De Elfstedentocht van 1909
Deze maand staat FOK!sport in het teken van de Tocht der Tochten, de Elfstedentocht. We beginnen vandaag met de allereerste tocht, verreden in 1909.
Tochten vóór 1909
De traditie om in Friesland langs de elf steden te schaatsen is al eeuwenoud. De eerste melding daarvan in de literatuur is uit 1763. De basis voor de moderne tochten wordt gelegd op 2 januari 1891. Pim Mulier schaatst in een recordtijd van dertien uur over bevroren sloten en meren langs de Friese steden en laat in elke stad een inwoner een handtekening zetten als bewijs. In de koude winter van 1908 werd Mulier geïnspireerd door zijn prestaties uit het verleden en kwam op het idee een vereniging op te zetten die, indien mogelijk, elk jaar een dergelijke tocht moest organiseren. Hij ging met dat idee naar de Friese IJsbond, maar die zag er niks in. De bond zag wel iets in een eenmalige gebeurtenis en ging over tot het organiseren van de eerste Elfstedentocht. Twee weken na die tocht werd de Vereniging de Friesche Elfsteden opgericht, deze zou alle latere tochten organiseren.
De voorbereiding
Eind 1908 werd de inschrijving geopend voor de eerste echte Elfstedentocht. Men had tot 5 januari om in te schrijven. Omdat het echter bleef vriezen werd abrupt besloten de inschrijvingstermijn te vervroegen naar 1 januari. Dit tot ongenoegen van velen die de jaarwisseling wilden afwachten en daardoor te laat waren. Op 2 januari werd de wedstrijd verreden. Die dag trad plotseling de dooi in, waardoor er van de 48 rijders die zich hadden ingeschreven er al 26 nog voor de start afhaakten.
Deelnemers aan de eerste Elfstedentocht, op de voorgrond bestuurders van de IJsbond
De wedstrijd
De wedstrijd werd tegen de klok in verreden, en daarom was Dokkum de eerste stad na de start in Leeuwarden die aangedaan werd. Daar kwam J. Schaap als eerste aan, maar in Stavoren moest hij echter de strijd staken. Bij Harlingen werd duidelijk dat er nog twee kanshebbers over waren op de zege, Minne Hoekstra en Gerlof van der Ley. Toen zij in Sneek een voorsprong van drie kwartier hadden besloten ze in een herberg even uit te rusten. Ze schrokken zich dan ook rot toen de nummer drie, Tiete Solke Rooseboom binnenkwam.
Ze gingen er direct vandoor, maar Rooseboom had blijkbaar ondanks zijn inhaalpoging genoeg over, want hij kon makkelijk volgen. Onderweg naar Leeuwarden ontstond een discussie over hoe de wedstrijd moest eindigen. Rooseboom wilde het liefst zo hard mogelijk naar de finish rijden, maar dat vond Hoekstra, die liever een korte sprint had, te gevaarlijk na zo'n lange tocht. Rooseboom ging echter zijn eigen gang en ging er vandoor. Hoekstra had echter nog veel reserves over en wist makkelijk te winnen.
De cijfers:
Van de 22 rijders die aan de start verschenen haalden er slechts 9 de finish.
Weer:
Door de lichte dooi was het ijs zacht en stonden er veel plassen op. Het KNMI in De Bilt noteerde die dag een gemiddelde temperatuur van 2,0 graden Celcius met een maximumtemperatuur van 3,8 graden Celcius. Er stond ook nauwelijks wind, namelijk gemiddeld 3,1 m/s (2 bft). Hoewel het bewolkt was bleef het ook de gehele dag droog.
