al even bespraken, is het dankzij de Avengers dat Hollywoodbazen ineens brood zien in het combineren van verschillende films in één gezamenlijke continuïteit. Niet omdat ze daarmee fans kunnen bedienen trouwens; het is puur commercieel. Als je films aan elkaar kunt knopen heeft iedere nieuwe film in de serie automatisch een potentieel publiek in iedereen die de eerdere films gezien heeft, zo is de theorie. En Marvel bewijst dat dat klopt.

Batman en Superman zijn altijd onderdeel geweest van dezelfde wereld. Hun verhalen verschijnen al sinds de jaren '30 in de uitgaven van wat nu DC Comics heet. Al in 1939 beeldde de uitgever de twee helden samen op de cover van een stripboek af, maar het duurde nog tot 1952 voordat de twee echt samen in een verhaal speelden. En in 1960 werd de Justice League geïntroduceerd, als reboot van een al wat ouder team, de Justice Society. Deze Justice League bestond uit Aquaman, de Flash, Green Lantern, Martian Manhunter en natuurlijk Batman en Superman. Door de jaren heen veranderde deze samenstelling. Andere helden als Wonder Woman, Green Arrow, Cyborg en zelfs Lex Luthor zijn ooit lid geweest van de groep, of zijn dat op dit moment nog steeds.

Justice League: Batman, Wonder Woman, Superman
The Flash, Batman, Wonder Woman, Green Lantern en Superman

Batman en Superman hebben daarnaast door de jaren heen vaak hun eigen comicreeks gehad, waarin verhalen verteld werden over hun samenwerking. Bruce en Clark worden hier vaak als twee zijden van dezelfde medaille neergezet. Clark is de hoopvolle, goedwillende krachtpatser en Bruce de tactische, alerte en wantrouwende detective. Ze letten op elkaar, zijn op elkaar ingespeeld en eigenlijk elkaars beste vrienden.

Maar dan kan het toch eigenlijk niet dat ze in deze film met elkaar vechten?

Ach, waarom niet? Batman v Superman is een soort 'when Bruce met Clark'. Ze maken kennis, rommelen wat, vechten een beetje, maar aan het einde zal de weg openliggen voor Justice League Part One. En dat betekent dat ze vrede sluiten, of tot een overeenkomst komen. De trailers wekken de indruk dat tijdens hun onderlinge conflict een grotere dreiging de aandacht vraagt en dat dat mogelijk de manier is waarop ze elkaars standpunten in een ander licht gaan zien, maar hoe dat precies verloopt moeten we in de bioscoop maar zien.

De wijze waarop de helden in deze film kennis maken is daarnaast een uitwerking van die moderne, realistische, 'Christopher Nolan-aanpak'. Inhoudelijk volgt het, zoals gezegd, op de gebeurtenissen in Man of Steel. Thematisch is het vooral een meer realistische manier om twee van dit soort figuren, zouden ze echt bestaan, elkaar te laten ontmoeten. En natuurlijk is het veel interessanter om ze onder minder prettige omstandigheden te laten kennismaken. Het is toch helemaal niet spannend als ze meteen dikke maatjes zijn?

Spannend is het sowieso niet. Superman wint toch makkelijk van Batman?

Aha, daar raak je een vraagstuk dat fans al decennia bezig houdt: als Batman en Superman het tegen elkaar opnemen, wie zal er dan winnen? Want Batman is slim en getraind en heeft Kryptonite, maar Superman is supersterk, supersnel en heeft superkrachten. Het antwoord is eenvoudig. Superman kan Batman vermoorden met zijn pink. Opgelost!

Wat je moet bedenken is dat zowel Batman als Superman bekend staan als morele good guys. Dat betekent dat ze, als regel, niemand doden. Ja, Batman slaat slechteriken tot pulp, maar ze blijven leven. En Superman houdt zich tijdens gevechten meestal in, totdat hij weet dat zijn tegenstander wel een klapje kan verdragen. In dat geval past hij wat meer kracht toe, maar altijd met mate. Hij is tijdens gevechten meer bezig met het voorkomen van escalatie. Inderdaad: daar was tijdens Man of Steel niets van te zien, maar hier hadden we te maken met een newbie, die werd overvallen door de situatie. Daar nam hij ook het leven van Zod, maar naar verwachting was dat ook echt de enige keer.

Allebei zullen ze, naar verwachting, streven naar het uitschakelen van de ander. Zorgen dat de ander zich overgeeft, zodat het conflict kan eindigen.

Scene uit The Dark Knight Returns, part 2
Scene uit The Dark Knight Returns, part 2

In The Dark Knight Returns, die thematisch van invloed is op deze film, vond ook dat legendarische gevecht tussen Bruce en Clark plaats. Het gaat te ver om dat hier tot in detail te beschrijven, maar wat we daarin zien is dat Batman een speciaal pak bouwt om klappen van Superman te kunnen opvangen. Dat idee is rechtstreeks uit de comic meegenomen naar de film. In de comic wint overigens Batman het gevecht door het gebruik van Kryptonite (en met de hulp van onder andere Green Arrow). Wat Zack Snyder en schrijver Chris Terrio voor hun versie voor ogen hebben moeten we nog zien, maar misschien zien we uiteindelijk het einde van het gevecht helemaal niet vanwege die andere dreiging. Daar zit ook het grootste gevaar van deze film: het publiek wordt de bioscoop in gelokt met een gevecht tussen twee helden, de film moet een inleiding zijn naar Justice League, en daar tussenin moet ook nog iets gebeuren. Maar wat dan? Daar gaan we het nu niet over hebben.

