Game of the Year #4: Mass Effect 3

Mass Effect 3 op nummer vier? Ja, Mass Effect 3 op nummer vier, ondanks alle commotie die omtrent het spel is ontstaan. Commotie, omdat deze serie ons aan het hart ligt.

We hebben evengoed met z’n allen lopen klagen afgelopen jaar. Vooral Mass Effect 3 moest het ontgelden; hoe episch deze rpg ook was in z’n totaliteit. Was het zoals zijn voorgangers? Neen, totaal niet. Sterker nog, het dreef verder weg van waar de eerste Mass Effect om bekendstaat. Diepe achtergrondverhalen, veel keuzevrijheid in conversaties en veel planeten uit te pluizen door er daadwerkelijk op te landen. Maar waar nog het meeste om te doen was, was het einde.

Het einde was niet goed om zo veel verschillende redenen. Het maakte niet uit welke personages je meenam op je laatste missie, de eerste twee eindes leken totaal niet aan te sluiten op de ervaring die de serie tot op dat moment bood, tegenstrijdigheden in de folklore, inconsistentie in specifieke personageverhaallijnen, het ontbreken van een eindbaasgevecht, onverklaarbare gaten in het verhaal en ga zo maar door. Zelfs het toegevoegde ‘groene einde’ deed nog stof opwaaien.

Het is alsof BioWare het voor ons verpest heeft. Gamers wijten dat aan de overname door Electronic Arts. De commerciële vraatzucht van de grootste Noord-Amerikaanse spellenuitgever zou volgens liefhebbers van Mass Effect heel wat verpest hebben. Heel wat? Alles, met gemak. Want spellen moeten nou eenmaal mainstream, zodat er een grotere groep potentiële kopers tegemoet gekomen wordt. Er is echter één duidelijke reden waarom we zo afgeven op de eens zo geliefde serie.

We houden allemaal van Mass Effect. En klagen doen we vaak wanneer we niet realiseren hoe goed we het eigenlijk hebben. Juist het feit dat het spel eigenlijk zo goed is, is vaak een (onterechte?) reden om te denken dat het helemaal niet goed is. Was het eerste deel dan zó goed, dat het derde, meest gestroomlijnde en narratieve deel in de serie, opeens in zo’n slecht daglicht staat? Of was de eerste Mass Effect stiekem niet bij vlagen een beetje saai met al zijn vrijheid?

Dat is een vraag die we onszelf niet hardop durven te stellen. Want we zouden het nog weleens oneens kunnen zijn met onszelf, en daar is geen internetforum groot genoeg voor. Die worsteling bij menig gamer moet er haast voor gezorgd hebben dat we zo negatief zijn over Mass Effect 3. We werden ermee geconfronteerd dat saaie spellen niet per definitie goed zijn, omdat ze ‘diep’ en ‘omvangrijk’ zijn en dat we er best van houden om menig ruimtemonster neer te maaien.

Daarmee belanden we meteen bij het gedeelte in Mass Effect 3 waarin je het opneemt tegen een stuk of zeven Brutes, drie Banshees en heel wat andere irritante vijanden. Irritant, omdat ze ons een behoorlijke uitdaging aanboden. Leek het dan zo erg op Gears of War, omdat we voor ons leven achter de muurtjes bleven zitten? En is dat achteraf gezien dan erg? Neen, want het systeem werkt en we waren maar wat blij dat we überhaupt ergens konden schuilen tegen verscheidene aanvallen.

Het was een superspannend stukje, omdat je voor je gevoel geen kant op kon (lag ook een beetje aan het leveldesign). Je teamgenoten legden ook constant het loodje. Om in het moment van het verhaal te blijven: op dat moment waande je je een soort Atlas uit de mythologie, aangezien het lot van de aarde op jouw schouders berustte. Ging je dood, dan ging iedereen met je. Vroeg of laat, na wat game over-schermen, overwon je en begon het laatste gedeelte. Wat toch best stoer was.

Want, na wat gebabbel met de Illusive Man, een prachtige rol van Martin Sheen, en Captain Anderson, brak het moment van de waarheid aan. Nog voordat Synthesis was toegevoegd, had je twee keuzes: blijf je bij je punt (Reapers kapotmaken en daarmee ook vrienden als EDI verliezen) of kom je terug op je punt (Reapers onder controle nemen, maar jezelf opofferen). Eigenlijk nog steeds de twee ultieme eindes, ongeacht het feit of eerder gemaakte keuzes meedongen.

En dan was het ineens voorbij. Een spelserie waarin je eigenlijk drie keer hetzelfde hebt gedaan: je krijgt een levensbedreigende opdracht, zoekt wat suïcidale mensen en buitenaardse wezens op en gaat met die banaan. Ondanks het feit dat het einde wellicht niet zo verrassend was, is het wel iets dat ons altijd zal bijblijven. Want hoe je het ook bekijkt, vanaf het moment dat de Reapers in beeld kwamen, had je al voor jezelf besloten hoe je hen zal verslaan: doodmaken of onder controle nemen.

Buiten dat heeft Mass Effect 3 wel alle goede personages, mits je je best hebt gedaan in de eerste twee delen. Garrus is legendarisch, Miranda is de lekkerste en Ashley doet nog steeds een beetje koeltjes. Daarnaast heb je Wrex én Grunt, Tali, Liara, Javik, EDI, Kasumi, Thane, Jack, Harbinger, Legion, Joker, hell: zelfs Barla Von. We zouden nog heel wat alinea's aan al die personages kunnen wijden, maar het komt erop neer dat ze allemaal memorabel zijn geweest. Iedereen heeft wel zijn favoriet.

Dus zo slecht was het nou ook weer niet. Al vanaf het eerste deel begeleidde BioWare je in één van de twee richtingen. Het had de ontwikkelaar dan ook gesierd wanneer ze hadden gezegd dat gamers maar gewoon moesten accepteren dat dit het werk is waar zij langer dan vijf jaar aan hebben gewerkt. Culturele waardering op een gigantische schaal. Maar dat zal wellicht nooit gebeuren, waardoor menigeen niet zal begrijpen dat deze game op onze nummer vier staat van 2012.