Interview: Anton Jongstra (eindredacteur WIDM 2014)

Met een Gouden Televizier-Ring op zak en een laatste aflevering die meer dan 3 miljoen kijkers trok, was het AVRO-programma Wie is de Mol? wederom een gigantisch succes. Actrice Susan Visser bleek na tien afleveringen de Mol en in de finale had alleen presentatrice Sofie van den Enk haar in de gaten, waardoor ze een geldbedrag van bijna 17.000 euro won.

Het grote brein achter de serie is eindredacteur Anton Jongstra, vanaf het allereerste seizoen al betrokken bij het programma. Na zijn studie Journalistiek in Utrecht ging hij werken bij Radio 2. Niet lang daarna stapte hij over naar het cabaretprogramma Kopspijkers en maakte hij de opkomst en ondergang van het VARA-programma mee. Sinds 1999 werkt hij voor IDTV aan Wie is de Mol?, eerst als redacteur en vanaf 2005 als eindredacteur. Het veertiende seizoen was voor hem het laatste seizoen waar hij aan mee werkt.

FOK! had wederom (2012 en 2013) een uitgebreid interview met Anton en gaf onder andere antwoorden over de zwarte vrijstelling, de Expeditie Robinson-opdracht en een foutloze test.

Groepsfoto seizoen 14 (bron: Falco Hassink / AVRO)

Wat ga je nu doen, nu je gestopt bent met Wie is de Mol?

Anton: "Ik bedenk al drie jaar nieuwe programma's en die probeer ik te verkopen. Dat is onlangs gelukt bij BNN en hun vraag was of ik het wel zelf ging maken. 'Natuurlijk,' zei ik. Als je de kans krijgt om je eigen programma te maken, dan zeg je geen nee."

"Het programma zou je familie van Wie is de Mol? kunnen noemen met BN'ers naar het buitenland om opdrachten te doen. Het heeft wel een overeenkomstige sfeer. Ik kan dat blijkbaar goed en voelde mij dan ook erg vereerd om door BNN gevraagd te worden. Als ik eerlijk ben, stoor ik mij wel aan sommige programma's die er zich met een jantje-van-leiden van afmaken qua opdrachten."

Wordt het nieuwe programma primetime uitgezonden?

"Ja. Als het goed is, sluiten wij volgend jaar precies op Wie is de Mol? aan (maart 2015, red.). Op donderdag is het [vijftiende seizoen] dan afgelopen en maandag beginnen wij op Nederland 3."

Is er al een titel?

"Nog niet definitief, maar ik ga het niet zeggen."

Is het moeilijk om na veertien jaar afscheid te nemen van het programma?

"Dat ligt er aan in welk stadium jij mij dat vraagt. Vorig jaar oktober/november zat het eraan te komen dat ik het nieuwe programma ging verkopen en kon maken, toen kwam in mijn hoofd dat ik ging stoppen met de Mol. Op dat moment begon er wel een soort van rouwproces. Tot de uitzendperiode, want wanneer het programma op televisie is, vind ik het altijd heel erg leuk en toen dacht ik: waarom stop ik eigenlijk? De verwerking was al geweest en die maakte plaats voor onzekerheid, of ik niet de verkeerde keuze had gemaakt."

"Ik ben nu blij en trots, maar ook een soort van opgelucht over dat het veertien jaar lang gelukt is om de Mol geheim te houden en dat we groeiende kijkcijfers hadden. De stap van 2 miljoen naar 3 miljoen kijkers hebben we zo snel gedaan, dat is onvoorstelbaar. Hierbij wil ik een grote pluim geven aan de montage, want deze stijging is voor een niet onbelangrijk deel aan hen te danken."

Hoe ga je volgend jaar kijken?

"Tsja, dat wordt stap drie in het rouwproces. Ik denk dat ik dat heel moeilijk ga vinden."

Weet jij überhaupt iets over het nieuwe seizoen?

"Nee, ik ga echt van alles naar nul. Dat was ook wat ik wilde, omdat ik een programma ga maken dat toch vergelijkbaar is."


Wie is de Mol? wint de Gouden Televizier-Ring

Wist je bij het winnen van de Gouden Televizier-Ring al dat je ging stoppen?

