Wat is jouw favoriete Final Fantasy?

Het antwoord op die vraag is absoluut niet eenduidig. Kijk maar in een willekeurig Final Fantasy-artikel en je zult altijd kreten zien van mensen die hun favoriete deel luid verkondigen. Er bestaat geen andere serie in gaming waar de meningen zo over verdeeld zijn. Deze special gaat een diepere blik op de populaire JRPG-serie werpen en proberen uit te leggen waarom er geen consensus is.

Niemand lijkt het dus echt eens met elkaar te zijn over wat nou de beste Final Fantasy is. Desalniettemin zijn er een aantal delen die er altijd bovenuit springen qua zowel lof als haat. De favoriet bij het grote publiek lijkt FFVII te zijn, maar die is dan ook niet geheel toevallig degene die de meeste mensen hebben gespeeld. De minst geliefde is waarschijnlijk FFXIII, al werd FFXIV ook niet bepaald goed ontvangen.

Toch is er geen gebrek aan passievolle gamers die roepen dat deel IX of IV of X of welke andere dan ook de beste is. Elk deel heeft vele liefhebbers, zelfs XIII. Vaak zijn de argumenten waarom nu een specifiek deel de beste is zelfs heel overtuigend, maar iemand overhalen dat een andere Final Fantasy de betere is als een vrouw overhalen om voetbal te kijken.

Ondanks de grote meningverschillen lijkt er toch een onderliggend patroon in alle discussies te zijn: De eerste Final Fantasy die iemand heeft gespeeld is vaak ook zijn/haar persoonlijke favoriet, of zijn/haar favoriete Final Fantasy is direct gerelateerd aan de eerste FF die hij/zij gespeeld heeft. Geen zorgen, ik ga het zo meteen uitvoeriger uitleggen.

Elke Final Fantasy-game is weer een totaal nieuw spel. Nieuw verhaal, wereld, personages. Er wordt ook uitgebreid aan de gameplay gesleuteld, soms wordt het zelfs vervangen door een compleet ander systeem. Uiteraard delen ze vaak wel vergelijkbare thema's en er zijn bepaalde terugkerende elementen zoals chocobo's en moogles, maar eigenlijk vindt de serie zich met elk deel opnieuw uit.

Dat heruitvinden is per deel niet altijd even radicaal, daarom zou gesteld kunnen worden dat bepaalde Final Fantasy-games directe familie van elkaar zijn. Als gamers over hun favoriete FF-games spreken zijn ze vaak afkomstig van één bepaalde 'familie'. Zo is de PS1-familie bijzonder populair. Als je deel VII goed vond zullen waarschijnlijk VIII en IX ook bevallen, omdat ze veel met elkaar delen. Om het duidelijker voor jullie te maken is hier een grove genealogie:

De (inmiddels) archaïsche trilogie: Final Fantasy I, Final Fantasy II, Final Fantasy III
De serie is oorspronkelijk begonnen als een rip-off van Dragon Quest. Final Fantasy kopieerde de JRPG-blauwdruk die DQ het jaar daarvoor had neergezet. De eerste Final Fantasy's zijn klassieke RPG's die ondanks dat ze nu compleet verouderd zijn de beginselen van de serie aantonen.

De trilogie waar de helden een gezicht kregen: Final Fantasy IV, Final Fantasy V, Final Fantasy VI
In de eerste FF-games waren de helden als machines die zonder persoonlijke motivaties erop uittrokken om de wereld te redden van een groot kwaad. Vanaf FFIV kreeg de serie daadwerkelijke personages. Thema's als liefde en verraad kwamen aan bod. De slechteriken werden complexer, er was vaak meer aan de hand dan simpelweg de wereld veroveren. Dit zorgde voor memorabele RPG's, met als hoogtepunt deel VI.

De epische trilogie: Final Fantasy VII, Final Fantasy VIII, Final Fantasy IX
De serie brak pas echt door op de PS1. Dat kwam misschien wel door die ongelofelijke CGI cut-scenes, die het suffe imago van RPG's volledig teniet deden. Gigantische zwaarden hebben waarschijnlijk ook geholpen. Het tempo van de gevechten werd opgeschroefd, dat het geheel meer toegankelijk maakte.

Verhaalgedreven en lineair: Final Fantasy X, Final Fantasy XIII
De productiewaardes van de serie bleven maar stijgen, maar het leidde ook tot meer oppervlakkigheid. Deze delen focussen zich op het verhaal en offerden de open wereld op. De cut-scenes kregen een melodramatisch randje en de dialogen werden een beetje gênant. FFXIII in het bijzonder sloeg hier behoorlijk in door, waardoor het door veel fans van de openwereld-delen niet wordt gewaardeerd.

De onverwachte sequels: Final Fantasy X-2, Final Fantasy XIII-2
De eerste is fanservice, bouwend op een succesvol deel, de andere een verontschuldiging voor de fouten die zijn voorganger heeft gemaakt. Niemand zag deze directe sequels echt aankomen. Square Enix waarschijnlijk ook niet, want ze sluiten behoorlijk onhandig op hun voorgangers aan.

De MMO's: Final Fantasy XI, Final Fantasy XIV
Horen er eigenlijk niet helemaal bij. Ze hadden ook simpelweg Final Fantasy Online 1 en 2 kunnen heten. Aan de andere kant passen ze er wel bij, want FF staat er juist om bekend dat het meerdere vormen aanneemt, dus waarom geen MMO? FFXI vond een niche publiek en was relatief succesvol. Helaas leerde FFXIV niets van zijn voorganger en werd een regelrechte ramp, waar momenteel nog steeds aan gewerkt wordt.

Het zwarte schaap: Final Fantasy XII
FFXII is het deel dat het meest van de anderen afwijkt. Het had een andere toon, een volledig nieuw en innoverend vechtsysteem en een wereld die aan een MMO deed denken. Het is een meesterwerk dat over het algemeen niet geliefd is bij fans van de serie, misschien omdat het zo'n radicale heruitvinding van de serie was.

Dat je eerste Final Fantasy - of een die daar direct aan gerelateerd is - gelijk je favoriet is komt niet alleen door nostalgia-bias. De eerste FF die je speelt bepaalt namelijk hoe je tegen de serie aankijkt. De soort thema's, gameplay mechanieken en het type fantasie-omgeving die een FF-titel moet hebben wordt op dat moment in je hoofd gevormd. Het schetst specifieke verwachtingen, dus als een latere FF daar dan vanaf wijkt is het logisch dat mensen gaan roepen dat die nieuwere game geen ‘Final Fantasy' meer is.

Een populaire gedachte is bijvoorbeeld dat de serie na deel IX is overleden. Wat deze fans eigenlijk bedoelen is dat hun Final Fantasy het loodje heeft gelegd, vervangen voor een ander type FF die andere gamers juist als hun FF gaan zien. Gamers die zijn opgegroeid met de PS1-trilogie halen tegenwoordig nog steeds FFVII aan, terwijl oudere gamers vaak juist FFVI vaak naar voren roepen.

Fans hebben dus een persoonlijke ervaring met de serie die afwijkt van ervaringen van andere fans, omdat niet iedereen bij hetzelfde deel is begonnen. Het is dus geen wonder dat er geen consensus is over wat een Final Fantasy-game precies moet hebben, wat het definieert. Dat lijkt afhankelijk te zijn van welke 'familie' je favoriet is.

Oké, allemaal leuk en aardig, maar wat is nou de beste Final Fantasy? Het definitieve antwoord is Chrono Trigger natuurlijk.