Wonder Woman zit hier toch ook in? Waarom kennen we haar niet?

We kennen haar niet omdat er nooit een bioscoopfilm is geweest over Wonder Woman. Natuurlijk verschijnt ze al sinds 1941 in de comics (ze is dit jaar 75 geworden, happy birthday!) en in de jaren '70 was er een tv-serie over haar, maar Hollywood is altijd een beetje bang geweest voor films met vrouwen in een grote, sterke hoofdrol. De studiobazen dachten dat dat geen kijkers trekt. Onzin natuurlijk, en men trekt langzaam ook een beetje bij. Marvel heeft al films aangekondigd met vrouwelijke hoofdfiguren en volgend jaar komt DC met een Wonder Woman-film. Beter laat dan nooit, zullen we maar zeggen.

Het is overigens wel opvallend hoe lang het heeft moeten duren voordat er een film was over een vrouwelijke superheld: Christopher Reeve vloog al over het bioscoopscherm in 1978 en Michael Keaton reed al in zijn Batmobile in 1989. De eerste Wonder Woman-film komt 39 jaar na de eerste Superman-film, maar de eerste verschijning van Wonder Woman, gespeeld door Gal Gadot, krijgen we inderdaad dit jaar al. De Amazone, opgegroeid op het mythische eiland Themyscira, zal zich bij Superman en Batman voegen in de strijd tegen de echte slechterik van de film. Voordat ze dat doet, zal ze als Diana Prince al scènes hebben met onder andere Bruce Wayne. Haar aanwezigheid is mysterieus: we weten niet goed wat voor rol ze precies speelt en hoeveel we van haar zullen zien. Het is immers niet haar film. Maar Batman, Superman en Wonder Woman worden samen de 'Trinity' van DC Comics genoemd, de drie grootste helden van de uitgever. Ze zijn goede bekenden van elkaar; samen lid van de Justice League en de afgelopen jaren waren Clark en Diana, in de comics, een romantisch stelletje. Een power couple, zou je kunnen zeggen. Het is dus niet onlogisch om haar al in een vroeg stadium bij de groep te betrekken.

Scene uit Superman/Wonder Woman annual #2
Scene uit Superman/Wonder Woman annual #2

Een andere reden waarom we haar nog niet kennen is de andere benadering die DC heeft gekozen voor de opbouw van hun filmwereld. Bij Marvel zag je duidelijk hoe de vier eerste Avengers eerst eigen films kregen, waarna ze samenkwamen in The Avengers. Bij DC wordt het verhaal anders ingestoken en is het geen probleem dat Batman en Wonder Woman direct al contact maken met Superman, gevolgd door een losstaande film van Wonder Woman. Van die film wordt overigens verwacht dat er een lange geschiedenis van Diana wordt verteld, die een periode van meerdere decennia, of zelfs langer beschrijft. Wonder Woman is namelijk een stuk ouder dan je zou denken, maar daarover volgend jaar meer.

Zien we Batman en Superman vanaf nu altijd in dezelfde films?

Wie zal het zeggen? De plannen gaan 'slechts' tot 2020, waarin er geen nieuwe Superman-film staat gepland en er alleen een nog niet zo concreet idee is voor een nieuwe Batman-film. We kunnen rekenen op Henry Cavill als Superman en Ben Affleck als Batman voor de komende tijd en in ieder geval in de twee Justice League-films in 2017 en 2019. Batman verschijnt later dit jaar bovendien in Suicide Squad.

Als de eerste reacties op de komende paar films binnen zijn zullen bij Warner Bros. en DC Entertainment ongetwijfeld besluiten genomen worden over wie er nog een film krijgt. Het is niet uitgesloten dat een Man of Steel 2 of een nieuwe Batman al voor 2020 zullen worden uitgebracht, maar we weten er eigenlijk niets concreets over.

Zien we Batman en Superman ook nog terug in de volgende Avengers-films?

Nee. Dat zal nooit gaan gebeuren. De Avengers zijn immers Marvel-personages. Iron Man, Captain America, de Hulk, Ant-Man en al die anderen leven in hun eigen universum, dat losstaat van de wereld van DC Comics. Voor wie niet zo thuis is in welke held nou in welke comics is verschenen is het misschien allemaal maar lastig te volgen, maar naar verwachting zullen de films van Marvel en DC zich ook visueel van elkaar onderscheiden. DC gaat naar verluidt voor een meer eigen uitstraling per film: ze zullen de filmmakers minder onder de duim houden dan Marvel momenteel doet met de makers van hun films. Dat betekent dat het lichtvoetige Disney-wereldje met bijdehante grappen en een opvallend gebrek aan bloederigheid uiteindelijk wellicht eenvoudig te onderscheiden zal zijn van de films van de concurrent.

Duidelijk! Wanneer komt al die rommel in de bioscoop?

Batman v Superman: Dawn of Justice is vanaf donderdag in de bioscoop te zien. De volgende film in de DC Extended Universe-reeks is vervolgens Suicide Squad, over een team slechteriken, dat in augustus verschijnt. Vervolgens krijgen we volgend jaar Wonder Woman en Justice League Part One.

Marvel brengt eind volgende maand Captain America: Civil War uit, over ook al een conflict tussen helden, maar dan tussen twee teams, geleid door Iron Man en Captain America. In november verschijnt vervolgens Doctor Strange, een introductie van een nieuw personage in het Marvel Cinematic Universe. Volgend jaar krijgen we nieuwe films van de Guardians of the Galaxy, Spider-Man en Thor.