Nevermind van Nirvana twintig jaar oud

"It was twenty years ago today..." The Beatles zongen het al in 1967 en vanaf nu kunnen de voormalige bandleden van Nirvana dit beamen. Afgelopen zaterdag was het namelijk twintig jaar geleden dat het album Nevermind van Nirvana uitkwam. Een mooie gelegenheid om eens terug te kijken naar een album dat zorgde voor een evolutie binnen de muziekwereld. Nevermind zorgde voor de doorbraak van de groep en maakte van Seattle de geboorteplaats van een vernieuwend muziekgenre genaamd grunge.

De beginjaren

Nirvana was van oorsprong eigenlijk niet eens een band uit Seattle. De groep, bestaande uit Kurt Cobain (gitaar en zang), Krist Novoselic (basgitaar) en Chad Channing (drums) was opgericht in 1987 in Aberdeen, Washington. Cobain en Novoselic waren elkaar tegengekomen in de oefenruimte van the Melvins. Cobain had op een zeker moment zelfs een demo van zijn band Fecal Matter aan Novoselic gegeven maar kreeg daar in eerste instantie geen reactie op. Het zou drie jaar duren voordat Krist op de demo zou reageren. Samen met drummer Bob McFadden richten ze een bandje op maar dit valt al snel weer uit elkaar. De groep vindt een nieuwe drummer in de persoon van Aaron Burckhard en gaat aan de slag met materiaal van de Fecal Matter-demo. Daarnaast worden er ook nieuwe nummers geschreven. 

Burckhard wordt eind 1987 uit de groep gezet. Hij komt meerdere malen niet opdagen bij oefensessies. Als de drummer dan ook nog eens de oorzaak vormt voor het in beslag nemen van Cobains auto, na een knokpartij met een politieagent, ligt hij uit de groep. In januari 1988 neemt Nirvana haar eerste demo op, met Melvins-drummer Dale Crover. Ondertussen zijn ze nog steeds op zoek naar een vaste drummer. Deze zoektocht komt ten einde in mei 1988 als ze Chad Channing voor deze taak inhuren. Channing was afkomstig uit het bandje Tick-Dolly-Row die wel eens met Nirvana hadden opgetreden toen deze nog onder de naam Bliss op het podium te bewonderen waren. 

Het Sub Pop tijdperk

In november 1988 verschijnt de eerste single van het drietal. 'Love Buzz', een cover van Neerlands trots Shocking Blue prijkt op de A-kant van de single, die verschijnt op het Sub Pop label. De single, met op de achterkant het eigen nummer 'Big Cheese', is geproduceerd door Jack Endino. Met Endino duikt de groep de studio in om haar eerste album op te gaan nemen. Op Bleach horen we duidelijk de invloeden van jaren zeventig rock van bands zoals Black Sabbath, jaren tachtig punk en bands zoals Mudhoney en Melvins voorbij komen. Bleach verschijnt in juni 1989. Nirvana doet haar eerste grote Amerikaanse tournee. Het album wordt veelvuldig op de college radio stations gedraaid en de groep begint een cultstatus op te bouwen. Aan het einde van hetzelfde jaar verschijnt er nog de Blew-ep, geproduceerd door Steve Frisk. 

In een interview met het Sounds magazine zegt Cobain eind 1989: "The early songs were really angry ... But as time goes on the songs are getting poppier and poppier as I get happier and happier. The songs are now about conflicts in relationships, emotional things with other human beings." Met producer Butch Vig gaat de groep in april 1990 de Smart Studios in Madison, Wisconsin in om een opvolger van Bleach op te nemen. Tijdens de opnames blijkt dat zowel Novoselic als Cobain ontevreden zijn over de drumkwaliteiten van Channing. Channing op zijn beurt is geïrriteerd vanwege het feit dat hij niet wordt betrokken bij het schrijven van nieuwe nummers. Terwijl er al demo's uitlekten van de opnames met Vig, verlaat Channing de band. In juli 1990 neemt Nirvana met Mudhoney-drummer Dan Peters de single 'Sliver' op. In september van dat jaar introduceert Buzz Osborne van the Melvins Dave Grohl bij de band. Grohl was net uit de groep Scream gestapt en was op zoek naar een nieuwe band. Novoselic zou later in een interview erkennen dat ze binnen een paar minuten wisten dat Grohl de enige geschikte drummer voor het gezelschap was.

Op weg naar de doorbraak

Dankzij het nodige lobbywerk van Sonic Youth's Kim Gordon tekent de groep in 1990 een contract bij DGC records. De groep gaat samen met Butch Vig opnames maken in de Sound City Studios in Van Nuys, Los Angeles, Californië. De groep werkt twee maanden aan de opnames maar heeft problemen bij het afmixen van de nummers. Pas als Slayer mixer Andy Wallace erbij wordt gehaald kan men het album voltooien. In eerste instantie verwacht DGC ongeveer 250.000 exemplaren van het album af te zetten, afgaande op de verkoopcijfers van het album 'Goo' van Sonic Youth.

