DVD: The Shock Doctrine

In 2007 publiceerde de Canadese journaliste Naomi Klein haar boek The Shock Doctrine: de opkomst van het rampenkapitalisme. In dit boek betoogt Klein dat de neoliberale Amerikanen gebruik maken van tijden van chaos om zo hun ideologie en vooral hun economische ideeën te verspreiden. Regisseurs Matt Whitecross en Michael Winterbottom besloten om het boek te verfilmen tot een heftige en schokkende documentaire genaamd The Shock Doctrine.

In de documentaire wordt de stelling van Naomi Klein uitgewerkt met behulp van enkele voorbeelden (door Klein zelf beschreven) en schokkend en helder beeldmateriaal. Wat Klein met haar boek wilde laten zien is dat de Amerikaanse neoliberalen zeer handig gebruik maken van natuurrampen of zelfs rampen creëren. Haar stelling is namelijk dat de opkomst van het kapitalisme in verschillende landen telkens terug valt te voeren op een ramp. Mensen die net een ramp hebben meegemaakt, zijn namelijk psychisch labiel en daarmee een gemakkelijk doelwit om de door een bepaalde groep gewenste standpunten te realiseren. De documentaire start met een uitleg over shock therapie. Shock Therapie is een therapie uit de jaren vijftig, waarbij proefpersonen dagen- en soms zelfs wekenlang psychisch gemarteld werden. Het resultaat was dat deze mensen gehersenspoeld waren. De technieken brachten de proefpersonen in een staat van zintuiglijke deprivatie. Dit houdt in dat de proefpersonen zich niet meer goed konden verweren en altijd eerlijk antwoord gaven op gestelde vragen. Deze technieken werden bijvoorbeeld recentelijk toegepast in Guantánamo Bay, waar de gevangen urenlang naar hardcore-muziek moesten luisteren. De technieken die ontwikkeld werden, worden vandaag de dag ook op grote schaal toegepast na rampen. Rampen zorgen namelijk voor grote verwarring bij mensen en maakt ze instabiel. Een voorbeeld hiervan is de 'War on Terror'. De hele wereld was zo geschokt en bang na de aanslagen van 9-11 dat er weinig weerstand kwam tegen de plannen van George W. Bush om Irak en Afghanistan binnen te vallen. De documentaire toont hoe Amerika niet alleen in het eigen land gebruik maakt van bovenstaande technieken. Duidelijk wordt dat ook Amerika een grote vinger in de pap had bij de opkomst van het kapitalisme in landen over de hele wereld zoals Chili, Argentinië en zelfs Rusland.

Hoewel de film erg schokkend is en vrijwel volledig op feiten gebaseerd lijkt te zijn, is de documentaire niet helemaal objectief. Naomi Klein heeft namelijk een duidelijke marxistische en activistische achtergrond. Zo pleit ze op het einde van de film voor enorme stakingen over de hele wereld. Een soort revolutie van de gewone burger. Toch denk ik dat dit gegeven vrij snel opvalt, waardoor de kijker weet dat dit maar één kant van het verhaal is. Één kant, zo moet gezegd worden, die op enorm goede en schokkende wijze wordt weergegeven. 'The Shock Doctrine' bevat veel en gevarieerd beeldmateriaal en haalt heldere en vaak kernachtige uitspraken aan. Voor wie geïnteresseerd is een documentaire over de gruwelen van de neoliberale ideologie is deze documentaire zeker een aanrader.