Nationale Herdenking 2010

Jeroen (Rahl)

Dinsdag 4 mei vond in Amsterdam de 64^ste Nationale Herdenking plaats. Zoals gebruikelijk bestond deze uit twee delen: een herdenkingsbijeenkomst in de Nieuwe Kerk en een herdenkingsplechtigheid op de Dam. Bij de bijeenkomst was er een toespraak van schrijver en oorlogsoverlevende K. Schippers (pseudoniem van Gerard Stigter) en muziek van componist Ivan Fischer. Bij de Dam-ceremonie gaf demissionair minister-president Balkenende een toespraak en was er de officiële kranslegging door hoogwaardigsheidsbekleders als koninging Beatrix en kroonprins Willem-Alexander.

Na een korte inleiding door de spreekstalmeester las een lid van het Nationaal Jeugdkoor een gedicht over de Nationale Herdenking voor. Na afloop van het gedicht zong het koor een lied van Ivan Fischer. De tekst van Der opsjejd (Afscheid), zoals het stuk heet, is anoniem. Het gaat over kinderen die, voordat ze doodgaan, vaarwel zeggen tegen hun ouders. Fischer koos bewust voor een Jiddische tekst omdat deze taal samen met de Oost-Europese joden nagenoeg vernietigd is.

K. Schippers putte bij zijn voordracht uit eigen ervaringen die hij opdeed als jonge jongen in oorlogsjaren. "In een kast vind ik een aantal foto-albums. Kiekjes uit het eind van de jaren dertig, vrolijke vakanties aan de kust. Aan het eind van een album staan mijn broer en ik op het strand van Bergen aan Zee. Eerst met een jongen van een jaar of zeven tussen de badstoelen. Hij heeft een mooi gezicht met sluik zwart haar, draagt een badpak met pijpjes en heeft een zeilboot in z'n handen. Op de foto ernaast sta ik op een autoped met luchtbanden. M'n broer en een meisje houden het stuur vast, anders zou ik er misschien afvallen. Ze is tien, elf jaar, een vriendelijk gezicht met een bril. M'n moeder heeft iets onder de foto's geschreven. De inkt is vervaagd, ik pak een loep. ‘Jongen vergast' lees ik en onder de foto met het meisje staat dat ook zij is verdwenen."

Hierna werd een psalm gezongen door Tal Shasha (12 jaar oud) van het Nationaal Kinderkoor. Aansluitend kwam hoofdkrijgsmachtrabbijn Kol Sebbag aan het woord. Hij sprak de traditionele 'jizkor' uit en preekte herinnering aan zij die vielen en verdraagzaamheid onder aanhangers van verschillende geloven. Het eind van zijn toespraak was het startsein voor de Nieuwe Kerk om leeg te lopen in de richting van de Dam.

De kransen worden aangedragen (Foto: RonaldV)

Koningin en kroonprins hebben een krans gelegd (Foto: RonaldV)

Op de Dam vond de kransoplegging plaats. Hierbij plaatsten koningin Beatrix en kroonprins Willem-Alexander een bloemenkrans voor het Nationaal Monument. Tijdens de twee minuten stilte die behoorden te volgen brak er chaos uit op het plein. Na afloop van de verstoring ging de ceremonie verder als gepland. Demissionair minister-president Balkenende sprak over Miep Gies, de onlangs overleden helpster van Anne Frank in het Achterhuis. Hij sprak over gewone mensen en opofferingsgezindheid. "‘Ik ben maar een gewoon mens', schreef Miep Gies in haar herinneringen. En: ‘Ik ben alleen bereid geweest om te doen wat er van me werd gevraagd en wat destijds nodig leek.' Dat is ook onze opdracht. Een verplichting die we hebben aan de mensen die we vandaag herdenken. Niet wegkijken bij onrecht en onderdrukking. Maar kiezen voor vrijheid en verantwoordelijkheid. Iedere dag opnieuw." Een boodschap die aan kracht won na hetgeen wat tien minuten eerder gebeurde.

Met het defilé en de bloemlegging door genodigden werd de Nationale Herdenking van 2010 afgesloten.

De traditionele Dodenherdenking is al jarenlang een begrip in Nederland. Op 9 mei 1945 vond de eerste Dodenherdenking plaats op de Dam in Amsterdam, een jaar later is dit vervroegd naar 4 mei. Tot 1961 werden alleen de slachtoffers die vielen in de Tweede Wereldoorlog herdacht, daarna stond men ook stil bij slachtoffers die vielen in andere conflicten zoals de politionele acties in Indonesië. Ook de slachtoffers die vielen in Uruzgan worden herdacht. Sinds 1987 is het Nationaal Comité 4 en 5 mei verantwoordelijk voor de Nationale Herdenking.