Justified seizoen 1 en 2
Cowboys bestaan nog anno 2013. Tenminste, in de veelgeprezen serie Justified. Raylan Givens (Timothy Olyphant, die eerder indruk maakte in de eveneens alom geroemde reeks Deadwood) is er in deze reeks eentje, compleet met de bijbehorende hoed. De in Miami werkzame Deputy U.S. Marshal (ook die bestaan nog!) draagt immer een geladen revolver en schiet zonder problemen crimineel tuig neer als dat zo uitkomt. Zijn superieuren zijn hier echter niet blij mee en als Raylan iemand van een drugskartel neerschiet met als enige rechtvaardiging "It was justified. He pulled first", wordt hij overgeplaatst naar het arme kolenmijnstadje Harlan, Kentucky, zijn geboorteplaats. Hij heeft hier totaal geen zin in, maar hij heeft geen keus dan te gaan naar de plek waar hij tal van oude bekenden tegen zal gaan komen. En al snel blijkt dat er behalve stadse cowboys, ook nog hillbilly's bestaan. In het klein is deze culture clash terug te zien in de tegenstellingen tussen Raylan en zijn vader, die geen wetsdienaar maar juist een wetsovertreder is.
Vader en zoon Givens hebben niet bepaald een goede band
De eerste aflevering heet 'Fire in the Hole', wat niet geheel toevallig ook de titel is van het korte verhaal van Elmore Leonard waarop de serie is gebaseerd. De inmiddels 87-jarige Leonard is geen onbekende in de film- en televisiewereld: eerdere boeken van hem resulteerden in films als Jackie Brown en Out of Sight. Leonard houdt overigens genoeg bemoeienis met het door hem gecreëerde karakter; hij is namelijk ook uitvoerend producent van de reeks. In de eerste episode treffen we neonazi en crimineel Boyd Crowder (Walton Goggins, die net als Olyphant een zeer terechte Emmy Award-nominatie kreeg voor zijn rol) aan. Crowder kent Raylan nog van vroeger en het is meteen duidelijk dat deze twee gedurende de serie vriend én vijand tegen wil en dank zijn. Hun band is tevens te beschouwen als een metafoor voor de onlosmakelijkheid waarmee Raylan aan het zo door hem gehate Harlan verbonden is. Je roots zijn en blijven je roots en je kunt je daar niet tegen verzetten. Dat wil niet zeggen dat Raylan dit niet probeert. En in het geval van zijn criminele vader Arlo (Raymond J. Barry) lukt hem dat behoorlijk goed, zal gedurende de reeks blijken: hij zoekt hem alleen op als het echt niet anders kan en schrikt er niet voor terug hem te arresteren en in de cel te gooien. Er is dus dynamiek genoeg tussen de verschillende personages. Ook de dialogen zijn op niveau. Al is er op het niveau van de scenario's soms iets te veel gepolijst. Als Raylans ex-vrouw Winona (Natalie Zea) hem op het eind van de pilot zegt "you're the angriest man I've ever known" is dat net iets té gemaakt. Daar komt bij dat later zal blijken dat Raylan misschien een niet alledaagse en nogal archaïsche werkwijze heeft, maar wel degelijk het hart op de goede plaats heeft.
Hillbilly en stadscowboy kennen elkaar nog van vroeger
Aan het begin van het tweede seizoen, dat net als het eerste bestaat uit dertien afleveringen die een minuut of 35-40 duren, is er over het hart van Boyd Crowder genoeg twijfel. Na te zijn neergeschoten door Raylan zegt hij het geloof te hebben gevonden en zijn leven helemaal veranderd te hebben. Raylan weet niet of hij Boyd moet geloven en hetzelfde geldt voor de kijker, zeker als hij aflevering na aflevering zegt een nieuw mens te zijn en met een stel volgelingen in het bos gaat wonen. De ommekeer van Boyd is een zeer sterk element dat diepte geeft aan de reeks en tevens toont hoe moeilijk het is om los te komen van criminele elementen in een kansloze omgeving als Harlan. Het helpt zeker niet dat daar in dit seizoen ook nog eens Mags Bennett (een rol van Margo Martindale die haar een Emmy opleverde) en haar drie lompe, louche en lelijke zonen bijkomen. Matriarch Mags leidt de criminele activiteiten van haar zoons en is misschien wel het hardste personage van de serie. Zo apart en ongrijpbaar als Boyd Crowder is, zo kil en berekend is Mags. Het knappe is dat beiden te allen tijde hun geloofwaardigheid behouden en dat ze nergens de aandacht van de kijker verliezen. Dit geldt trouwens voor nagenoeg alle karakters. Nagenoeg, want de hele verhaallijn omtrent Raylans ex Winona en haar nieuwe man Gary (William Ragsdale) voegt bijzonder weinig toe en is daarbij ook nog eens te voorspelbaar.
Raylan (l.) en de onpeilbare Boyd Crowder
Bij het eerste seizoen zit een aardig aantal extra's, verdeeld over de drie schijfjes waar de dertien afleveringen opstaan. Er is audiocommentaar bij vier episodes, waaronder een vrolijke met onder meer hoofdrolspeler Timothy Olyphant aan het woord. Verder is er een welgemeend maar desondanks tamelijk obligaat extraatje (What would Elmore do?) waarin schrijver Elmore Leonard geprezen wordt. Ook zijn er korte blikken achter de schermen, een beknopte meet the characters, de videoclip bij de briljante openingstrack van de serie en mag advies en voormalig marshal Charie Almanza uitleggen wat het werk van een marshal precies inhoudt. Het tweede seizoen biedt bloopers (altijd goed, waarom bloopers niet een standaardonderdeel zijn van dvd's is eigenlijk een raadsel), een aantal verwijderde scènes, een item over de slechteriken en een rondleiding over de set. Allemaal prima. Wel jammer dat de hoes van seizoen twee spuuglelijk is. De charmante Olyphant lijkt wel twintig jaar ouder!
In seizoen 1 is er nog een aantal afleveringen met een afgerond verhaal dat soms wat klassiek (of voor de hand liggend, zo je wilt) aandoet. In het tweede seizoen is er meer dan daarvoor sprake van een doorlopend verhaal rond de vetes tussen de Bennetts, de Crowder en de Givens. Dit klinkt misschien een beetje als een soap, maar dan wel met sterke dialogen, een goed getroffen sfeer in een realistische mise en scène, prima acteerwerk en de ondanks het soms iets te gestileerde gehalte zeer behoorlijke scenario's en intrigerende story arcs. Al bij al is het best begrijpelijk dat de serie op IMDb een 8,7 krijgt. Weliswaar iets te hoog in de ogen van deze reviewer, maar de conclusie is dezelfde: Cowboys bestaan nog, tenminste in Justified, en daar mogen we behoorlijk blij mee zijn!