FOK!focus: Overschatte films

Waarschijnlijk heeft elke cinefiel het wel eens meegemaakt: je vat het guitige plan op om een alom gewaardeerde filmklassieker te bekijken. Alleen. Op een donkere, koude winteravond. Je ene hand in je broek om sporadisch aan je ballen te krabben en een hand, al dan niet afgewisseld met je zweterige balzakhand, in je zak popcorn, en je denkt: laat dat meesterwerk maar komen! Echter, je zit ongeveer twintig minuten in de film en hij kabbelt geleidelijk wat voort. Je hebt je bedenkingen nog. Je verkeert immers in de illusie dat hetgeen waarnaar je kijkt een meesterwerk is. Je zoekt de ganse speelduur naar een klassieke scène, maar vindt niets, en dan is de film afgelopen en zeg je tegen jezelf: ‘What the fuck is hier zo goed aan?’ terwijl je nog eens bedenkelijk aan je linker teelbal krabt.

Je beseft echter wel dat je naar een meesterwerk hebt gekeken en dat je buiten de boot valt bij je filmvrienden wanneer je eerlijk bent, en toegeeft, dat hetgeen je gezien hebt volslagen kut was. En daarom geef je hem toch maar een hoog cijfer op een filmsite. En zo blijven dergelijke ‘klassiekers’ alom gewaardeerd. Ik doorbreek deze conventie en daarom bij dezen een lijst met alom gewaardeerde, overschatte kutfilms. Let’s go!

5: American History X (1998)

Toegegeven, in mijn prille jeugdjaren kon ik deze film zeker waarderen. Voornamelijk omdat ik toentertijd nog niet extreem veel films had gezien, zeker niet omtrent dit thema, en daardoor was ik snel onder de indruk van bepaalde scènes die in de film naar voren worden gebracht. Zoals bijvoorbeeld de stoeprandscene, de verkrachtingsscene, het einde en nog een aantal memorabele scènes. Ik herzag hem echter een tijdje terug en besefte dat het verhaaltje eigenlijk flinterdun is voor een film die serieuze thema’s omtrent rassenhaat propageert.

Zo is de ommekeer van Derek niet bepaald realistisch en overtuigend weergegeven. Jarenlang is hij geïndoctrineerd met rassenhaat en was hij zelfs een van de leiders van een relatief grote bende. Wanneer hij echter in het gevang komt, is hij binnen een paar dagen omgeslagen, omdat hij samenwerkt met een donkere, goedlachse jongen met wie hij het kan vinden, en daardoor onmiddellijk al zijn oude denkbeelden verwerpt. Voor iemand die er zo diep in zit, lijkt dit mij geen realistische karakterontwikkeling. En dat is niet erg, mocht het om een lichtvoetige film gaan, maar met een film die zichzelf zo serieus neemt, komt deze plotwending niet erg serieus over.

De regisseur Tony Kaye was zelf ook niet tevreden met de eindversie die is uitgegeven. Hij wilde er zelfs afstand van doen. Zo probeerde hij zijn naam uit de aftiteling te krijgen. Als hij de film zelf al niet serieus neemt, waarom zou de kijker dat dan wel moeten doen?

4: 2001: A Space Odyssey

Laat ik vooropstellen dat Kubrick een van mijn favoriete filmmakers is en ik films als A Clockwork Orange, The Shining en Eyes Wide Shut een warm hart toedraag. Maar dit vind ik een pretentieus wangedrocht dat alle punten wat cinema leuk maakt aan zijn laars lapt. Het ziet er wel gelikt uit, maar man, man, man, wat gaat het allemaal traag. Ik ben letterlijk, en dat overdrijf ik niet, vier keer in slaap gevallen tijdens het kijken van deze film. Bij poging vijf was het dan eindelijk gelukt, dankzij vier blikjes Red Bull en een washandje om mijn ogen uit te deppen, wanneer ik ze dreigde te sluiten. Ik was blij toen dat stomme sterrenkind in beeld kwam en de aftiteling begon. 