"Ja, dat was ervoor al. Ik zou graag willen zeggen - om stoer te doen - dat het een mooi moment was om te stoppen: de Ring gewonnen en drie miljoen kijkers, maar dat is niet zo. (lacht) Het is echt omdat we het nieuwe programma verkocht hebben. Ik was natuurlijk heel erg blij dat we wonnen en ik wist ook dat het zomaar mijn een-na-laatste kans zou zijn geweest om te winnen. De laatste kans zou dan aankomende verkiezing zijn voor dit seizoen, maar ik ben heel blij dat we al gewonnen hebben."

Hoe spannend was de uitreiking?

"Het was heel spannend. Maar tegen het eind voelde ik de sfeer onze kant op gaan. Alles viel blijkbaar op zijn plek."

Het seizoen in Zuid-Afrika was op meerdere manieren bijzonder. Hoe zorg je ervoor dat het seizoen erna minstens zo speciaal wordt?

"Door daar niet over na te denken. Gewoon doorgaan met wat wij doen. We begonnen te bespreken over hoe we met een knal een nieuw seizoen in konden gaan: een executie. Tegelijkertijd waren er mensen bezig met het zoeken van kandidaten en dat is heel goed gegaan. De kandidatengroep was echt wel om over naar huis te schrijven."

Ik had het gevoel dat er dit jaar een aantal mensen meededen die al een aantal keren gevraagd waren, maar toen niet konden. Klopt dit?

"Ja, Jennifer en Tygo die konden vorig jaar niet vanwege Dokter Tinus. Ik denk wel dat heel veel BN'ers inmiddels al gevraagd zijn, maar ook heel veel kunnen dan niet. Aaf ging bijvoorbeeld mee, omdat Paulien (Cornelisse, winnares vorig seizoen, red.) was meegegaan. Zo gaat dat, ze steken elkaar aan."

Dus oud-kandidaten raden ook leuke, potentiële kandidaten aan?

"Ook inderdaad. Misschien is het met Aaf en Paulien wel zo gegaan, maar dat weet ik niet meer."


De allereerste minuten van het veertiende seizoen

Vorig jaar stond een beetje in het teken van het ongeluk met Janine Abbring. Hoe is daar dit jaar rekening mee gehouden dat het niet weer gebeurde?

"Onbewust denk ik wel. Als ik terugkijk, dan hadden we in Hong Kong nog wel extra ons best kunnen doen om iets met gevaarlijke hoogtes kunnen doen, maar dat hebben we niet gedaan. Dat speelde toch in ons achterhoofd, waarschijnlijk."

Dit jaar waren er ook meerdere nieuwe elementen, zoals de zwarte vrijstelling. Hoe is die bevallen?

"Heel erg goed. Ik lees daar natuurlijk wel dingen over en ik vind de zwarte vrijstelling een geweldig instrument. Het is niet een nieuwe twist als een joker of vrijstelling. Ik lees ook weleens dat het meer om de jokers gaat dan om het geld en dat is bij sommige kandidaten ook wel zo, maar dat wil ik nog wel even een keer zeggen: bij het programma heb je één groot probleem als je het maakt, altijd moet het met z'n allen voor één doel zijn. Je kunt nooit zeggen: wie het eerst boven is, die wint. Ze hebben een gemeenschappelijk doel en de enige manier om daar strijd in te krijgen, is om er een joker of een vrijstelling in te stoppen. De zwarte vrijstelling zorgt er weer voor dat die dingen minder belangrijk werden. Soms zijn er jokers of vrijstellingen niet ingezet, uit angst voor de zwarte vrijstelling. Vervolgens stond iedereen gelijk, zonder dat hij ingezet werd. En als hij wel werd ingezet, dan stond iedereen ook gelijk. Het vlakt eigenlijk de kracht van de jokers en vrijstellingen af zonder dat het de kracht van de strijd tussen kandidaten afvlakt."

Was het speciaal voor dit seizoen verzonnen?

"Ja klopt. Maar dat het zou werken, is pas in de praktijk gebleken. Dat het zo goed werkte, hadden wij niet durven dromen."

Lees op de volgende pagina verder over een foutloze test, ongeleid projectiel Tygo en de presentatieteksten van Art.