Smells Like Teen Spirit

Als de videoclip voor het nummer 'Smells Like Teen Spirit' op MTV wordt vertoond breekt er een geheel nieuwe tijd aan voor Nirvana. De groep doet eind 1991 een Europese tournee en merkt dat ze behoorlijk populair aan het worden zijn. Concerten zijn steeds uitverkocht en de groep ziet regelmatig televisieploegen bij de optredens verschijnen. Rond de kerst van 1991 worden alleen in Amerika al meer dan 400.000 exemplaren van Nevermind verkocht. In totaal zouden er alleen in Amerika al zo'n zeven miljoen exemplaren over de toonbank gaan.

Nevermind

Nevermind verschijnt in eerste instantie in drie verschillende formaten. Zo is er een cd, een lp en een audiocassette. Bij de eerste oplage van de cd mist echter het 'geheime' nummer 'Endless Nameless', wat normaal pas te horen is als je het album een tiental minuten laat doorspelen na het laatste nummer volgens de tracklist. Ook is er een zeer gelimiteerde versie van de cd met een zogenaamde vloeibare hoes. In een transparant plastic hoesje gevuld met blauwe vloeistof zien we de dollar biljetten om de welbekende naakte baby bovendrijven. Een zeer gewild item onder Nirvanafans. Ook van de lp bestaan afwijkende versies. Zo is er een persing bekend op rood vinyl (Brazilië) en een persing op blauw gemarmerd vinyl uit de UK. Ook een in Tsjechië geperste multicoloured lp is erg zeldzaam.

Zeer zeldzame Tsjechische persing van de Nevermind lp. 

In 2011 verschijnt er een mooie boxset met een viertal cd's onder de noemer 'Nevermind Super Deluxe Edition'. Naast het geremasterde album bevat de eerste cd ook de B-kanten van de singles die van het album verschenen. Op de tweede cd begint Nirvana met een achttal opnames gemaakt in de Smart studio in april 1990. Bij de opnames horen we vroege versies van 'Breed' ('Imodium'), 'Stay Away' ('Pay To Play') en 'Verse Chorus Verse' ('Sappy'). Ook wordt 'Here She Comes Now' van the Velvet Underground opgenomen. Dit nummer zou Nirvana trouwens nogmaals opnemen voor de VPRO radio op 25 november 1991, één dag na het beroemde concert in Paradiso. De tweede cd gaat daarna verder met de zogenaamde Boombox sessions. Deze opnames waren de officiële auditieopnames voor Dave Grohl en werden op een cassetterecorder opgenomen. Bij de Boombox opnames treffen we ook een onuitgebracht nummer getiteld 'Old Age' aan. De tweede cd wordt afgesloten met een tweetal live opnames van de BBC.

Cd drie bevat de Devonshire mixen van Butch Vig, voordat Andy Wallace er met zijn trukendoos bij werd gehaald. Een ietwat ruwe versie van het originele album maar dan zonder alle effecten en andere opsmuk die Wallace later nog toe zou voegen. Zeg maar een soort van 'Naked' van the Beatles (Let It Be zonder de irritante bemoeienis en orkestbijdrages van Phil Spector). Bij Nirvana resulteert dit in nummers die in eerste instantie niet zoveel lijken af te wijken van het latere album, maar bij betere beluistering hoor je toch duidelijke verschillen in zanglijnen en zelfs tekst. Op 'Polly' en 'Endless Nameless' na staan alle albumtracks in nagenoeg dezelfde volgorde op het schijfje. Op de vierde cd treffen we een compleet concert van Nirvana aan, opgenomen in Seattle’s Paramount Theater in oktober 1991. Van het concert, waarbij Nirvana naast tracks van het album ook wat oudjes op de setlist heeft staan, worden ook filmopnames gemaakt. Van de filmbeelden is nu een dvd gemaakt die bij deze boxset is toegevoegd. 

Conclusie

Nevermind is een tijdloos album gebleven. Als je vandaag de dag de radio aanzet en daar een nummer van Nevermind op hoort klinkt het absoluut niet gedateerd. Nirvana werd destijds verguisd maar tegelijkertijd ook gezien als sell out voor het grote geld en roem. Nu twintig jaar later zullen velen moeten erkennen dat Nirvana een grote inspiratiebron was voor vele muzikanten die na hen kwamen. Nevermind van Nirvana is een album wat mij in elk geval nooit zal gaan vervelen.