Er zit geen tempo in, amper een lopende verhaallijn, en het zwetst maar wat heen en weer. En ja, visueel is het altijd wel gelikt, maar verdomme, ik kijk niet alleen om die reden cinema. Dan kun je net zo goed naar natuurbeelden zitten kijken. Net zoals in Kubrick's andere werk, zit de film boordevol vraagstukken en staat hij open voor vele interpretaties. Alleen zijn de andere films veel minder abstract en daardoor zijn de interpretaties stukken interessanter. Het was beter geweest als Kubrick de tijd aan deze film aan een ander project had besteed. Zonde. Overigens is het ook merkwaardig dat zijn laatste werk relatief gezien wordt ondergewaardeerd, terwijl dat een van zijn betere is. Eyes Wide Shut omhoog, 2001 omlaag, dat zou de perfecte wereld zijn en dan kan ik weer met een gerust hart slapen.

3: Scarface

Een van de slechtste misdaadfilms die ik ooit heb gezien. En tot mijn grote schrik wordt hij kapotgehypet in allerlei lijstjes. Verschrikkelijk. Daarnaast zijn er nog allerlei andere gevolgen die Scarface heeft veroorzaakt, zoals: merchandising, een game, mensen die Tony Montana imiteren en een shitload aan megalomane quotes die beroemd zijn geworden.

Al Pacino voert in deze film een matig Cubaans accent op, hij scheldt wat in het rond en dat wordt dan gezien als ‘goed’ acteren. Ik noem het kolderiek. Dit gelardeerd met een simplistisch rise-and-fall-verhaaltje dat minstens een uur te lang aanvoelt, en je hebt een zogenoemd ‘meesterwerk’. De wereld is een vreemde plek waar rationaliteit geen hoogtij viert. ‘Oja, noem eens een paar misdaadfilms die beter zijn dan Scarface’, is een triviaal verwijt wanneer je negatief bent over de film. Ik noem er tien: Goodfellas, Carlito's way, Donnie Brasco, Once upon a time in America, A Bronx Tale, The Departed, Casino, The Godfather I, II, III en vele andere.

2: The Dark Knight

Hoezeer deze film wel niet is opgehypet gaat alle perken te buiten. En waarvoor? De film is te standaard voor woorden, gaat nergens buiten het boekje en is gewoon een simpel actieverhaal met toevallig Batman in de hoofdrol. Nou, boehoe. En zelfs daarin vond ik hem niet heel geslaagd. De enige scène die mij is bijgebleven is de ‘Is this your pen’-scène, en dat was ergens in den beginne al dus dat zegt genoeg over de rest van de rit.  Dit is typisch zo'n film waarbij mensen elkaar opfucken en zo een self-fulfilling prophecy vormen omtrent de zogenoemde ‘geniaalheid’ van de film. Nou sorry hoor, maar deze film is hooguit onderhoudend.

Het is overigens jammer dat Nolan zich op dit specifieke project heeft gericht en voor het geld kiest in plaats van zijn artistieke integriteit te behouden. Zijn eerste film Following is geniaal en Memento was ook een film die op virtuoze wijze was geregisseerd. Alleen jammer dat geld en macht corrumpeert en hij dit soort grote projecten kiest i.p.v. de iets intiemere werken, want dat zijn wel projecten die hem liggen. Jammer, jammer. 

1: Braveheart

Tja, ik ben altijd al enigszins huiverig wanneer een film meer dan drie uur duurt. Er zijn weinig films met die tijdslengte waarbij alles ook functioneel, in het kader van de film, wordt gebruikt. Vaak kan er gemakkelijk een half uur worden uitgeknipt zonder dat dit afdoet aan het verhaal. Daarentegen zijn de films waarbij een mens wel de volle drie uur zijn aandacht erbij kan houden vaak intense meesterwerken (bijv. films van Coppola, Leone of een Spielberg). Alleen lukt dit niet bij Braveheart. Die had in zijn geheel wel geschrapt mogen worden.

Naast het slechte acteerwerk, de goedkope sets, de matige dialogen, Mel Gibsons lachwekkende Schotse tongval, de historisch onjuiste representatie van feiten, Mel Gibsons neigingen om elke film lekker bloederig te maken (hoewel ik dit soms kan appreciëren), het heroïsche gepreek, de oppervlakkige personages en Mel Gibsons narcistische trekjes, stoort vooral het einde mij. Man, man, man. Ik lachte me werkelijk waar kapot toen hij ‘freedom’ schreeuwde. Zo geforceerd kom je ze niet eens in een gemiddelde GTST-aflevering tegen. Overigens ben ik geen Mel Gibson-hater en kan ik zijn meeste films zeker waarderen, maar dit is een overschatte miskleun pur sang.